Een dertigtal straten en pleinen in Duitsland zijn vernoemd naar de nationalistische Langemarck-mythe uit WO I, die onder meer door de nazi’s werd misbruikt. Onder impuls van de Duitse professor Stefan Goebel schreven de gemeente Langemark-Poelkapelle en het In Flanders Fields Museum de steden aan om duiding te geven bij de naam. Nu is er ook een reizende expo om dat kracht bij te zetten.
Dr. Stefan Goebel van de University of Kent deed onderzoek naar het ontstaan en de evolutie van de Langemarck-mythe in Duitsland. “De mythe verwijst naar de slag bij Langemarck en verheerlijkt de zelfopoffering van de Duitse jeugd”, vertelt de Duitse academicus. “Bij Langemarck, zo gaat het verhaal, waren jonge regimenten van vrijwilligers de dood tegemoet gestormd, terwijl ze tijdens de aanval ‘Deutschland über alles’ zongen. Dit verhaal was ongegrond, maar in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog waren alle pogingen om de mythe te ontkrachten tevergeefs.”
SS-Sturmbrigade ‘Langemarck’
Tijdens het Derde Rijk werd Langemarck verheven tot een door de staat gesponsorde mythe. “Hitler wierp zich op als een veteraan van Langemarck. Hij beriep zich op de mythe in zijn boek Mein Kampf, huldigde de monumentale Langemarckzaal in tijdens de Olympische Spelen van Berlijn in 1936 en bracht in juni 1940 een bezoek aan de Duitse militaire begraafplaats in Langemark. De SS-Sturmbrigade ‘Langemarck’ en SS-Grenadier-Division ‘Langemarck’ pleegden oorlogsmisdaden tijdens WO II in naam van Langemarck.”
Langemarckstraße
In heel wat Duitse steden werden straten en pleinen naar Langemarck genoemd. Nadien verdwenen er weer veel, maar volgens Stefan Goebel zijn er nu nog steeds een dertigtal straten of pleinen met de naam Langemarck. “Veel van die steden zijn op het punt gekomen waarbij ze zich de vraag stellen of ze deze naam moeten behouden of vervangen door een nieuwe naam”, zegt Jo Lottegier, toerisme-ambtenaar voor Langemark-Poelkapelle. “In 2023 nam de Universiteit van Kent, samen met het In Flanders Fields museum en het lokaal bestuur van Langemark-Poelkapelle, het initiatief om die Duitse Steden aan te schrijven en hen te vragen de naam niet te wijzigen, maar ze te duiden op een correcte manier.”
QR-code
Een aantal van die Duitse steden gingen in op het voorstel en plaatsten een QR-code naast de straatnaam ‘Langemarckstraße’. Die QR-code verwijst naar een webpagina die de ontstaansgeschiedenis van de straatnaam toelicht, maar die ook duidelijk maakt dat de stad Ieper en de gemeente Langemark-Poelkapelle vooral een vredesgedachte willen overbrengen wanneer het gaat om herdenken van de Eerste Wereldoorlog. “Het project ondervond veel bijval”, vervolgt Jo Lottegier. “Vorig jaar kwamen er al vier vertegenwoordigers van Duitse steden om te kijken hoe we hier herdenken. Want in Duitsland is de Wapenstilstand niet bekend. Daar is 11 november de start van carnaval.”
History Abused
Het project krijgt nu een vervolg. De drie initiatiefnemers (Universiteit Kent, IFFM en lokaal bestuur Langemark-Poelkapelle) ontwikkelden de reizende tentoonstelling ‘Langemarckstraße – History Abused or Common Memory’. “De expo zal rondtrekken in de Duitse steden waar zich dus nog een Langemarckstraße of Langemarckplatze’ bevindt”, vervolgt Jo Lottegier. “Woensdag werd de expo voorgesteld, met onder andere toelichting van stadsarchivarissen uit Gelsenkirchen, Bremen en Dormagen over hoe hun steden met de naam Langemarck omgingen. Je voelt wel dat ze in Duitsland bezig zijn met die naamgeving. We zagen het voorbeeld van Gelsenkirchen waar in plaats van een andere naam werd gekozen om de c in Langemarck weg te laten en er duiding bij te geven.”
Expo
Bad Wildungen wordt de eerste plaats waar de tentoonstelling naartoe gaat. “Die stad ligt centraal en de medewerkers van het stadsmuseum zullen de reis van de expo door Duitsland verder coördineren. Het is de bedoeling dat de expo rondtrekt in Duitsland tot begin 2026, waarna het terugkeert naar België. Dan zullen wij nog enkele locaties aanschrijven, bijvoorbeeld In Flanders Fields Museum, Kazerne Dossin, Passchendaele Museum. Tegen halfweg 2026 zal de expo weer eindigen in Langemark-Poelkapelle.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
