Een tong bestellen en tongschar op je bord krijgen: fraude met dure vis is een gekend probleem. Tot voor kort was het moeilijk op te sporen, maar daar komt nu verandering in. Onderzoekers ontwikkelden een visbibliotheek met het DNA profiel van 45 vissoorten, waarmee je eigen stukje vis vergeleken kan worden. Uit een eerste steekproef blijkt alvast dat van de 41 onderzochte stalen tong, er 7 verwisseld waren met goedkopere vis.
“Zelfs wanneer de tong of kabeljauw verwerkt is tot filet of tot brokjes, kunnen we via de zogenaamde DNA barcoding techniek, die een vergelijking maakt met de vis-DNA-database, de identiteit van de oorspronkelijke vis bepalen,” zegt onderzoeker Dumas Deconinck. Hij is onderzoeker bij het Vlaamse Instituut voor Landbouw-en Visserijonderzoek (ILVO), een partner binnen het Europese wetenschappelijk project Seafoodtomorow.
De ILVO-onderzoekers besloten meteen de proef op de som te nemen. Als vissoorten werd gekozen voor tong en kabeljauw, omdat die in een eerder onderzoek in Brussel in de top 3 stonden van visfraude – de derde is tonijn.
De onderzoekers verzamelden in heel Vlaanderen, maar vooral in West-Vlaanderen en in de regio Gent een 180-tal stukjes vis uit import, groothandel detailhandel en horeca. Alle visproducten waren op het zicht onherkenbaar als soort, en waren in de meeste gevallen bereid of sterk verwerkt.
Uit de DNA-analyse bleek dat 3 van de 132 stalen kabeljauw (gemiddeld 2 procent) vervangen werden door een andere soort. De vis was vervangen door goedkopere soorten, zoals Alaskapollak, schelvis en koolvis.
Valse tong
Van de 41 stalen tong, bleken er 7 vervangen te zijn, wat neerkomt op 17 procent fraude. Beide stalen uit de groothandel bleken een andere soort te zijn, in de verwerkingsindustrie (waar de vis bijvoorbeeld gefileerd wordt) was er 50 procent fraude, bij detailhandel 20 procent en bij cateraars 8 procent.
In die gevallen was Noordzeetong vervangen door Japanse schar, Senegalese tong , tropische tong, tongschar en in één geval zelfs met panga, een Aziatische kweekvis.
“Met deze fraudecijfers per ketensegment kunnen we niet de identiteit van de fraudeur achterhalen.” verduidelijkt onderzoeker Dumas Deconinck. “De foute vis in de supermarkt bijvoorbeeld kan tijdens alle eerdere stappen van verwisseld zijn. De resultaten tonen wél aan dat er controle nodig is doorheen de keten, en niet enkel in restaurants.”
“De cijfers zijn alvast lager dan die van een eerdere studie in Brussel. Onze stalen waren grotendeels afkomstig uit West-Vlaanderen, waar er misschien meer kennis is over vis en vissoorten bij de consumenten,” besluit Dumas Deconinck.
Viscontroleurs
De nieuw ontwikkelde DNA-databank wordt ter beschikking gesteld van controleurs, want zij zijn diegenen die trefzeker moeten kunnen vaststellen of de identiteit en etikettering van de vis correct is. “Het gaat in eerste instantie om economische fraude”, zegt Greet Riebbels van het ILVO. “We kijken dan ook in eerste instantie naar de FOD Economie om hierop te controleren. “Pas daarna gaat het om inbreuken op de voedselveiligheid, omdat het verwisselen van vis kwalijk kan zijn voor mensen met allergieën.”
Niet enkel inspecteurs maar ook groot- en kleinhandelaars kunnen zo’n test laten afnemen. Wat die test moet kosten, is nog niet bekend. “Of er in de toekomst ook een app van komt? Onwaarschijnlijk”, zegt Riebbels. “Dit is geen visuele vergelijking, zoals bij apps om bloemen te herkennen. Het gaat om DNA-onderzoek.”
Vlaams minister van Landbouw en Visserij Hilde Crevits (CD&V) is alvast enthousiast. “Het is belangrijk dat de consument de vis op zijn bord krijgt waar hij of zij voor betaalt. En dat is in de meeste gevallen ook zo, maar gerichte controles zijn nodig om het onterecht vermelden van duurdere vissoorten te vermijden.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier