Was hij nu Goede Ivo of Geniepige Ivo? Soms wist de voormalige diaken, aalmoezenier en nachtverpleger het zelf ook niet meer. Dat Ivo Poppe (67) worstelde met zijn geweten werd in 2018 duidelijk op zijn assisenproces voor de moord op minstens tien bejaarden – al kunnen het er ook tientallen geweest zijn. “Tja, twintig is ook een veelvoud van tien. Ik weet het niet meer.” Hij werd uiteindelijk veroordeeld voor vijf moorden. Dinsdagavond werd hij vrijgelaten onder voorwaarden.
De arrestatie van de graag geziene diaken Ivo Poppe op 27 mei 2014 sloeg bij veel Wevelgemnaren in als een bom. Ivo toch niet? Heilige Ivo, brave Ivo, die je altijd op zijn fiets zag passeren, vaak met een plastic zak bij de hand om zwerfvuil op te rapen? Hij had die ochtend zelfs nog een begrafenis geleid. “Gelukkig zijn de speurders zo menselijk geweest om hem niet tijdens de dienst te arresteren”, klonk het bij zijn parochianen. “In de periode voor zijn arrestatie hadden wij wel de indruk dat Ivo overspannen was, dat er iets scheelde. Hij was prikkelbaar. Maar dat hij zo’n geheim met zich meedroeg, hadden we nooit kunnen vermoeden.”
Dat geheim had hij eind 2013 opgebiecht aan psychiater Wim De Troyer. Poppe vertelde over de mensen bij wie hij naar eigen zeggen “het stervensproces verdapperde omdat ze aan het lijden waren”. Hij bekende tientallen moorden op bejaarden, dutskes, die hem nochtans nooit om euthanasie hadden gevraagd. Poppe leek verteerd te worden door schuldgevoelens, die hem nachtmerries en slapeloosheid bezorgden. De feiten waren zo ernstig dat De Troyer zijn beroepsgeheim verbrak en naar het gerecht stapte.
Dutsen
Ivo Poppe werd verdacht van tientallen moorden in het ziekenhuis in Menen, waar hij tussen 1980 en 2002 als verpleger werkte. Nadien was hij er aan de slag als pastoraal medewerker en diaken. Tijdens zijn assisenproces in januari 2018 zei Poppe dat hij wel besefte dat wat hij deed fout was. “Ik heb me het recht toegeëigend om te beslissen over het overlijden van al die mensen. Niemand had mij daar ooit om gevraagd, de meesten waren bewusteloos.”
Toch vond hij niet dat hij hen had vermoord. “De technische term klopt, maar de bedoeling was niet om te moorden. Ik wilde een zinloos, waardeloos leven van een patiënt inkorten. Het waren dutsen, vaak mensen die uit een OCMW-rusthuis kwamen om kwart voor dood, met al hun bezittingen in één plastic zak. Ze lagen daar met doorligwonden, zonder bezoek, rochelend te wachten op hun einde. Ik zag mezelf als een reddende engel.”
“Ik wilde een waardeloos leven inkorten. Ik zag mezelf als een reddende engel”
Procureur-generaal Serge Malefason hekelde het feit dat Poppe zich in Wevelgem voordeed als heilige Ivo. “Hij nam zijn diaconaat ernstig, misschien zelfs té ernstig. De goegemeente van Wevelgem kende maar één Ivo Poppe: de goede, de brave, de barmhartige. Maar dat was slechts een pose voor de geniepige Ivo. Hij schreef een brief naar een alleenstaande mama om haar een slechte moeder te noemen, omdat ze het kind liet opgroeien zonder vader. Zelfs de pasgeborene kreeg zo’n brief! Hij gaf commentaar op vrouwelijke collega’s als ze te veel uitgingen, hun rok te kort was of als ze geschminkt waren. Zijn ex-schoonzus mocht ‘verrotten in de miserie’ omdat ze op skivakantie trok terwijl haar schoonmoeder in het ziekenhuis lag.”
(lees verder onder de foto)
Waar Poppes advocaten het hadden over een dossier “dat bulkt van de verzachtende omstandigheden” en verklaarden “nog nooit zo’n brave man in de beschuldigdenbank te hebben gezien”, schetste Malefason een heel ander beeld. “Poppe was de dief die in de nacht aankwam, met zijn fietsje en zijn spuiten in zijn zak. Hij sloeg toe op onbewaakte momenten. Hij zegt dat we hem geen seriemoordenaar mogen noemen, omdat hij zijn slachtoffers ‘verloste uit dit aardse tranendal’. Maar dat is een leugen. Dit proces gaat niet over een zachte dood, over het laten inslapen van bejaarden. Dit gaat over kille, genadeloze moorden. Ivo Poppe kickt op macht. Volgens zijn familie waande hij zich vaak God de vader.”
Onzin, pleitte de verdediging. “Men zegt dat zijn nederigheid een façade is, maar dat begrijp ik niet”, sprak advocaat Filip De Reuse. “Je kan niet zestig jaar zo leven. Mij moeten ze niet vragen om de teennagels van bejaarde mensen te gaan knippen, zoals hij deed. Het motief lag net in zijn grenzeloze empathie in het lijden van anderen. Dat heeft hem de das omgedaan.”
Oudermoord
Hoeveel moorden Ivo Poppe precies op zijn geweten heeft, is onduidelijk. Hij stond terecht voor tien moorden, waarvan vier op onbekende slachtoffers. Zelf hield hij het, na lang aandringen, op “tien tot twintig”. Dat hij het aanvankelijk over tientallen doden had, wuifde Poppe weg. “Het zijn er maximaal twintig, het moet van die grootteorde zijn. Tja, twintig is ook een veelvoud van tien. Ik zat toen in grote nood om therapie te krijgen. Ik was het beu, mijn leven had geen zin meer. Het was dringend. Als je koorts hebt en je wil geholpen worden, dan zeg je tegen de dokter ook niet dat je 37 graden hebt. Dan ga je overdrijven.”
De meeste feiten had hij naar eigen zeggen een uur later alweer verdrongen. “Ter zelfbescherming. Het is mij helaas nog niet gelukt om dat terug te halen. Selectief geheugenverlies.”
(lees verder onder de foto)
Poppe heeft slechts vier moorden expliciet bekend, allemaal op familieleden. Zijn eerste slachtoffer was zijn grootoom Maurice Vanhaverbeke (79), die hij in 1978 als 22-jarige student verstikte met een kussen. “Maurice was ne sukkelaar. Drie jaar eerder hadden we hem gevonden in een plas bloed, sindsdien was hij onherkenbaar. Hij was al een tijdje buiten bewustzijn. Ik kon het niet langer aanzien.”
In 1986 doodde hij de broer van Maurice, Leon (81), die met hartklachten in het ziekenhuis lag. Leon was zijn peter, zijn lievelingsoom. “Toen hij snel achteruitging, zei hij dat ‘de miserie niet lang meer moest duren’. Voor mij was dat een verdoken vraag naar euthanasie. Tijdens de koffiepauze gaf ik hem een spuit valium, gevolgd door een dodelijke dosis lucht.”
In 2004 volgde de moord op zijn schoonvader, Gerard Vercaemer. “Hij was van de trap gevallen en pas na een paar dagen gevonden. Hij had een hersenbloeding en was in vegetatieve toestand. Het was een hopeloze situatie, dus wilde ik het overlijden bevorderen. Ik besef dat ik daar een onvergeeflijke fout gemaakt heb. Mijn vrouw wilde erbij zijn als hij zou sterven, ze vertrouwde op mij toen ik het waken van haar overnam. Maar ik kon niet tegen dat beeld van een lijdende mens. Ik heb hem lucht geïnjecteerd en daarna mijn vrouw gebeld. Mijn hart brak toen ik hoorde hoe ontgoocheld ze was dat ze net vertrokken was. Ik heb daar enorm veel spijt van.” In 2011 doodde Poppe zo ook zijn 90-jarige moeder, Ivonna Vanhaverbeke. “Ik wilde haar behoeden voor de aftakeling waar ze enorm veel vrees voor had.”
Schuldig
Na drie uur beraad verklaarde de jury Ivo Poppe schuldig aan oudermoord en vier moorden. De moord op Irma Parmentier (74) had hij eerst bekend, maar later weer ontkend. De jury tilde vooral zwaar aan het gebrek aan inspraak van de slachtoffers, waardoor de term euthanasie niet van toepassing was, en het feit dat zijn modus operandi het lijden versterkte. Een wetsdokter had tijdens het proces immers uitgelegd dat het inspuiten van lucht een acuut verstikkingsgevoel en doodsangst veroorzaakt. Dat kan meerdere minuten duren. “Zelfs de nazi’s experimenteerden met deze techniek”, sneerde Malefason.
Ivo Poppe kreeg 27 jaar cel, waarvan hij er nu dus bijna tien heeft uitgezeten. Op dinsdag 30 april mocht hij de Brugse gevangenis om medische redenen onder voorwaarden verlaten.
Bekijk hier het dossier rond Ivo Poppe
Assisenproces Ivo Poppe
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
