Brugge onder de loep (72): Duitser op het Brugse Vrije?

Door corona herontdekte iedereen het plezier van het wandelen. Wie de Brugse binnenstad doorkruist, passeert achteloos honderden details met een bijzonder verhaal. Gediplomeerd gids Chris Weymeis haalt elke week zijn loep boven en vertelt het verhaal van een bijzonder object. Vandaag: een Duitser op het Brugse Vrije?

Het Brugse straatbeeld is rijk aan versieringselementen. Sommige voorstellingen spreken voor zich, andere hebben een raadselachtig kantje. Zo’n raadsel is te vinden in de Hoogstraat. Nabij de Mallebergplaats staat hoog op een puntgevel van het administratief centrum Het Brugse Vrije, een beeld waarvan zowel de voorstelling als de betekenis onduidelijk zijn.

Plaatsgebrek

Het is bekend dat de gebouwen van het voormalige Brugse Vrije lange tijd als gerechtshof dienst hebben gedaan. Net als vele huidige hedendaagse gerechtshoven kampten die vroeger ook al met plaatsgebrek. Om die reden diende de Brugse architect Jos Viérin op 29 april 1909 een plan in om de gebouwen van het Brugse Vrije langs de Hoogstraat uit te breiden.

Die uitbreidingsplannen werden volgens een vermelding in de Franstalige krant La Patrie van 2 augustus 1909 door de provincie goedgekeurd. Tot zover geen vuiltje aan de lucht. Zoals het wel meer gebeurde, was er beslist om op de puntgevel een beeld te plaatsen en dat is meteen het begin van het enigma: wie of wat stelt dit beeld voor?

Omdat het beeld vrij hoog staat, is dat niet duidelijk. Het lijkt op het eerste zicht net een kantwerkster die, gekleed in een kleed met plooien, voor haar kantkussen op een stoeltje zit. Vraag rijst dan: waarom draagt zij een hoedje? Van het beeld is een ontwerptekening bewaard, maar ook die brengt geen soelaas. Ze toont immers een staande man met een vlag – een windwijzer? – in de handen.

En, we geven toe, het huidige beeld lijkt van mijlenver niet op die tekening. Geen staande figuur, geen vlag.

Oude foto

Er bestaat wel een oude, weliswaar onduidelijke, foto van het beeld, maar ook die brengt geen oplossing. Integendeel, hij vergroot het raadsel, want op de foto is immers te zien dat de man – we nemen aan dat het een man is – een zwaard (?) in de rechterhand houdt.

Aangezien het gebouw omstreeks 1910 werd gebouwd, zien sommigen in het beeld de weergave van een Duitse militair met een stahlhelm. Dan rijst de vraag: zou het kunnen dat er ooit een staande man op de top heeft gestaan, maar die er in de Eerste Wereldoorlog door de Duitsers is afgehaald en is vervangen door het beeld van een Duitse militair?

Weinig waarschijnlijk, want dan zou men toch voor een fiere Duitser hebben gekozen en niet voor een gehurkte figuur met een schild voor zich. Ook deze veronderstelling mag verworpen worden, want volgens architect Benoit Delaey, die het beeld in 2001 van dichtbij zag, is het duidelijk dat het beeld sinds 1910-1911 intact is gebleven.

Dus blijft de vraag: Wie van onze lezers heeft een serieuze verklaring voor het beeld?

(CW)