De Oekraïense kunstenaar Nikita Kadan (40) is vanuit oorlogsstad Kiev aangekomen in vredesstad Ieper. Hij begon woensdag met zijn bezoek aan onze streek en het In Flanders Fields Museum (IFFM), waar hij dit jaar zal exposeren als ‘artist in residence’. Om dit kunstwerk te maken, keert hij straks tóch terug naar Kiev. “Ook hier maakte men kunst in de loopgraven. Ik ben niet de eerste kunstenaar in een oorlogszone. En helaas niet de laatste.”
Op zijn eerste dag in Ieper was de man helemaal in het zwart getooid, zelfs de vingernagels waren zwartgelakt. Ook zijn boodschap klonk donker en onheilspellend. “Europeanen, beschouw deze oorlog als je eigen oorlog, van democratie tegen fascisme. Dit gaat niet alleen over Oekraïne. Er is een nieuwe Hitler op de planeet en er moeten zo veel mogelijk levens gered worden in dit nieuw hoofdstuk in de geschiedenis.”
De kunstenaar werkt al bijna twintig jaar in Kiev rond de collectieve herinnering van historische trauma’s. Sinds de uitbraak van de oorlog met Rusland, integreert hij het puin in zijn kunst.
“Een explosie, het smelten van glas in een brandend huis, de invloed van dode lichamen op de bodem en plantengroei… door te werken met zulke transformerende materialen probeer ik dingen duidelijk te maken. Voor een transparantere wereld.”
Leven in ruïne
Nikita bezocht al verschillende plaatsen aan het oorlogsfront, maar ver hoeft hij niet te gaan voor oorlogsmetaal. “Er zijn intussen raketten ontploft in mijn straat en bij mijn werkplek. De culturele infrastructuur van mijn land en leven is nu een ruïne.”
De adrenaline van de eerste Russische invasie heeft plaats gemaakt voor ongecontroleerde paniekaanvallen, ook ver van het front. “Ik vierde oudejaarsavond in Maastricht en raakte er in paniek door het vuurwerk.”
En toch gaat hij terug naar thuisstad Kiev, op valentijn. “Maar eerst bezoek ik nog historische sites van de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek. Om elke nieuwe oorlog te begrijpen, hebben we ervaringen nodig van de vorige. Tijdens WO I vermoordden Oekraïners elkaar, door te vechten aan de zijde van de voormalige dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije en aan de kant van het toenmalige Russische Rijk.”
Na deze inspiratiereis gaat hij in Oekraïne aan de slag. Vanaf juli zal zijn installatie in het IFFM te zien zijn, waarbij hij de associatie tussen de Eerste Wereldoorlog en de oorlog in zijn thuisland niet uit de weg zal gaan.
Planeet in gevaar
“Nikita is een belangrijke Oekraïense hedendaagse kunstenaars”, zegt Dominiek Dendooven, wetenschappelijk medewerker van het IFFM. “Het is heel bijzonder dat onze nieuwe artist in residence zelf uit een oorlogszone komt. Dat maakt het actueler. Hij gaat niet op zoek naar schoonheid in oorlog, wel naar de impact op mensen.”
“Ik zal niet alleen vernielingen documenteren, maar ook ethische kwesties aankaarten”, aldus Nikita. “Na twee wereldoorlogen en alles wat de mensheid meemaakte, is er nog geen politiek dat oorlog onmogelijk maakt. Nu lonkt het perspectief van een derde wereldoorlog. De hele planeet is in gevaar tijdens de gevechten op ons grondgebied. De oorlog belet me niet om straks verder kunst te creëren. Ook hier maakte men kunst in de loopgraven. Ik ben niet de eerste kunstenaar in een oorlogszone. En helaas niet de laatste.” (TP)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
