De onthulling van struikelstenen voor slachtoffers van het naziregime wordt voortaan een vast onderdeel op de dag waarop het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt herdacht. Op 6 plaatsen in Oostende werden 7 stenen onthuld en dat zorgde telkens voor pakkende getuigenissen.
Struikelstenen zijn metalen gedenkplaatjes die in het voetpad worden ingewerkt op plaatsen waar mensen woonden die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden gedeporteerd door de nazi’s. De ‘Stolpersteine’ zijn een idee van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. De eerste steen werd gelegd in 1995 en in Europa liggen nu al meer dan 90.000 dergelijke stenen. In november 2023 werden aan het Atheneum in de Spilliaertstraat 7 stenen geplaatst voor 7 Joodse leerlingen.
7 nieuwe stenen
Met een wandeling en korte plechtigheid op 6 sites was er een passend eerbetoon. Familieleden getuigden. Jacky Mollet onthulde op het Heilig Hartplein een struikelsteen voor zijn vader Oscar. “Hij, zijn 2 broers en schoonbroer maakten deel uit van het Geheim Leger. Ze werden gevat door de Gestapo en werden overgebracht naar Breendonk. De broers en schoonbroer overleefden, maar mijn vader is in het concentratiekamp Buchenwald gestorven.” Jacky was 2 jaar en heeft geen herinneringen aan zijn vader, maar hij bleef wel zoeken. “Zes jaar geleden heb ik Buchenwald bezocht. We hebben nadien een volledig dossier ontvangen met zijn gegevens. Ik koester het tot op vandaag. Het was mijn plicht tegenover mijn vader hier te zijn. Het is jammer voor ons land dat we er 80 jaar op moeten wachten, maar dit is zonder meer een prachtig initiatief.”
Pijnlijk
Steve, Jannick en Kevin Geryl, kleinzonen van verzetsman Augustinus Sesee onthulden een steen in de Gelijkheidstraat. “Hij was verzetsstrijder en verzond via zijn radiostation berichten naar Engeland. Hij werd opgepakt, gefolterd, ter dood veroordeeld, gedeporteerd naar Duitsland en werd daar in 1943 geëxecuteerd. Bij ons thuis werd er niet veel over de oorlog gepraat en het is door een samenloop van omstandigheden dat we meer vernamen over zijn tragische dood en heroïsche keuze om tegen de nazi’s te vechten. Vandaag is hij eindelijk teruggekeerd naar zijn Oostende”, luidt het. Dat de tijd dringt werd pijnlijk duidelijk. “Mijn moeder, de jongste dochter van August, heeft sinds haar vijfde gewacht op de terugkeer van haar papa. Ze heeft ons vorig jaar verlaten. Zo laten wij haar zien dat hij is teruggekeerd.”
Jeanne en Emile
Ook Robert Declercq, één van de initiatiefnemers en kleinzoon van Jeanne Pauwels en Emile Mariën, onthulde een steen. “Hij stond voor rechtvaardigheid en werd lid van het Geheim Leger in 1941. Hij werd opgepakt en belandde in een concentratiekamp in Oostenrijk waar hij stenen van 50 kg via een dodentrap naar boven moest dragen. Ook mijn grootmoeder werd opgepakt en belandde in Ravensbrück. Beiden overleefden maar zijn op jonge leeftijd, 55 en 58 jaar, overleden aan de gevolgen van de gruwel. Ik heb hen als kind nog gekend maar er werd weinig over gepraat. Ik ga elk jaar bloemen plaatsen op hun graf en daar komt nu ook een bezoek aan deze stenen bij.”
Stad dan toch mee
De stad Oostende schoot pas laat in gang. Gemeenteraadslid Vanessa Vens (Vooruit) vroeg in al mei 2021 om stenen te plaatsen. Dat werd afgewimpeld. Men zou het ‘globaal bekijken’ en het was ‘maar 1 elementje’ in een totaal plan. “Ze zijn er helemaal niet mee aan de slag gegaan en daarom hebben burgers zelf het initiatief genomen”, zegt Vens. Anderhalf jaar later was dus een burgerinitiatief met 500 handtekeningen nodig om de zaak op de gemeenteraad te krijgen. Pittig detail: in het najaar 2022 op de avond waarop de burgers de koppen bijeen staken, liet de stad weten aan het Atheneum dat er zal ingegaan worden op hun vraag voor struikelstenen voor 7 Joodse leerlingen.
Het houdt de burgers niet tegen: ze verzamelen de handtekeningen en brengen hun punt op de gemeenteraad, waar het in mei 2023 met staande ovatie wordt goedgekeurd. Het zou nog tot het voorjaar 2024 duren vooraleer er een reglement was. Schepen Silke Beirens (Groen) woonde elke plechtigheid bij maar ziet dat toch anders. “Het is waardevol dat we het kunnen herdenken in het straatbeeld en dat ook andere mensen op zoek gaan naar de verhalen van hun familieleden. Het initiatief van de struikelstenen is in de kijker gekomen door een tweet van Danny Neudt in augustus 2022. We hebben dat onmiddellijk omarmd. We gaan er nu ook mee aan de slag met andere middenveldorganisaties. Het duurt soms lang tussen een eerste vraag en uitwerking maar we zijn bij de voortrekkers in Vlaanderen.” Brugge en Gent voerden het reglement in 2022 al in. De schepen verzekerde wel dat er voortaan elk jaar op 8 mei een aantal struikelstenen zullen onthuld worden.
Jaarlijks
“Mijn vader leefde ondergedoken en leerde daar mijn moeder kennen. Ik ben groot geworden met de Tweede Wereldoorlog en het is belangrijk dat men ook in Oostende de mensen eert die niet akkoord waren met een ondemocratisch regime en er slachtoffer van werden door deportatie die vaak tot de dood leidde”, zegt Pol De Grave, lid van de Adviesgroep Struikelstenen Oostende. Hij nam samen met Robert Declercq, Eva Rousselle en anderen het initiatief om de burgers te betrekken. “Zo konden we mensen bewust maken.” Hij looft de inspanningen van de stad. “Er is een webpagina op de site van de stad waar iedereen een melding kan maken, vervolgens wordt dat onderzocht en bij positief advies realiseert de stad het zonder kosten voor de aanvragers.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
