West-Vlamingen kiezen minder en minder voor een uitvaart in de kerk. Meer nog, van alle Vlaamse provincies ligt het aandeel kerkelijke uitvaarten bij ons het laagst. Dat blijkt uit cijfers van Uitvaartunie Vlaanderen en uitvaartspecialist Dela. De aula’s van begrafenisondernemers en crematoria zijn intussen goed voor bijna 70 procent van de uitvaarten. Tien jaar geleden lag dat cijfer nog ver onder de helft.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
“De familie kan het afscheid van een dierbare zelf invullen, zonder het vaste stramien van een kerkdienst. Dat maakt het voor veel mensen een stuk persoonlijker, intiemer ook.” De 61-jarige Bart Feryn, al 30 jaar begrafenisondernemer in de familiezaak uit Lichtervelde, vat de verschuiving van kerkelijke uitvaarten naar afscheidsmomenten in aula’s in twee zinnen samen.
De opmars van de aula’s van begrafenisondernemers en crematoria ten koste van de kerkelijke uitvaarten blijft gaan in West-Vlaanderen. Vandaag kiest zowat 70 procent voor een uitvaart in zo’n aula, een kleine 30 procent van de afscheidsdiensten vindt nog plaats in een kerk. Dat blijkt uit cijfers van Uitvaartunie Vlaanderen en uitvaartzorgspecialist Dela. Daarmee is West-Vlaanderen koploper van alle Vlaamse provincies. De ontkerkelijking laat zich op vlak van uitvaartplechtigheden met andere woorden het felst voelen in onze provincie.
Platteland
Tien jaar geleden zag die verhouding er nog heel anders uit: toen was de kerk voor nog meer dan de helft van de uitvaarten de uitverkoren locatie. “En 20 jaar geleden schat ik dat amper vijf procent van de begrafenissen niet in een kerk plaatsvond”, zegt Bart Feryn. “Vroeger had je ook gewoon minder aula’s. Enkel bij een crematorium of in grotere steden en gemeenten waren die er. Aan de kust zijn de aula’s al veel langer in opmars, maar de laatste vijf à tien jaar gaat het overal snel. Zelfs op het platteland waar een kerkelijke uitvaart toch nog iets meer zit ingebeiteld.”
Dat zegt ook Manel Cornelis, 29 jaar en als vierde generatie medezaakvoerder van Uitvaartzorg Cornelis in Veurne en Diksmuide. “In zo goed als elk dorp of iedere gemeente vind je intussen een uitvaartcentrum met aula. In gemeenten als Lo-Reninge of Alveringem, die iets verder van onze grote aula’s (Cornelis biedt in Veurne plaats aan 450 mensen, in Diksmuide is er ruimte voor 350, red.) liggen, merk je dat de oudere mensen iets meer vasthouden aan de kerkelijke uitvaart. Maar ook daar zien we stilaan de verschuiving, hoor. Ik schat dat bij ons één derde nog voor de kerk kiest, vijf jaar geleden was dat nog fifty-fifty. De Westhoek volgt in dat opzicht de tendens in de rest van de provincie.”
Corona versnelt
De coronacrisis heeft de shift naar de aula-uitvaart bovendien nog versneld, zo geven beide begrafenisondernemers aan. Er waren natuurlijk de beperkingen op het aantal aanwezigen waardoor een grootse, lege kerk al snel kil aanvoelt. Maar ook de mogelijkheid om vanuit een aula vlotter een livestream te organiseren, speelt een rol. “Je kan zo als familielid, vriend of kennis van waar dan ook de uitvaart volgen”, duidt Manel Cornelis. “Denk aan een woonzorgcentrum bijvoorbeeld waar niet iedereen zomaar even mobiel is”, pikt Bart Feryn in. “Dan biedt een livestream een oplossing. We krijgen ook meer en meer de vraag om uitvaarten op te nemen om die later opnieuw te bekijken.”
Bisdom Brugge reageert: “Een uitvaart in de kerk is en blijft waardevol”
Het bisdom Brugge deelt de cijfers over het aantal kerkelijke uitvaarten niet en doet dus ook geen uitspraken over een trend in West-Vlaanderen. “Voor ons is het belangrijkste dat mensen hun persoonlijke keuze op vlak van levensbeschouwing kunnen blijven maken”, klinkt het. “Wij hebben de luxe om te kunnen kiezen, wij hebben die vrijheid. Het is belangrijk dat die vrijheid er blijft. Als mensen een kerkelijke uitvaart willen, moeten ze daartoe de kans hebben. Intiemer en persoonlijker in een aula? Wij zien geen reden waarom dat persoonlijke niet in een kerk zou kunnen.”
“Het is ook onze overtuiging dat de uitvaartliturgie waardevol is en blijft. Met die boodschap van hoop, van liefde van en voor God, over de dood heen. Die rustgevende rituelen kunnen in een moeilijke periode vertrouwen bieden. Bovendien is de uitvaart één element, maar we willen er ook zijn voor gelovigen en families bij ziekte of lijden. Denk aan de ziekenzalving, denk aan het bieden van een luisterend oor na het afscheid. Op dat vlak blijft de Kerk absoluut haar rol hebben.”
Toch ligt de belangrijkste beweegreden voor families in het persoonlijke. “Hier kan je veel makkelijker je eigen filmpjes tonen, foto’s projecteren of liedjes kiezen”, aldus Bart nog. “Je hebt gewoon meer mogelijkheden op dat vlak. Dat kerkelijke, die dienst, daar hebben mensen almaar minder nood aan.” Al betekent dat niet dat het christelijke element volledig verdwijnt. “Een begrafenis in een aula is niet per definitie een burgerlijk gebeuren. Die christelijke toets en gebedsdienst is er heel vaak wel nog”, benadrukt Manel. “Het gebeurt zelfs dat families vragen om een priester of diaken hier uit te nodigen.” Dat laatste ligt bij het bisdom wel gevoelig. In 2016 besliste de Kerk om aangesloten priesters niet langer toe te staan een uitvaart buiten een kerkgebouw voor te gaan.
Toekomst?
“In het verleden was er vanuit het bisdom wel wat weerstand, ja”, geeft ook Manel Cornelis aan. “Maar die wrijving is intussen gaan liggen. Men is het nu al zo gewoon. Hoe ik de toekomst inschat? Ik denk niet dat de kerkelijke uitvaarten nog zullen terugkeren, maar helemaal verdwijnen zie ik absoluut ook niet snel gebeuren.” “De intieme plechtigheden, vaker in beperkte kring, zijn er zeker om te blijven”, oppert ook Bart Feryn. “Een begrafenisondernemer die niet inzet op aula’s zal op termijn verdwijnen.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier