Een huis met een ferme geschiedenis. Dat is het minste wat je kan zeggen over de woning op de hoek van Grote Markt met de D’hondtstraat in Ieper. Huidige bewoner en juwelier Yves Vandermarliere (62) viel bijna van zijn stoel toen hij onlangs hoorde wie er allemaal ooit nog eigenaar van het huis was. Een van de opmerkelijkste was Lambert Joseph de Stuers. Die vocht ooit mee in het leger van Napoleon, maar zwoer later trouw aan Willem I van Oranje.
Het Ieperse stadsarchief kreeg dit voorjaar een schenking door de kleinkinderen van Robert Declercq (1855-1933). Hij was na de Eerste Wereldoorlog secretaris van de Handels- en Nijverheidskamer en vanaf 1921 gemeenteraadslid in Ieper. In 1924 wordt hij tot schepen benoemd. Hij is mee verantwoordelijk voor de wederopbouw van Ieper. Nu blijkt dat die man in bezit was van belangrijke verkoop- en hypotheekaktes van twee woningen in de D’hondtstraat in Ieper. De documenten dateren van rond 1650 tot 1850 en illustreren twee eeuwen Ieperse huizengeschiedenis.
“De twee huizen waarover het gaat liggen in de D’hondtstraat vlak bij de Grote Markt”, zegt archivaris Rik Opsomer. “Een van de twee panden, het noordelijke, was bijna altijd een bakkerij, gekend als ‘de Tinnen Pot’. Het zuidelijke huis was bekend onder ‘de Gouden Schaar’. Vermoedelijk was daar ooit een kleermaker gevestigd”, vertelt stadsarchivaris Rik Opsomer. “De huizen werden in 1840 aangekocht door luitenant-kolonel Lambert Joseph de Stuers (1784-1866). Dat is een heel interessant, maar minder gekend figuur uit de Ieperse geschiedenis. Niet de eerste de beste, dat is zeker, hoewel zijn carrière nogal wat kronkels vertoont.”
Slag van Waterloo
De vader van onze officier kwam ooit in opstand tegen Jozef II en woonde in de regio van Roermond en Maastricht. Op een bepaald moment gaat Lambert bij het leger van Napoleon. Hij nam als officier deel aan de Slag van Waterloo en raakte daar, net als zijn broer trouwens, gewond. Het leverde hem wel een Legion d’Honneur op. “Maar uiteindelijk wordt hij ‘maar’ luitenant-kolonel’, terwijl zijn beide broers het tot generaal schoppen”, vertelt Rik Opsomer verder.
“Het pand is al sinds 1928 in onze familie, dus ik ken het al mijn hele leven” – Yves Vandermarliere, juwelier
“Op zoek naar een job meldt hij zich in het leger van Willem I van Oranje, koning der Nederlanden en winnaar in Waterloo. Hij wordt naar Ieper gestuurd en in 1820 vervoegt hij daar het Nederlands garnizoen. Ieper was in die tijd, in tegenstelling tot vele andere Belgische steden, heel orangistisch, voor de Hollanders. Hier trouwt de militair met een Devroe, een dame uit de betere stand. Samen met haar vestigt hij zich in de Dhondtstraat. In 1830 slaagde hij erin om samen met zijn zieke vrouw te vluchten met het vaandel van zijn regiment. Dat vaandel overhandigt hij in Den Haag aan Willem I. In 1831 slaan belgicisten zijn huis in Ieper kort en klein. Toch keert Lambert terug naar de Kattenstad, vooral omdat zijn familie er nog woont. Zijn eerste vrouw sterft en hij hertrouwt met een Vandenpeereboom, ook geen onbelangrijke naam in de Ieperse geschiedenis, net als De Stuers dat is. Opvallend is dat Lambert Joseph de Stuers, als aanhanger van het huis van Oranje, er toch in slaagt tot ridder geadeld te worden door koning Leopold I.”
Platgebombardeerd
Wanneer Lambert overlijdt, gaan zijn bezittingen in 1894 naar zijn zoon Gustave. “Door het ontbreken van latere akten is de verdere huizengeschiedenis moeilijk te achterhalen”, aldus de archivaris. “Wel weten we dat er regelmatig miserie was met een buurman, ene Peene. Dat moet een ambetante man zijn geweest, want er was wel langer twist rond een muur. Bij de dood van Gustave moet de familie Peene in bezit zijn gekomen van de twee woningen, vermoeden we. Tijdens de Eerste Wereldoorlog worden de woningen, net zoals de rest van Ieper, tot op de grond platgebombardeerd. Na de oorlog kreeg Elodie Peene de volledige hoek van de Grote Markt en de D’hondstraat in handen. Stadsarchitect Jules Coomans tekent de plannen voor een groot hoekhuis met vier verdiepingen.”
Documenten op zolder
“Wij weten niet hoe de papieren in bezit gekomen zijn van onze familie”, zeggen zussen Maria (68) en Lut (63) Declercq. “Wij hebben die documenten teruggevonden toen onze mama in 2017 is overleden. De papieren lagen op zolder en we vonden ze toen we het huis leegmaakten. We wisten van het bestaan af van de stukken, want toen we kinderen waren, toonde moeder ze ons regelmatig. We schonken ze aan het stadsarchief omdat ze daar toch in goede handen zijn. Nu ik dit allemaal hoor, waren we er ons niet bewust van dat het om zo’n belangrijke documenten gaat.”
Iemand die vol verwondering naar de verhalen over de huizen luistert, is juwelier Yves Vandermarliere (62), die al heel zijn leven in het huis op de hoek van de D’hondtstraat woont. “Het was mijn grootvader, die ook juwelier was, die zich in 1928 in Ieper vestigde”, aldus Yves. “Daarna kwam mijn vader Lucien, die door iedereen Luc werd genoemd, die op zijn beurt de zaak overliet aan mij. “Ik ken het huis dus al heel mijn leven, maar was me niet bewust van wie er hier op die plaats allemaal heeft gewoond. Het is een hele mooie geschiedenis in ieder geval.” Yves Vandermarliere baat zijn zaak nog altijd uit, maar met zijn zoon Louis is ook de vijfde generatie gegarandeerd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
