Amper enkele zeemijlen voor de kust van Zeebrugge zijn twee Duitse duikboten geïdentificeerd. Beide wrakken dateren uit de Eerste Wereldoorlog en bevinden zich op twaalf meter diepte op slechts één zeemijl van elkaar. Maritiem archeoloog Tomas Termote kon ze allebei identificeren. “Ze staan al veel langer op onze zeekaarten, maar pas nu is er duidelijkheid”, zegt hij.
Ons kleine Belgische deeltje Noordzee telt heel wat scheepswrakken. Twee derde daarvan zijn afkomstig uit een van de twee wereldoorlogen. Een zestigtal wrakken staat in de databank nog als ‘onbekend’ aangeduid, maar maritiem archeoloog Tomas Termote slaagde er in om twee van deze onbekende schatten een gezicht te geven: de U- en UC-14, allebei van Duitse makelij en meer dan honderd jaar oud.
Vooroorlogse onderzeeër
De U-5 was een vooroorlogse onderzeeboot van 57 meter lang en 6 meter breed. 25 bemanningsleden en 4 officieren waren op het gevaarte aan het werk en hun lichamen bevinden zich hoogstwaarschijnlijk nog allemaal in het ruim. “Het gaat om een erg goed bewaarde duikboot”, stelt Tomas Termote. “Enkel de toren is niet meer intact. Die ligt nu bovenop de duikboot. Aan de patrijspoorten zijn zelfs ruitenwissers aangebracht.”
Dit type duikboot komt na 1914, de start van WO I, niet meer voor. De duikboot werd geïdentificeerd bij het zuiveren van het uitlaatsysteem, waarbij het kenteken tevoorschijn kwam. “De Noordzee ten oosten van Oostende is een moeilijk gebied om te duiken, want de zichtbaarheid is erg laag. In mei en juni hadden we echter geluk dat een aanhoudende noordoostenwind en bijna geen regen voor ideale duikomstandigheden zorgden.”
De U-5 is de oudste U-boot die in Belgische wateren gezonken is
De U-5 vertrok op 18 december 1914 uit de Zeebrugse haven en is vermoedelijk op een mijn gelopen. Het gaat om de oudste U-boot die in Belgische wateren gezonken is.
Per spoor naar Oostende
De UC-14 is een kleinere duikboot dat de U-5: 34 meter lang en 3 meter breed. “Baggerwerken ter hoogte van Het Scheur, net voor de haven van Zeebrugge, zorgden ervoor dat de resten van deze duikboot nagenoeg volledig tevoorschijn kwamen. “
De UC-14 had al een stevige reputatie opgebouwd in de Middellandse Zee, waar hij in dienst was bij de Oostenrijks-Hongaarse marine en munitie- en wapentransporten naar Constantinopel (het huidige Istanboel, red.) verzorgde. Begin 1917 werd de UC-14 gedemonteerd en per spoor naar Oostende gebracht, waar hij opnieuw geassembleerd werd.
“Op 1 oktober 1917 verliet de UC-14 de Zeebrugse haven, twee dagen later hoorden en zagen ooggetuigen een zware ontploffing vanuit de haven. Zijn 21ste missie werd ook zijn laatste. Enkele dagen later spoelde het lichaam van Oberleutnant Adolf Feddersen aan op de Waddeneilanden. Hij had amper twee weken eerder het bevel over de duikboot overgenomen.” De lichamen van de rest van de bemanning, zestien mensen, bevinden zich vermoedelijk nog aan boord.
“Beide duikboten zijn uitzonderlijke vondsten”, stelt Tomas Termote nog.
228 identificaties uit 17 landen
West-Vlaams gouverneur Carl Decaluwé is aangeduid als ‘ontvanger’ en speelt zo een grote rol in de bescherming van het cultureel erfgoed onder water. “Sinds 2014 zijn er al 47 ontdekkingen gemeld”, duidt hij. “Veelal zijn het losse objecten of onderdelen, zoals vliegtuigvleugels of munitie. Toch zijn er de voorbije jaren een aantal uitzonderlijke sites blootgelegd: in 2017 was er de ontdekking van een Duitse UB-29, in 2018 vonden we een Amerikaanse B-17-bommenwerper en in 2020 troffen we nog een slagtand van een olifant uit het laat-pleistoceen aan. Die was maar liefst zestig kilo zwaar en 2,37 meter lang. In 2021 onthulden we nog de ontdekking van een UB-32.”
“Ik blijf dromen van een volwaardig maritiem museum aan onze kust, waar onderwatervondsten een plek kunnen krijgen” – gouverneur Carl Decaluwé
Dankzij een nieuw wettelijk kader, dat op 4 juni 2021 in werking trad, kan cultureel erfgoed onder water nog beter beschermd worden. Die beschouwt alles wat meer dan honderd jaar onder water ligt en een cultureel, historisch of archeologisch karakter heeft, als cultureel erfgoed onder water.
“Zo breidde het aantal erkende wraksites uit van 11 naar 55. Maar toch is er nog veel dat we niet weten. In ons Belgische deel van de Noordzee zijn er zo’n 308 posities bekend in de wrakkendatabank van het Agentschap Maritieme Dinestverlening en Kust. Naar schatting 280 daarvan zijn scheepswraksites, waarvan 228 geïdentificeerd zijn, afkomstig uit 17 verschillende landen. Dit toont meteen het internationaal karakter van onderwatererfgoed aan.”
De twee recent geïdentificeerde duikboten naar het oppervlakte halen, is niet aan de orde, valt te horen. “Dat zou miljoenen euro’s kosten en pas daarna start de échte opdracht: het conserveren van het erfgoed”, aldus Carl Decaluwé. “Al blijf ik dromen van een volwaardig maritiem museum aan onze kust, waar onderwatervondsten een plek kunnen krijgen. Dat zou een enorme meerwaarde betekenen.”
Info: www.vondsteninzee.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
