2022 is door Unesco uitgeroepen tot het Jaar van het Glas. Glasraamhersteller Birgit Verplancke is de enige Brugse glasrestaurateur die door de FOD Economie officieel erkend werd als ‘ambachtsman’. Een vrouw in de bouw die haar ‘mannetje’ staat.
“De passie om glasramen te restaureren is per ongeluk ontstaan”, bekent Birgit Verplancke (26). “Na mijn Latijn-Griekse humaniora aan het lyceum Hemelsdaele lag het in de lijn der verwachtingen dat ik dokter, advocaat of dierenarts zou worden. Maar ik had als tiener aan de Academie ook leren tekenen en schilderen. Ik wou absoluut geen beroep waarbij ik urenlang stil moest zitten.”
“Toevallig las ik een brochure over de opleiding conservatie en restauratie aan de Universiteit Antwerpen. Ik ben naar een inleefdag getrokken en moest een keramische pot vervaardigen. Dat leek mij leuk en ik heb mij meteen ingeschreven voor die masteropleiding! Ik moest een ‘studio’ kiezen: bijna alle eerstejaars wilden naar de richting ‘schilderkunst’, want iedereen was in de ban van de restauratie van het ‘Lam Gods’ in Gent.”
Slaapkamer
“Ik wou niet meegaan met de kudde en opteerde voor de studio ‘glas’. Ik heb het mij nog geen moment beklaagd! Ik schreef zelfs een brief naar de Antwerpse rector om de lessen ‘keramiek’ te mogen skippen en te vervangen door extra lessen ‘glas’. Een jaar voor ik mijn master behaalde, ben ik als studente in bijberoep al gestart met het vervaardigen en restaureren van glasramen. Ik heb drie jaar in het atelier van de groep Monument in Ingelmunster gewerkt, alvorens mijn eigen onderneming op te starten.”
“Ik debuteerde in de oude slaapkamer van mijn broer, verhuisde mijn atelier vervolgens naar de garage van het Assebroekse huis dat ik met mijn lief Jens Mommerency betrek. Sinds 2019 heb ik een eigen werkstek op de ambachtelijke zone in de Grasdreef in Sint-Michiels, rechtover ijsfabrikant Missault. Vorige week heb ik mijn eerste werkneemster, Pauline Declercq, in dienst genomen.”
“Mijn vader Franz helpt mij met de administratie, velen denken ten onrechte dat hij de bedrijfsleider is en spreken hem als eerste aan. Klanten verschieten telkens als ik, een kleine, jonge vrouw, aanbel. Een vrouw in de bouw is nog altijd geen evidentie! Het blijft een mannenwereldje! Zelfs bij de restauratie van het ‘Lam Gods’ loopt de enige man met alle pluimen weg, terwijl het tienkoppig team negen vrouwen telt!”
“Glas restaureren is een fijn werkje. Misschien is het een voordeel dat vrouwen kleinere handen hebben en dus fijner werk aankunnen. Ik restaureer glas-in-lood ramen en vervaardig ook nieuwe glasramen. Wellicht is het beroepsmisvorming, maar ik hou ervan om in Brugge rond te slenteren, de kapotte ramen van eeuwenoude stadspanden te bestuderen of kerken binnen te gaan. Niet om te bidden, ik ben niet gelovig, maar wel om te kijken naar de barsten en de spleten!”
Gefoefeld
“De moeilijkste restauraties zijn de ramen waaraan ‘gefoefeld’ werd. Er zijn veel amateurs die zich niet aan de richtlijnen van het Corpus Vitrearum houden. Bij het restaureren mag je niet creatief zijn, de kunst is dat je achteraf niet ziet dat eraan gewerkt werd. En toch is elk object gelaagd en mag je niet zomaar eerdere restauraties verwijderen, die maken deel uit van de geschiedenis van het object.”
“Vroeger zeiden ze in de Kerk: gerestaureerd ‘in de naam van God’. Voor de 19de eeuw trof je nooit de naam van restaurateurs aan. Dat was een mooi principe, de eer gaat naar het object dat je restaureert. En toch ben ik trots op mijn realisaties! Ik mocht de glasramen van de Ryelandtzaal herstellen en het kleinste raam van Brugge – het spionnetje in het Gruuthusemuseum – van glas voorzien. Decennialang zat er slechts plexiglas in dat raam!”
“Mijn mooiste project tot nu toe was de restauratie van de 19de eeuwse glasramen in het beschermde Huis Goffin in Leuven. Qua eigen creaties was de grootste uitdaging het vervaardigen van een glazen barkast voor een privé-woning in Roeselare. De eigenaar wou een barmeubel in de stijl van de roaring twenties. Voor het hout van de ramen doe ik een beroep op een schrijnwerker.”
Officieel erkend
Birgit Verplancke gat er prat op dat zij de enige glasrestaurateur is die door de Federale Overheidsdienst Economie officieel erkend is als ‘ambachtsman’: “Er zijn er maar vijf in ons land! En ik ben de jongste en de eerste vrouw! Strikt genomen mag je zonder dit label niet restaureren. Daarnaast heb ik het label van Handmade in Brugge én van de Michelangelo Foundation verworven.”
Van 2 tot 29 april zet Birgit Verplancke, samen met enkele glaskunstenaars, naar aanleiding van het Jaar van het Glas een tentoonstelling op in de Magdalenakerk. “Samen met graffiti artiest Wietse doe ik iets zot! Hij heeft een schets van een cheetah gemaakt, die ik op glas aan het schilderen ben”, zegt zij. Als huisrestaurateur van de Magdalenakerk moest ze al vele ramen herstellen: “Vlakbij de kerk staat een kastanjeboom. Het is blijkbaar voor sommige tieners aanlokkelijk om kastanjes in de kerkruiten te gooien.”
(SV)
Brugse Beer
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
