Vorige zondag kon je gratis in de begraafplaats Sint-Jan, ook bekend als Kortrijk centrum, een rondleiding volgen. Kunsthistorici Anne-Mie Havermans en Ann Voets gaven uitleg over de kalligrafie en de symboliek van de graven. Er waren wel 90 bezoekers die een kijkje namen. “De input van de mensen is geweldig.”
De Sint-Jan begraafplaats bestaat al sinds 1888 en is daarmee de oudste van Kortrijk. De begraafplaats kwam er door plaatsgebrek op de ondertussen verdwenen Magdalenabegraafplaats. Tegenwoordig zijn er ongeveer 6000 graven op de 130 jaar oude begraafplaats.
“Ann en Anne-Mie hebben ons overtuigd van het historisch belang van de Sint-Jan begraafplaats. Ondertussen hebben ze 2700 graven geïnventariseerd. Hun werk vormt de basis van het beheersplan. Dat plan zal ons aanbevelingen geven voor het herstel en het onderhoud van waardevolle graftekens en het hergebruik van graftekens. Het onderzoek is bijna afgerond en tegen de herfst volgend jaar zou het beheersplan van de aanbevelingen af zijn. Dan kunnen de acties volgen. Het uiteindelijk doel is om van een begraafplaats naar een begraafpark.” Dat zegt Wout Maddens, schepen van stadsvernieuwing.
Zerkzoeker-app
Daarnaast zal de inventaris gebruikt worden om een zerkzoeker-app te ontwikkelen. Bezoekers kunnen dan in de begraafplaats via deze app de locatie van overlevende terugvinden. De applicatie zal ook extra uitleg geven over het graf.
“Een grondig archiefonderzoek ligt aan de basis van de inventaris want we gaan niet zomaar lukraak mooie graven te beschermen. Een grafmonument staan niet alleen, maar in een rij. Als je zomaar graven wilt weghalen, dan lijkt het op een gebit waar tanden missen. Met de inventaris kunnen we beslissen welke graftekens zeker in de toekomst bewaard moeten blijven”, zegt Ann Voets. Ann is landschapsarchitecte en kunsthistorica. Samen met haar collega Anne-Mie Havermans voert zij onderzoek naar de begraafplaats Sint-Jan.
“We willen ook de graven herbestemmen en hergebruiken. Je kan niet verwachten van de stad om alle waardevolle graftekens te onderhouden nadat de concessies verlopen zijn. Op basis van ons onderzoek kunnen we heel duidelijk aangeven welke graftekens we kunnen hergebruiken. Zo kunnen er opnieuw concessies genomen worden op de oude graftekens. Ook kunnen grafmonumenten in peterschap gaan. Concreet betekent dat er geen nieuwe begravingen worden toegestaan, maar mensen zullen zich engageren om het grafteken in ere te houden”, vertelt Ann.
Ann hoopt dan ook dat het onderzoek de begraafplaats kan beschermen. “Momenteel zijn er maar weinig stedelijke begraafplaatsen beschermd en met ons onderzoek hopen we dat te veranderen. Met bescherming wordt ook financiële ondersteuning mogelijk. Sint-Jan is een heel belangrijke begraafplaats met heel veel mooi erfgoed. Je hebt geld nodig om dat te beschermen.”
Rondleiding
Met rondleidingen op de begraafplaats willen de historici al hun informatie delen met de Kortrijkzanen. “We konden eigenlijk niet wachten om de resultaten van ons onderzoek te delen. In de zomer gaven we een rondleiding over de geschiedenis van het de begraafplaats en op 24 oktober gaven een tweede rondleiding. Wij waren verrast door het succes. We moesten de rondleiding wel drie keer geven en hadden ongeveer 90 bezoekers”, zegt kunsthistorica Anne-Mie Havermans. De eerste rondleiding vond tijdens de zomer plaats. Telkens is er een andere insteek. “De eerste rondleiding ging over de geschiedenis van de begraafplaats. Nu hadden we het over de kalligrafie en de symboliek. Door het succes gaan we volgend jaar opnieuw rondleidingen geven.”
Onbekende bekenden
“Een van de thema’s die we willen behandelen, is ‘onbekende bekenden’. Tijdens ons onderzoek ontdekten we dat hier veel interessante mensen begraven zijn zoals de Fransman Armand Bronner. Hij was met zijn 2,28 meter een van de grootste mensen te wereld. Tijdens de Paasfoor van 1927 kwam hij naar Kortrijk waar hij onverwacht overleed. Zijn kermiscollega’s gaven hem een grootse begrafenis en er waren wel acht dragers nodig om zijn kist te dragen. Een ander interessant persoon die hier ligt, is Jan Lesaffre. Hij was kunstschilder die tegenwoordig grotendeels vergeten is. Misschien kunnen we een tentoonstelling organiseren met de kunst van alle artiesten die hier zijn begraven of die graftekens realiseerde.”
Volgens Anne-Mie helpen de bezoekers ook met het onderzoek. “De input van de mensen is geweldig. Vaak hebben ze familie op de begraafplaats liggen of delen ze foto’s en doodsprentjes met ons. Dat is allemaal zeer interessant voor ons onderzoek. Daarom willen we aan de Kortrijkzanen een oproep doen. Als er mensen zijn die foto’s en info over de begraafplaats hebben of over de families die hier begraven zijn, gelieve ons te contacteren.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
