Koksijds Manneken Pis wordt honderd, een raadselachtige eeuweling

Het Koksijdse Manneken Pis viert op 26 augustus zijn honderdste verjaardag – zijn geboortedatum staat onder zijn voeten gebeiteld in de nis van waaruit hij al jaren uitkijkt op de fonteinen van het Bad Schallerbachplein in Koksijde-Bad. Maar een officiële viering komt er niet. Toch heeft Manneken Pis een bijzonder verhaal. Over zijn locatie, en over zijn bijnaam, Le nouveau bourgeois de Coxyde.

Het verhaal was niet makkelijk te achterhalen. Dat ondervonden ook Joeri Stekelorum, Michel Piérart en Linde Ticket, die vorig jaar een stukje aan deze unieke miniburger hebben gewijd in hun boek Gaston Lejeune, een halve eeuw architectuur in Koksijde.

Quartier Sénégalais

Gaston Lejeune (1885-1954) was een Belgische architect, bouwpromotor en immobiliënmakelaar, die vooral bekend werd om de talrijke villa’s in cottagestijl waarmee hij zijn stempel drukte op Koksijde.

Hij droeg ook zijn steentje bij aan de ontwikkeling van nieuwe wijken zoals het Quartier Sénégalais, het Quartier Japonnais en het Quartier du Bois. De auteurs van het boek vonden een link tussen het Quartier Sénégalais en Manneken Pis en zijn naam…

Schutters

Het speurwerk van de auteurs leidde naar het begin van de jaren 1920, naar Le Village Sénégalais. In eerste instantie kwamen ze tot de conclusie dat het idee dat Senegalese tirailleurs – schutters – bij het begin van de Eerste Wereldoorlog in Koksijde gelegerd waren een logische verklaring voor die benaming kon zijn.

“Dat is echter een misvatting”, stelden ze vast. “In 1914 en 1915 verbleven andere Franse regimenten in Koksijde: de Zoeaven, de marinefuseliers, de territorialen en de Algerijnse Spahi. Deze Spahi waren de enige kleurlingen. De Zoeaven waren grotendeels kolonisten uit Noord-Afrika, een minderheid bestond uitsluitend uit blanken, afkomstig uit het moederland.”

“De onzekerheid over de naam blijft tot op vandaag onverminderd bestaan” – Joeri Stekelorum, Michel Piérart en Linde Ticket

“De marinefuseliers waren Bretoenen en de territorialen waren oudere Franse militairen. Maar de Senegalezen zouden nooit in deze regio gelegerd zijn geweest, en de benaming zou bijgevolg op een misverstand berusten.”

Patroonheilige

De naam Village Sénégalais duikt voor het eerst op in een krantenartikel van 9 augustus 1925. “De aanleiding daartoe is een wijkfeest ter ere van Manneken Pis, die in 1923 door bewoners als patroonheilige van de wijk aangesteld werd”, ontdekten de auteurs.

“Het beeldje stond sinds twee jaar in een nis van de tuin achter villa Ma Tocade aan de Oasisweg, een populaire ontmoetingsplaats van de buurtbewoners. Het moet wel een zekere wrevel gewekt hebben bij een aantal eigenaars, niet het minst bij deze van L’Ermitage, op het belendende perceel.”

Grap in de pers

“De voorstanders van het beeldje nemen de geuzennaam Senegalezen aan en lanceren een grote grap in de pers: op de dag van het wijkfeest zullen ze verkiezingen organiseren voor een eigen burgemeester en schepencollege, om dan in een tweede stap de eerste steen te leggen van hun eigen gemeentehuis, er komt een kermis, een parade met praalwagens, en alle baten gaan naar een weeshuis.”

“De bewoners stellen zich in het artikel voor als modieuze tegendraadse artistiekelingen, die zich afzetten tegen de gevestigde orde. Ze drukken de hoop uit een minivrijstaatje te worden, misschien een republiek, of zelfs een apart koninkrijkje: Liechtenstein aan de Noordzee, als het ware…”

Mariabeeld

“Mogelijk draaide heel de zaak verkeerd uit voor de Senegalezen. Er kwam een tenenkrullende wijziging van de perceelgrens tussen Ma Tocade en L’Ermitage, waarbij de nis blijkbaar buiten het weten van de eigenaar van Ma Tocade plots in de tuin van de buurman lag, en er bleef.”

“Die verwijderde vliegensvlug het aanstootgevende Manneken om het te vervangen door een Mariabeeld. Het Manneken, le premier bourgeois de Coxyde, vond inmiddels een onderkomen op het Bad Schallerbachplein. De onzekerheid over de naam blijft tot op vandaag onverminderd bestaan.”

Geen verjaardagsfeest

“Het Manneken Pis stond dus jarenlang in een nis in de Village Sénégalais tot het gemeentebestuur besliste het een plek te geven op het Bad Schallerbachplein”, zegt Stekelorum.

“Daar werd het echter af en toe meegenomen door voorbijgangers. Dan zette het gemeentebestuur een kopie, maar het is nu toch al geruime tijd geleden dat het nog moest vervangen worden.”

Cultuurschepen Stéphanie Anseeuw laat weten dat Le nouveau bourgeois de Coxyde geen verjaardagsfeest krijgt op 26 augustus. “In Koksijde is geen viering voorzien. Dat laten we over aan Manneken Pis van Brussel.”