Rukhsana, die als 9-jarige vanuit Pakistan in Oostende belandde: “De zee verbindt iedereen”

Rukhsana Zubair (43) kwam op haar negende vanuit Pakistan in Oostende wonen en merkte al snel een nood aan sleutelfiguren om mensen op weg te helpen. Ze maakte het tot haar persoonlijke doelstelling om drempels tussen mensen weg te werken en ontwikkelde een eigen therapie met houten poppetjes. “Ik wil voor verbinding zorgen”, zegt ze.

Met Rukhsana Zubair hebben we een gaste die nog nooit eerder op de Mercator is geweest. Rukhsana’s ouders kwamen in 1989 met hun vier kinderen vanuit Pakistan in Oostende wonen. Hun twee jongste kinderen zijn hier geboren. “Toen zag ik voor het eerst de zee”, vertelt ze. “En nu vind ik het echt een verademing. In de zomermaanden maken we dikwijls avondwandelingen langs de kustlijn. De zee verbindt iedereen, brengt rust en is een goede plek om nieuwe ideeën op te doen, omdat je er niet te veel prikkels krijgt en helemaal tot jezelf komt.”

Waarom kwamen jullie destijds vanuit Pakistan naar België?

“Mijn opa was eerst naar hier verhuisd en liet later zijn gezin overkomen uit Pakistan. Mijn papa keerde terug om te trouwen en was oorspronkelijk niet van plan om naar België terug te keren. Maar toen werd mama zwaar ziek en kon ze in Pakistan niet worden geholpen. De medicatie die ze kreeg, was over datum. Daarom zijn we toch met het hele gezin naar België gekomen, waar mama goed is hersteld. Papa is intussen overleden, mama brengt de winters nu in Pakistan door en de zomers hier.”

Die verhuizing, hoe was dat voor jou als meisje van negen?

“We wisten wel iets over België, omdat mijn opa regelmatig cassettebandjes toestuurde waarop hij vertelde over België. Toch was het iets heel nieuws voor ons. Ik weet nog dat we nog nooit een roltrap hadden gezien. Ook de verhouding tussen man en vrouw, tussen ouders en kinderen… was anders. Ik verloor twee jaar op school omdat ik Nederlands moest leren, maar achteraf bekeken was dat goed. Het liet me toe om verder te studeren. Ik volgde maatschappelijk werk bij Howest toen nog in Oostende, nu in Brugge en leerde zo mijn man kennen.”

Waarom koos je maatschappelijk werk?

“Mijn traject tot dan toe was toch niet zo evident geweest. We hadden geen voorbeelden en moesten alles zelf uitzoeken. Gelukkig waren er mensen die ons vooruit hielpen, zoals leerkrachten die me aanmoedigden om verder te studeren. Tot dan had ik nooit gedacht dat dit iets voor mij was. Het is goed dat we zo’n sleutelfiguren tegenkwamen. Wij groeiden op in een groepscultuur, maar hier leven mensen meer individualistisch. Ik wou bruggen bouwen tussen mensen en dat bracht me ook bij die opleiding.”

Waren er nog zo’n sleutelfiguren voor jullie?

“Onze overbuurvrouw, die we oma Blanche noemden. Zij kwam wekelijks thee drinken bij ons of wij koffie bij haar. Ze nam ons mee op uitstap, op de trein, naar de bibliotheek… Omgekeerd deden wij soms boodschappen voor haar. Zij heeft ons goed op weg geholpen. Daarnaast hadden we natuurlijk ook de klasgenoten.”

Wat heb je intussen zoal gedaan sinds je afstudeerde?

“Ik volgde nog een tweejarige opleiding systeemtherapie en woonde drie jaar in Gent, waar ik als intercultureel bemiddelaar werkte. Het is daar dat ik leerde innovatief zijn en buiten de lijntjes kleuren. Mijn man wilde terug naar de kust en zo kwamen we in Bredene terecht. Ik werkte sindsdien bij het Sociaal Huis Oostende en het OCMW Bredene, en nu bij SAAMO, samenlevingsopbouw West-Vlaanderen. Ik ben nu in De Panne actief, waar ik onder meer twee praatgroepen voor kwetsbare ouders van schoolgaande kinderen uit de grond stampte. Ik draai ook mee in de klassen: ik ondersteun leerkrachten om contacten te leggen met moeilijk bereikbare ouders, onder meer rond voorlezen. Mijn werk bestaat erin drempels weg te nemen.”

Je werkte ook een eigen therapie uit met poppen?

“Twee jaar geleden begon ik therapie te geven bij TEJO, Therapie voor Jongeren, in Oostende. Ik had een opleiding gevolgd om Duplo- en Playmobilfiguurtjes bij mijn therapie te gebruiken, maar ik merkte al snel dat ik beter kon werken met poppetjes die ook echt lijken op de mensen over wie het in de therapie gaat. Vandaar dat ik zelf poppetjes begon te maken in hout. Ik kan daarbij gelukkig rekenen op de hulp van mijn man en mijn schoonvader. Ik gebruik de poppetjes nu zowel voor workshops als voor individuele therapie. De deelnemers mogen ze dan beschilderen. Het is een methodiek die me ligt en waarbij je niet echt taal nodig hebt. Zowel kinderen als volwassenen kunnen er veel aan hebben.”

Is dit nu jouw eigen therapie?

“Ik baseerde me op die opleiding met speelgoedfiguurtjes, maar heb er mijn eigen kennis rond diversiteit aan toegevoegd. Wie wil integreren, moet het oude loslaten. Maar daarbij kom je in een kwetsbare tussenfase en daar blijven velen in hangen. Ik stel me kwetsbaar op door ook mijn eigen verhaal te delen. Deze therapie gebruik ik in verband met migratie, maar je kan er ook andere thema’s mee aansnijden, zoals afscheid van een geliefde.”

Je hebt ook een vzw opgericht die werkt rond verbinding.

“De vzw heet Ginger House & Co en wil mensen met en zonder migratie-achtergrond samenbrengen. We bestaan al sinds 2019, maar in het begin was er veel weerstand en kampten we met een gebrek aan middelen. Daarom bouwen we op in kleine stapjes. We kregen nu een subsidie van het Wereldhuis West-Vlaanderen en organiseren sinds januari weer activiteiten met onze stuurgroep van vijf mensen en een tiental vrijwilligers. Op 29 maart twee dagen voor Pasen plannen we een feest waar we de Iftar het islamitische feestmaal na de ramadan en Pasen combineren. De Gentse imam Khalid Benhaddou komt spreken, we rapen dadels en paaseitjes… Dat wordt zeker iets moois.”