VVIA, de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie, diende een uitgewerkt dossier in voor de wederopbouw van het station in Kortrijk. Een internationaal panel van deskundigen nam het dossier op in de shortlist van de elf meest bedreigde erfgoedsites in Europa. “Het gebouw mag niet gesloopt worden”, aldus VVIA. Daarmee komt er een nieuwe episode in het Kortrijkse stationsverhaal.
Sloop of herbestemming?
De NMBS plant grote vernieuwingswerken aan het Kortrijks station, waarbij dit gesloopt zou worden. Het is het laatste grote wederopbouwstation van na de Tweede Wereldoorlog in Vlaanderen en een symbool voor de reconstructie van de stad na de zware bombardementen van 1944. Dit zeggen Hendrik Nelde en Patrick Gurdebeke als leden van de raad van bestuur van de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie. “De geplande sloop leidde reeds tot heel wat consternatie. Vanuit verschillende hoeken wordt aangedrongen op behoud en herbestemming. We namen de verantwoordelijkheid en dienden een dossier in. De erfgoedsite komt nu op de shortlist van de 11 meest bedreigde erfgoedsites in Europa. Dit zal bepalend zijn voor de verdere behandeling van het dossier.”
“Het afbreken druist in tegen alle wetmatigheden van economie en duurzaamheid”
Erfgoeddeskundige Adriaan Linters, stichtend voorzitter van de VVIA, kaartte de kwestie eerder al aan in ‘Grenzeloze Spoorwegen’, een speciaal themanummer van het Vlaams-Nederlands tijdschrift voor industriecultuur. “Het stationsgebouw heeft architecturale en stedenbouwkundige waarde. De combinatie van monumentaliteit en speelsheid is uniek. De architect creëerde met golvende lijnen, een bijzonder baksteenverband en frisse kleuren een frivole architectuur”, zegt Linters in zijn teksten. “Het stationsgebouw is opgebouwd uit duurzame materialen en verkeert in goede staat. Het afbreken druist in tegen alle wetmatigheden van economie en duurzaamheid. Afbreken, het verwerken van het afbraakmateriaal en een nieuwbouw zetten bezorgt ons een torenhoge energiefactuur.”
“Oud en nieuw kunnen elkaar versterken”
Ook Abeko, de Adviesraad Bouwkundig Erfgoed Kortrijk, ijvert ervoor om hert gebouw te behouden en te renoveren. “Het stationsgebouw is een van de meest iconische gebouwen in Kortrijk met een hedendaagse architectuur die zeldzaam was in Kortrijk, en zelfs in België. Daarnaast speelt het stationsgebouw ook perfect in op de omgeving. Vanuit elke straat in het halfrond voor het station zie je het gebouw”, zegt medewerker Emma D’haene van Abeko. “Het gebouw zelf kan herbestemd worden voor kantoren bijvoorbeeld. Oud en nieuw kunnen elkaar nochtans versterken.”
Addertjes onder het gras
VVIA maakt zich sterk dat het dossier goedgekeurd wordt en het gebouw definitief op de lijst komt, maar er zitten nog addertjes onder het gras, in dit geval achter de gevels. “Het gebouw is verouderd, de toegankelijkheid is slecht, er is te weinig reizigerscomfort, het is niet duurzaam en energiezuinig”, zegt stadsmedewerker Isabel Cossement namens Stad Kortrijk en NMBS. De plannen zijn ook nog niet definitief maar er zijn wel hoofdlijnen: de functielokalen komen ondergronds, net als een fietsstalling. Er komen nieuwe luifels voor de perrons en liften. “Er moeten inderdaad afwegingen gemaakt worden en we moeten ruimte creëren voor het bekijken van alle invalshoeken, hoe we bepaalde pistes kunnen invullen, overleggen en ook uitwerken: kortom alle mogelijkheden onderzoeken”, zegt Hendrik Nelde. “We blijven wel ijveren om het gebouw te vrijwaren van de sloop en te behouden.”
Het eerste voorlopig station werd in 1840 gebouwd in neoklassieke stijl. In 1857 en 1876 kwamen er twee bijgebouwen. In 1851 werd aan de oostkant van het stationsgebouw een telegraafkantoor gebouwd. Tussen 1850 en 1905 lag ook het postkantoor aan het station. Tijdens WO I werd het gebouw niet erg beschadigd, in WO II wel omdat de Duitsers het rangeerstation gebruikten als opslagplaats voor oorlogsmateriaal en onder grote geallieerde bombardementen kwam te liggen. In september 1944 startte men de wederopbouw. In 1951 tekende de Kortrijkse architect Pierre Albert Pauwels het nieuwe ontwerp. Op 7 juli 1956 vond de officiële inhuldiging plaats.
Masterplan
In 2015 keurde het stadsbestuur een masterplan goed voor het heraanleggen van de stationsomgeving. Het masterplan ging uit van de sloop van het huidige stationsgebouw en de bouw van een gloednieuw ‘zwevend’ station boven de sporen met een doorzicht tussen de voor- en achterzijde van de sporenbundel. Uit besparingsoverwegingen werd dit prestigieuze ontwerp afgevoerd. Er kwam een nieuw ontwerp maar de NMBS deelde mee dat het huidige station gesloopt zou worden en dat tegen 2030 alle stationsfuncties opgenomen zouden worden in een verbrede doorgang onder de sporen. Het huidige gebouw zou plaats maken voor busbanen. Wordt vervolgd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
