Op donderdag 31 maart, op de dag van zijn 130ste verjaardag, werd in het Koetshuis van Mulle de Terschueren de tentoonstelling over de Poolse Generaal Stanislav Maczek geopend.
Die gaat dit keer niet over zijn grote militaire carrière of de bevrijding van Tielt, maar wel over het leven naast de militaire carrière van de eerste en tot nu toe enige ereburger van de stad.
Meer dan terecht volgens Dirk Verbeke, Polenkenner en ere-stadssecretaris van Tielt. “De soldaten in zijn eerste Poolse pantserdivisie noemden hem Baca, herder, wat hem eigenlijk volledig typeert”, vertelt hij.
Erg geliefd
“Maczek zorgde voor zijn soldaten als een herder voor zijn kudde. Hij probeerde zijn troepen altijd veilig te houden, wat hem natuurlijk erg geliefd maakte. Er was wel discipline, maar vooral ook veel menselijkheid.”
Nochtans leek Maczek aanvankelijk niet te azen op een militaire carrière. “Hij was een intellectueel, een goede student ook”, stelt Dirk Verbeke.
Militaire carrière
“Hij studeerde filosofie en was erg begaan met boeken en literatuur. Hij viel echt op door zijn intelligentie.” Door de Eerste Wereldoorlog moest hij zijn studies echter onderbreken omdat hij opgeroepen werd voor het toenmalige Oostenrijks-Hongaars leger.
Tussen het vechten door probeerde hij nog wel zijn verhandeling te schrijven, maar nadat het in 1919 ook tot een grensconflict kwam tussen het toen al onafhankelijke Polen, Oekraïne en later Rusland, koos hij resoluut voor een militaire carrière. “Tijdens de oorlog had hij immers leiderskwaliteiten getoond, waardoor hij opviel en bevorderd werd tot kapitein en later ook majoor en commandant.”
Drie broers sneuvelen
Toch was zijn leven doorspekt met persoonlijk leed en dramatiek. Zo sneuvelden zijn drie broers aan het front. Eén tijdens de Eerste Wereldoorlog, twee tijdens de grensoorlogen. “Hij wist dus als geen ander wat een mensenleven waard was”, gaat Dirk Verbeke verder.
“Net daarom probeerde hij zoveel mogelijk mensenlevens te sparen.” Dat zag je volgens Dirk Verbeke aan zijn manier van aanvallen en bevelvoeren. “Zo probeerde hij altijd zo weinig mogelijk artillerie in te zetten. Puur om burgerslachtoffers en schade te vermijden. Om de bevrijding van Tielt als voorbeeld te nemen: daar vielen acht Poolse en 25 Duitse slachtoffers, wat toch relatief weinig is.”
Poolse nationaliteit kwijt
Na de Tweede Wereldoorlog was zijn leven ondanks zijn vele verdiensten tijdens de oorlog echter niet te benijden. “Na WO II besloten de Westerse mogendheden om Polen te ‘verkopen’ aan de Russen en werd er een communistisch bestuur geïnstalleerd.”
“Maar omdat hij erg principieel was, weigerde hij onder een communistisch regime te werken. Tot woede van het regime, dat hem onder meer zijn Poolse nationaliteit afnam, wat Maczek als patriot heel veel pijn deed. Hij leefde in ballingschap en kon dus niet terugkeren naar het land waar hij zoveel van hield.”
Armoezaaier
Zo belandde Maczek uiteindelijk met zijn vrouw en kinderen in het Schotse Edinburgh. “Maar ook dan is het vervolg best treurig te noemen. Hij had het allesbehalve breed. Een Pools pensioen kreeg hij niet meer en om toch nog iets te verdienen deed hij heel wat kleine jobs, totdat hij uiteindelijk in een hotel van een van zijn vroegere soldaten belandde, waar hij de bar uitbaatte.”
“Maczek was dus eigenlijk een armoezaaier. Dat dat het lot is van een van de belangrijkste mensen uit de geschiedenis van onze stad, is gewoon treurig. Zijn leven na de oorlog is eigenlijk verkocht door de internationale politiek”, besluit Dirk Verbeke.
De expo over Genraal Maczek is open tot en met 8 mei in het koetshuis van Mulle de Terschueren, telkens in het weekend van 14 uur tot 17 uur. Op donderdag 7 april vindt een gratis filmvoorstelling Maczek plaats in CC Gildhof.
(TM)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
