Afgelopen week nam trok Karel Decruyenaere (70) voor de laatste keer de deur van het vredegerecht in Menen achter zich dicht. Na een carrière van 40 jaar, de langste uit de Belgische geschiedenis, nam hij afscheid van de rechtbank waar hij ontelbare zaken de revue zag passeren.
Het Vredegerecht bevat geen grote zalen met indrukwekkende balies, geen indrukwekkende banken of hoge plafonds. “Als vrederechter zit je pal voor de mensen die je om hulp vragen, het is niet alleen een grote eer maar ook een grote verantwoordelijkheid die je dan voorgeschoteld krijgt.” Met een rustige stem spreekt Karel over de belangrijke rol die het vredegerecht speelt en vooral hoe hij er eigenlijk absoluut niet wilde zetelen. “Je mag niet vergeten dat een vrederechter altijd iemand is uit de streek. Het zijn mensen die hier een vriendenkring hebben, die hier een sociaal leven hebben en die er als advocaat ook veelal klanten hebben.”
Afstand nemen
“Wanneer een vrederechter dan plots een zaak voorgeschoteld krijgt waar hij tegenover een familielid staat bijvoorbeeld, dan moet je afstand nemen en komt een plaatsvervangend vrederechter aan zet. En mijn geval is nog specifieker, want ook mijn dochter is advocate. Je kan moeilijk een zaak aanvaarden wanneer één van de partijen wordt vertegenwoordigd door een familielid. Dit gebeurt erg frequent waardoor men in Menen plots een nijpend tekort had aan plaatsvervangers. Ik was net 30 jaar geworden toen ik naar voren werd geschoven om in Menen aan de slag te gaan maar dat wilde ik eigenlijk niet. Ik, als vrederechter zetelen? Ik voelde me er veel te jong voor. Toch bleef de toenmalige vrederechter aandringen en ik ging overstag.”
Bijtekenen
“Ik was toen wellicht één van de jongste vrederechters van het land. De wet voorziet dat je op je 67ste verjaardag afscheid neemt van die functie. Door enkele nieuwe maatregelen kon ik drie jaar geleden nog voor een korte periode bijtekenen. Uiteindelijk kan ik nu terugblikken op een carrière van 40 jaar plaatsvervangend vrederechter, iets wat volgens mij nooit eerder is voorgevallen in België.”
Karel moest tijdens zijn lange carrière over heel wat zaken oordelen, al benadrukt hij wel het menselijke karakter van het vredegerecht. “We kunnen niet om het feit heen dat we op het einde van de dag moeten oordelen maar het is toch anders dan bijvoorbeeld de correctionele rechtbank. In heel wat gevallen komen de mensen zichzelf vertegenwoordigen en als vrederechter krijgen we de kans om die mensen hun verhaal te laten doen. In grote en complexe zaken moeten de betrokken partijen zich meestal beperken tot de cruciale elementen, bij het vredegerecht kan iemand zijn hart luchten. Uiteindelijk krijgen we veel te maken met zaken waar frustraties en emoties de norm zijn en bij de vrederechter kunnen mensen ventileren.”
Proberen verzoenen
“Daarom ook dat er nog wekelijks verzoeningszittingen worden georganiseerd. Wanneer we alle partijen terug op eenzelfde lijn krijgen, dan hoeft het niet eens tot een rechtszaak te komen. Als vrederechter is dit een erg belangrijke stap, die helaas niet altijd het gewenste effect heeft.”
Dicht bij de mensen staan, heeft natuurlijk ook als gevolg dat de emoties vaak erg confronterend kunnen zijn. “We zijn wij ook maar mensen, hé! We hebben gevoelens en het is niet omdat we een oordeel vellen, dat de zaak ons onverschillig laat. Ik heb mezelf vaak in vraag gesteld. Was mijn oordeel wel juist? Was mijn beslissing correct? Begrijp me niet verkeerd, ik kan met trots zeggen dat ik altijd in eer en geweten heb gehandeld maar onze beslissingen hebben vaak verstrekkende gevolgen. Daar moet je als mens toch bij stil durven staan.”
“Het is niet omdat we een oordeel vellen, dat de zaak ons onverschillig laat”
“In Menen hebben we bijvoorbeeld het PCM, het psychiatrisch centrum. Daar speelt het vredegerecht een belangrijke rol want een deel van onze bevoegdheden omvat het oordelen over iemand die gedwongen moet worden opgenomen. Ik herinner me verschillende zaken waar een patiënt naar huis wilde. De geneesheer was dan weer van mening dat hij nog opgenomen moest blijven. Op een gegeven moment merkte ik een vorm van twijfel op in de stem van die dokter. Het zijn op dergelijke momenten dat je weet dat je oordeel een impact zal hebben op de mensen en daar mag je niet lichtzinnig mee omspringen.”
Natuurlijk is het niet altijd kommer en kwel en is het vredegerecht vaak het toneel van waanzinnige creativiteit. “Ah ja, de excuses, ontelbaar veel excuses.” Karel kan met moeite zijn glimlach verbergen wanneer het onderwerp aan bod komt.
Hond eet factuur op
“Het is op heel wat momenten bewonderenswaardig te zien hoe origineel mensen uit de hoek kunnen komen als het over uitvluchten gaat. Je hebt natuurlijk de klassiekers zoals ‘ik heb die factuur nooit gekregen’ of ‘het was nog van mijn ex’. Toch is er eentje die ik alvast nooit zal vergeten. Een man had zijn factuur niet betaald en het dossier was dus bij het vredegerecht terecht gekomen. Toen ik hem vroeg waarom hij die factuur nooit had betaald, reageerde hij doodserieus dat zijn hond die brief uit de brievenbus had gehaald en had opgegeten. Ik had toen veel zin om in lachen uit te barsten, maar je moet natuurlijk altijd ernstig blijven.”
De vrederechter-op-rust kijkt nu aan tegen heel wat vrije tijd al vreest hij niet meteen in een zwart gat te vallen. “Ik ben nog steeds advocaat dus ik blijf gewoon verder werken. Ik doe dit met hart en ziel want iedere dag opnieuw is een uitdaging, iedere dag opnieuw is anders.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
