“Jeugdherinneringen zijn volledig Brugs”

“Ik voel mij een Brugse, ik ben hier opgegroeid. Maar na ontmoetingen met mijn Afrikaanse familie durf ik mij ook Rwandees te noemen”, zegt Aurélie Nyirabikali Lierman, de seizoenscomponist van het Concertgebouw.

Wanneer ze precies geboren is, weet ze niet. De juiste datum ontbreekt op haar identiteitskaart. Maar Aurélie Nyirabikali Lierman werd als baby begin de jaren 80 geadopteerd door een Brugs echtpaar: kinesitherapeut Rita Dumalin en dokter Patrick Lierman.

“Ik groeide op in Sint-Kruis en Brugge, samen met vier broers en een zus. Ik kreeg de muziek met de paplepel mee: mijn ouders luisterden veel naar klassieke muziek. Elke zondagavond stond Radio 2 op voor het programma Funiculi Funicula en werd ik ondergedompeld in een bad vol composities van Bizet, Liszt, Rossini en Mendelssohn. Op mijn zesde mocht ik naar de Knokse academie om viool te leren spelen. Maar na een half jaar hadden mijn ouders het te druk waardoor ze ons niet meer met de auto konden brengen. Ikzelf was doodgraag verdergegaan maar op die leeftijd was ik te verlegen om hen dat te zeggen”, vertelt Aurélie.

The Pixies

“Toen ik 13 was, stapte ik de kamer van mijn zus binnen. Er stond luide, schreeuwerige muziek op. Wat is dat? vroeg ik. Het bleken The Pixies te zijn, na een tijdje werd ik een grote fan. Als tiener raakte ik verslaafd aan de muziekvideo’s op MTV en later trok ik naar het Cactusfestival. En toch begon het musiceren pas op latere leeftijd, want op mijn 18de nam ik deel aan het ingangsexamen voor audiovisuele kunst aan het RITCS in Brussel.”

“Ik droomde ervan om radiojournalistiek te doen. Voor dat examen maakte ik een programma, met jazz als kapstok. Ik kende niet veel van dat muziekgenre, een van mijn broers was jazzfanaat maar mijn ouders vonden dat die muziek vals klonk. Een vriendin gaf mij twee jazzplaten mee: een compilatie van Duke Ellington en Miles Davis’ The Birth of the Cool. Ik wist niet wat ik hoorde en raakte er ondersteboven van!”

“Tijdens mijn studies aan het RITCS mocht ik al programma’s mee helpen maken voor Radio 1 en Klara. Ik werkte mee aan Piazza, Pilipili en Tijdgenoten. Na het behalen van mijn master wou ik mijn stem verder ontwikkelen. Ik ben een mezzosopraan en volgde een een jaar les aan het Lemmensinstituut. Nadien trok ik naar het conservatorium in Den Haag, waar ik in 2018 mijn master in muziekcompositie en minor bachelor zang behaalde.”

“Sindsdien leef ik van de muziek, dankzij residenties in Utrecht, Berlijn, Treviso en Sidney, maar ook met freelance opdrachten en eigen projecten. Internationale muziekprijzen, waaronder de eerste prijs van Sonic Arts in 2013 in Rome, openden vele deuren. Wat ik componeer, is hedendaagse klassieke muziek. Ik noem het graag cinéma pour l’oreille, een mix tussen radiokunst en compositie. Ik verwerk documentair materiaal, stemmen en achtergrondgeluiden in mijn composities. Ze krijgen daardoor iets theatraals en zelfs filmisch. Film heeft mij altijd gefascineerd, ik heb meegewerkt aan Cinema Novo. Mijn composities zijn vaak soundscapes, ik hoop dat de luisteraars een film voor hun gesloten ogen zien afspelen.”

“Ik ben al meerdere keren teruggekeerd naar mijn geboorteland Rwanda en heb er mijn Afrikaanse familie ontmoet. Dat leidde tot mijn muziekstijl Afrique Concrète, waarin ik geluiden uit Oost-Afrika verwerk maar ook voortborduur op de musique concrète uit de jaren 50. Mijn terugkeer naar Rwanda heeft mij niet alleen muzikaal maar ook als mens gerijpt.”

“Uiteraard voel ik mij een Brugse, ik ben hier opgegroeid. Dat vergeet ik niet. Al mijn jeugdherinneringen zijn Brugs. Vaak vragen mensen mij of ik in de knoop zit met mijn identiteit. Of ik problemen heb, omdat ik in Rwanda geboren ben. Ik moet hen ontgoochelen: neen! Ik vind die vraag bizar. Cultureel ben ik Europees. Maar sedert mijn ontmoetingen met mijn familie in Afrika durf ik mij ook Rwandees te noemen.”

“Ieders identiteit bevat meerdere lagen. Je bent journalist of muzikant, maar ook bijvoorbeeld collega of levensgezel. Al die facetten lopen door elkaar. Bovendien verandert je persoonlijkheid met de tijd, al naar gelang hetgeen je meemaakt. Ik waardeer wat ik in Brugge beleefd heb. Tegelijkertijd stel ik mij de vraag wat er met mij zou gebeurd zijn, indien ik in Rwanda opgegroeid was. Ik verheerlijk Afrika niet. Er zijn daar grote uitdagingen en problemen maar er is ook veel schoonheid in Afrika, dat wordt onderbelicht in de Europese media.”

Africa On Tape

“Voor het festival Slow(36h) in het Concertgebouw maak ik een compositie die ik met mijn trio Organo live zal vertolken. Ze is gebaseerd op het feit dat op 300 kilometer van mijn Rwandees geboortedorp een 25.000 jaar oude telstok, gemaakt van botjes van bavianen, opgegraven werd. De oorsprong van de wiskunde lag in Afrika! Als corona het toelaat, ga ik binnenkort naar mijn 112 jaar oude grootvader Kanyoni Ladislas, een traditionele dokter en jager. Ik wil hem voor mijn Africa On Tape-archief laten vertellen over het leven in Rwanda voordat dat land werd gekoloniseerd en daarna verwesterde. Dat moet uitmonden in het project Umva!”