Elke week duiken we in de bibliotheek om er een boek van een West-Vlaamse auteur van onder het stof of van op het schap te halen. Van de week repten we ons naar de boekhandel voor het recent verschenen Meester Mitraillette van de uitgeweken Westhoekauteur Jan Vantoortelboom.
We vonden Meester Mitraillette in de boekhandel op een 14-18-boekentafel. Op het eerste gezicht niet eens zo’n slechte plaats voor dat. Alleen al de titel laat vermoeden dat we met een oorlogsboek te maken hebben en ook de afbeelding op de cover lijkt in die richting te wijzen. Maar eigenlijk worden we wat misleid erdoor, want Meester Mitraillette is veel meer dan een oorlogsboek.
Vuurpeleton
Hoewel… wapens zijn nooit veraf in dit boek. Het boek begint met een aangrijpende scène. De jonge schoolmeester, amper 22 jaar, verschijnt voor het vuurpeleton, niet ver van het front, tijdens de Eerste Wereldoorlog. “Ik verlaat dit vertrapte leven als jongeman: krachtig van lichaam, klaar van geest. Dit is niet wat ik wil, mij werd niets gevraagd…”
Aan het eind van het boek “weerklinkt het bevel. De mannen schouderen het geweer. De officier staat met zijn sabel voor hen. Hij loopt achterwaarts, totdat hij uit de vuurlinie is. Langzaam tilt hij zijn sabel op…”
En daartussen speelt het verhaal van meester Mitraillette. Over zijn jongensjaren in de buurt van Gent, waar hij met zijn broertje ‘Rattekop’ opgroeit en daar gaandeweg de wereld ontdekt. Gelijklopend met dat verhaal vertelt de auteur hoe David Verbocht naar Elverdinge trekt, als pas afgestudeerde, om er als schoolmeester van het zesde leerjaar aan de slag te gaan.
Jaloerse hereboer
Hij krijgt er al snel de pastoor over de vloer – Elverdinge is door en door katholiek, we zijn in 1913 – maar meester David is dat niet. En hij is niet van plan om daarover theater te gaan spelen. De pastoor zal hem niet te zien krijgen in de zondagsmis. Dat valt uiteraard niet goed. Net zo min als zijn zorg voor Marcus, een begaafde leerlingen met een zwakke gezondheid, over wie meester David zich ontfermt. Dat heeft niet alleen met Marcus te maken, maar ook met de moeder van Marcus, Godelieve, voor wie David niet alleen maar vriendelijke genegenheid voelt. Dat is niet zonder gevaar, want Godelieve is de vrouw van de jaloerse, hautaine hereboer Verschoppen, die ook nog eens de eigenaar blijkt te zijn van het lamentabele huurhuis waar meester David zijn intrek in nam.
Marbels en pekkels
Er is meer dat Verschoppen en de pastoor niet zint. Als meester David de jongens in zijn klas het portret van Koning Leopold II aan diggelen laat gooien met ‘marbels en pekkels’ – en het is dan nog uitgerekend Verschoppens zoon die daarin slaagt – is het hek helemaal van de dam. Verschoppen is overigens ook reserve-officier… Die scène met dat Leopold II-portret lijkt ons de enige scène in het boek die geloofwaardigheid mist. We zijn per slot van rekening in 1913 en het lijkt ons weinig waarschijnlijk dat een jonge onderwijzer het in zo’n dorp in zijn hoofd zou halen om een koningsportret – ook al was het dan al Albert I die op de troon zat – door de kinderen te laten vernielen.
Zijn broertje Rattekop én de leerling Marcus komen om het leven. En telkens is David niet ver uit de buurt. Hij leeft met een “schuld die ik als een voetklem achter me aansleepte” zegt hij daarover. En daar gaat dit boek over. Over schuld en onschuld, over een leven dat anders loopt dan het wordt gedroomd, omdat omstandigheden en anderen ons daartoe dwingen en over hoe lastig het is om daarin overeind te blijven.
Rasverteller
Jan Vantoortelboom woont in een dorp in Zeeuws-Vlaanderen – zie interview met de auteur van de week in Krant van West-Vlaanderen -, maar is van Elverdingse komaf. Daarover laat het boek overigens weinig twijfel: een groot deel van het verhaal speelt zich af in Elverdinge.
De auteur is een rasverteller, hij sleept ons al lezer onherroepelijk mee in het verhaal en hoewel het helemaal niet om een oorlogsthriller gaat, lukt het ons moeilijk om het boek even opzij te leggen. Meer zelfs, geregeld vochten we tegen de neiging om via Google Streetview het hoofdpersonage, David Verbocht, op zijn wandelingen doorheen Elverdinge te volgen. We deden het uiteindelijk niet, om onze verbeelding niet te gaan kortwieken. Maar blijkbaar zijn we niet de enigen met die ‘aandrang’, want in het interview van de week in Krant van West-Vlaanderen vertelt Jan Vantoortelboom dat de lokale krant in Zeeland van plan is om een bus in te leggen om met lezers Elverdinge te bezoeken.
We hebben Meester Mitraillette graag gelezen, liever dan zijn eerste boek De Verzonken Jongen. Waaraan dat ligt? Meester Mitraillette kwam ons alvast over als een ‘natuurlijker geschreven’ verhaal, waarin we minder werden afgeleid door een gekunstelde en soms wat gezochte stijl. We kijken al uit naar de derde Vantoortelboom, ‘De man die haast had’…
Jan Vantoortelboom stelt het boek vrijdagavond 28 februari om 20 uur voor in De Zondvloed in Roeselare.
‘Meester Mitraillette’ is uitgegeven bij Uitgeverij Atlas Contact, telt 272 pagina’s en kost 21,95 euro.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier