Het vroeg niet minder dan 30 jaar zorgvuldig onderzoek, om maar liefst 50.000 fossiele tanden van haaien en roggen uit de kleigroeve van Egem in kaart te brengen. Daar horen unieke exemplaren bij, zoals adelaars- en pijlstraatroggen van ruim 50 miljoen jaar oud! De Vlaamse Onderzoeksgroep viert deze zeldzame collectie met een persconferentie en een nieuw boek.
We kunnen het ons vandaag moeilijk voorstellen, maar de kleigroeve van Egem was vijftig miljoen jaar geleden een tropische ondiepe zee, waar maar liefst 60 verschillende soorten haaien en roggen leefden. We zitten dan in het Ieperiaan, een periode pal na het uitsterven van de dinosauriërs en vóór de komst van walvissen en dolfijnen.
Monnikenwerk
“Voor heel wat paleontologen is de kleigroeve van Egem wereldbefaamd”, vertelt Frederik Mollen, coördinator van de Vlaamse Onderzoeksgroep. “Daar zijn ook al fossiele inktvissen, krabben, beenvissen en vogels gevonden. Sinds de jaren ’70 hebben amateur-archeologen, gepassioneerde fossielenzoekers zoals Theo Lambrechts en erkende paleontologen in totaal zo’n 50.000 tanden van haaien en roggen uit Egem verzameld, microscopisch onderzocht en gecatalogeerd.”
De fossiele tanden van haaien en roggen zijn zo’n 50 miljoen jaar oud
“Dat is een heus monnikenwerk, want de klei moest laag per laag gezeefd worden en sommige tanden zijn maar een millimeter groot. Daarbij werden nieuwe soorten ontdekt, zoals adelaars- en pijlstaartroggen. Dat is hoogst uitzonderlijk, want de skeletten van deze dieren bestaat uit kraakbeen en dat bewaart zelden of nooit. Gelukkig zijn hun tanden bikkelhard en kunnen ze – letterlijk – de tand des tijds doorstaan.”
(Lees verder onder de foto)
Theo Lambrechts is een van de vele verzamelaars die honderden uren achter zijn microscoop doorbracht, op zoek naar unieke tanden. Uiteindelijk heeft hij zijn zorgvuldig opgebouwde collectie bij de Vlaamse Onderzoeksgroep ondergebracht. Als dank werd de vondst van een nieuwe pijlstaartrog naar hem genoemd, als ‘Casierabatis Lambrechtsi’. Hij krijgt ook een van de eerste exemplaren van het nieuwe boek van auteurs Bert Gijsen en Kristiaan Hoedemakers, waarin honderden fossielen netjes worden uitgelegd.
Uit al dit onderzoek blijkt onder meer dat elke diersoort zijn eigen eetgewoonten heeft en de bijpassende tanden. Zo heeft een adelaarsrog afgeplatte tanden, waarmee die makkelijk schelpen kan kraken. De reuzenmanta heeft dan weer de ideale tanden, om plankton te eten.
Nog jaren zoet
De Vlaamse onderzoekers zijn de groeve-eigenaar Ampe en baksteenproducent Wienerberger dankbaar, voor de jarenlange gastvrijheid op hun site in Egem. “Zonder hun toestemming waren heel wat nieuwe fossiele soorten nooit ontdekt”, aldus Frederik Mollen.
De Egem-collecties van het Instituut voor Natuurwetenschappen zijn ondertussen dermate omvangrijk, dat onderzoekers nog jaren zoet zijn. De inmiddels verlaten kleigroeve van Egem zal de komende jaren omgevormd worden tot een openbaar natuurgebied van 33 ha met water en bossen en met aandacht voor haar wereldberoemde schatten. (GGM)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
