Brugge onder de loep (73): Stede waterloop?

De gevelsteen met ‘Dit es der stede waterloop 1556’. (foto Davy Coghe) © Davy Coghe
Redactie KW

BRUGGE Door corona herontdekte iedereen het plezier van het wandelen. Wie de Brugse binnenstad doorkruist, passeert achteloos honderden details met een bijzonder verhaal. Gediplomeerd gids Chris Weymeis haalt elke week zijn loep boven en vertelt het verhaal van een bijzonder object. Vandaag: Stede waterloop.

Dat het Brugse stadscentrum rijkelijk door water wordt bevloeid, is duidelijk in het straatbeeld te zien. Er is allereerst de natuurlijke loop van de Reie die begint aan het Minnewater en nadien via de Dijver, Groenerei, Sint-Annarei en Potterierei naar Damme vloeit.

Daarnaast zijn er nog de talrijke reitjes waarvan sommige deels teruggaan op oude beekjes en andere volledig gegraven zijn. Enkele van die secundaire waterloopjes in de Brugse binnenstad zijn de Boterbeek, het Vuldersreitje en misschien ook de Lane.

Volgens Marc Ryckaert, historicus en kenner van de hydrografie van Brugge, kwam de Boterbeek vanuit Sint-Andries en Sint-Michiels in de buurt van het huidige station de stad binnen, waarna de beek een nu niet meer reconstrueerbare bedding door de depressie van de Meersen volgde en wellicht in de omgeving van het Begijnhof in de Reie uitmondde.

De Lane

Het Vuldersreitje kronkelde in de buurt van de Vuldersstraat, Langestraat, Rodestraat en Molenmeers. Delen van dit reitje bestonden nog in de jaren 1960 en werden toen opgevuld. Het Vuldersreitje vloeide in de Sint-Annarei net voorbij de Molenbrug.

De Lane, tot slot, ontstond in Varsenare en zou via Sint-Andries naar Brugge hebben gestroomd. In de binnenstad zou de beek eerst parallel met de nog bestaande Lane(straat) hebben gelopen om vervolgens vanaf de Sleutelbrug (Wulfhagestraat-Beenhouwersstraat) het tracé Augustijnenrei-Goudenhandrei te volgen.

Westmeers 111, waar de verwijzing naar de verdwenen stede De Lane zich bevindt. (foto Davy Coghe)
Westmeers 111, waar de verwijzing naar de verdwenen stede De Lane zich bevindt. (foto Davy Coghe) © Davy Coghe

Uit archeologisch onderzoek blijkt dat de Augustijnenrei en de Goudenhandrei ontstonden in een laaggelegen, drassig gebied en door kanalisering van een daar aanwezig, natuurlijk waterloopje. Dat laatste was wellicht de Lane.

Vensterdorpel

In de buurt van de Lane(straat) werd de beek in sommige bronnen als stede watergang vermeld. Die stede waterloop of stede watergang was niet de enige dergelijke waterloop in Brugge, maar er wordt zelden of nooit over gepraat of geschreven.

Waarschijnlijk omdat ze niet meer in het straatbeeld te zien zijn. Toch zijn er nog een paar zeldzame relicten die ernaar verwijzen. Een ervan is te vinden in de Westmeers. Wie onder de vensterdorpel van de woning nummer 111 kijkt, ziet een gevelsteen met de tekst: Dit es der stede waterloop 1556. Het is een verwijzing naar een verdwenen stede waterloop die een aftakking was van een gracht die rond het Begijnhof liep en uitmondde in de verbindingsgracht die loopt tussen het Minnewater en het Kapucienenreitje.

De gracht is nog steeds te zien aan het Sashuis nabij het Begijnhof en aan het einde van de Oost- en de Westmeers en aan het Eiland.