De Oekraïners slagen erin om de Russen weg te houden uit Kiev door onder meer het gebied achter de rivier Irpin onder de water zetten. Aan de oevers van de IJzer doet de tactiek een belletje rinkelen. Volgens de experts van de het In Flanders Fields Museum in Ieper zijn er wel meer parallellen te trekken tussen de Eerste Wereldoorlog en de oorlog in Oekraïne.
Het fameuze 64 km lange Russische konvooi ten noorden van Kiev geraakt maar niet vooruit. De Oekraïners houden de tanks en infanteriewagens tegen door bruggen over de Irpin op te blazen en het gebied achter de rivier onder water te zetten. Een tactiek die ze in de Westhoek maar al te goed kennen. Door in 1914 de IJzervlakte onder water te zetten slaagde het Belgische leger erin om de Duitse opmars een halt toe te roepen.
“Je kunt ontelbare vergelijkingen maken”, zegt Dominiek Dendooven van het In Flanders Fields Museum in Ieper. “Veel dingen die in iedere oorlog voorkomen, maar ook zaken die ons opvallen als kenners van de Eerste Wereldoorlog. Die onderwaterzetting is een techniek die zo oud is als de straat. In de middeleeuwen deden ze dat ook al om de vijand tegen te houden dus het is normaal dat ze in een streek met meren en machtige rivieren dat ook doen.”
Oeroude techniek
“Bij ons had dat een relatief groter belang omdat het uiteindelijk door die onderwaterzetting was dat het Belgische leger heeft kunnen standhouden en bijgevolg België is kunnen blijven voortbestaan, ook al was maar 3 procent van het Belgisch grondgebied niet bezet daardoor. Dat is eigenlijk een oeroude techniek. Bij Nieuwpoort werd dat al in de 16de eeuw ingezet. De Moeren werden onder water gezet in de Tweede Wereldoorlog. Ik denk niet dat men in Oekraïne die onderwaterzetting uitvoert met het idee: aan de IJzer in 1914 is dat ook gelukt. Het is gewoon een heel vanzelfsprekende en relatief gemakkelijke techniek om een natuurlijke barrière te creëren.”
Op andere domeinen zien de experten van het oorlogsmuseum meer specifieke parallellen. “Zeker wat propaganda, media en vluchtelingen betreft zien we ongelofelijk veel gelijkenissen. Zoals de Russische soldaten hun gsm moesten afgeven vlak voor de invasie begon, zo moesten ook de Britse soldaten in de Eerste Wereldoorlog hun fototoestellen afgeven. Er waren toen natuurlijk geen sociale media zoals we nu hebben, maar je ziet toch dat de media gecontroleerd worden. Vanaf dat de oorlog uitbrak in 1914 had je censuur en propaganda en zie je dat het soms moeilijk is om waarheid van onwaarheid te onderscheiden.”
Heldenverhalen
“Ook nu zien we weer heldenverhalen. Denk maar aan de Oekraïense soldaten op Slangeneiland die ‘go fuck yourself’ gezegd hebben tegen dat Russisch oorlogsschip. Eerst stond in alle kranten dat ze allemaal dood waren, maar uiteindelijk bleken ze toch krijgsgevangen genomen te zijn. Dat zijn dingen die je in gelijk welke oorlog zag, ook in de Eerste Wereldoorlog. Maar ook het onmiddellijke vijanddenken dat verstevigd wordt en het demoniseren van de andere zie je heel sterk.”
Net als in WO I is er veel sympathie voor de vluchtelingen uit Oekraïne
“De reusachtige vluchtelingenstromen die op gang komen is nog zo’n gelijkenis. In de Eerste Wereldoorlog waren er in de dagen na de val van Antwerpen 1 miljoen Belgen op de vlucht. Als je dat vergelijkt met de totale Belgische bevolking van 7 miljoen is dat een gigantisch aandeel. We zien hetzelfde fenomeen van mensen die op tijd vertrekken en mensen die niet meer wegraken. Roman, die hier in 2017 een halfjaar stage gelopen heeft, zit vast in Kiev. Hij heeft met zijn ouders geprobeerd om weg te geraken, maar dat is niet gelukt omdat het te druk was.”
Solidariteit
In de Eerste Wereldoorlog was er ook heel veel solidariteit met België. “De sympathie die er nu is voor Oekraïne kun je zeker vergelijken met de sympathie die er was in 1914 voor België. Toen was het ‘Brave Little Belgium’, nu zien we overal Oekraïense vlaggen. Dat komt ook door het onrecht. In 1914 werd wat er bij ons gebeurde gepercipieerd als een onrecht en dat wordt nu ook heel duidelijk zo gepercipieerd met Oekraïne. Dat zorgt ervoor dat er veel sympathie is voor Oekraïense vluchtelingen, net als dat in 1914 zorgde voor heel veel sympathie voor Belgische vluchtelingen. Toen zag je ook dezelfde oproep als vandaag om je huis open te stellen voor vluchtelingen.”
Dominiek Dendooven wijst er wel op dat die solidariteit ook niet eeuwig bleef duren. “In Groot-Brittannië werden veel huizen aangeboden om Belgen op te vangen, maar wat zie je: na verloop van vier à vijf maanden begon dat toch wat lastig te worden. Die oorlog blijft duren en je zit nog met die Belgen opgescheept in uw huis. Er is niets dat zegt dat dit nu ook niet het geval zal zijn. Je ziet nu al heel voorzichtig dat diezelfde bedenking al gemaakt wordt. Oké, we zijn solidair maar we weten ook niet hoe lang het zal duren. Wat er eigen is aan een oorlog is dat je altijd weet wanneer het begint, maar je weet nooit wanneer en hoe zal eindigen. Niet iedere Oekraïense vluchteling zal even netjes of even ingeburgerd zijn.”
Verzet
Wat krijgsverrichtingen betreft vreest Dominiek dat we opnieuw een herhaling van de geschiedenis kunnen meemaken. “De tankbewegingen die de Russen duidelijk uitvoeren, enerzijds vanuit Wit-Rusland richting Kiev, anderzijds vanuit het oosten en vanuit de Krim in het zuiden. Dat was precies het idee van het Schlieffenplan in 1914 om een omtrekkende beweging te maken en zo via België Parijs in de tang te nemen. De Duitsers hadden berekend hoeveel weken ze daarvoor nodig hadden, maar het verzet in België was veel groter dan ze verwacht hadden, waardoor dat het uiteindelijke krijgsplan mislukt en men in een veel langere oorlog verzeild raakte dan de frische fröhliche krieg die men voorzien had. Men ging ervan uit dat het in enkele maanden voorbij zou zijn, maar het werd vier jaar.”
De conclusie is dat het altijd de burgers en de gewone soldaten zijn die de prijs betalen
“Als je leest wat er gebeurt, dan is de algemene interpretatie toch dat het verzet veel groter is dan wat Poetin gedacht had. Ook daar zie je dat er een gigantische kloof zit tussen de plannen die ze maken en wat er gebeurt op het terrein, die er wel eens voor zou kunnen zorgen die de oorlog veel langer zou kunnen duren en veel meer vernieling zou kunnen teweegbrengen.”
Loopgravenoorlog
WO I werd uiteindelijk een gruwelijke loopgravenoorlog, maar is dat nu wel nog mogelijk met al het moderne wapentuig dat voorhanden is? “Dat kan. Uiteindelijk is dat al een paar jaar aan het gebeuren in het oosten. Je ziet ook dat in het oosten het front stil ligt. Daar was er al oorlog. Er waren loopgraven. Je kunt alles platbombarderen, maar sommige mensen schuilen onder de grond, anderen in bunkers. Een loopgraaf kan nooit over zijn volledige lengte vernietigd worden, dat was ook zo niet in de Eerste Wereldoorlog.”
“
De conclusie is dat het altijd de burgers en de gewone soldaten zijn die de prijs betalen. Wat ook gelijk loopt is de miserie van burgers. Zij die er niet om gevraagd hebben en die plots door beslissingen op een zeer hoog niveau de dupe van het spel zijn. Veel soldaten, en dan nu vooral aan Russische zijde, weten niet goed waar ze mee bezig zijn. In de Eerste Wereldoorlog dachten veel Britten die in de Westhoek vochten dat ze in Frankrijk waren. Dat is bij de Russische soldaten evenzeer zo. De officieren zullen wel weten waar ze zijn en wat het doel is, maar de gewone soldaat die weet dat niet of het tactisch doel is van wat hij doet.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
