Roeselaarse VUB-prof Mathieu Vinken is absolute wereldtop

Mathieu Vinken (43) is een gelukkig man. De professor aan de VUB is een wereldautoriteit op het vlak van onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen voor de behandeling van leverziektes. Onlangs kreeg zijn team van Vlaanderen én van Europa mooie subsidies.

Jij bent een geboren en getogen Roeselarenaar?

Mathieu Vinken : “Ik ben inderdaad Roeselarenaar in hart en nieren. Ik ben in het Klein Seminarie naar school geweest en heb er Moderne Talen-Wetenschappen gevolgd. Dat ik voor apotheker zou studeren was misschien een beetje familiaal bepaald ( lacht ). Mijn pa was kinesist, mijn ma medisch afgevaardigde en mijn zus die drie jaar ouder is, is dokter. Ik koos voor de farmaceutische wetenschappen omdat dit een zeer brede basis is om op verder te werken.”

Dat het aan de Vrije Universiteit Brussel zou worden, kan misschien verbazing opwekken?

“Dat was een doelbewuste keuze. Ik ben een man van de wetenschappen en voor mij is dat moeilijk combineerbaar met godsdienst. Het is geen toeval dat ik het vrije of vrijzinnige denken van de VUB hoog in het vaandel draag. Geen dogma, geen godsdienst zal mijn denken en werken beïnvloeden. Maar pas op, ik wil hier geen steen gooien naar het College. Zeker op het vlak van wetenschappen had ik een voorsprong toen ik verder studeerde.”

Toen je afgestudeerd was, begon je geen apotheek?

“Neen, en dat was eigenlijk nooit de bedoeling. Ik wilde verder doen in de onderzoeksector. Ik heb dan in vijf jaar mijn doctoraat gehaald in de toxicologie, heb ook mijn graad van toxicoloog aangevraagd na opleidingen in diverse landen en heb ook mijn erkenning als toxicoloog gekregen op Europees niveau.”

Je zetelt ook in heel wat vakgebonden bestuursorganen?

“Tot vorig jaar was ik voorzitter van de in vitro toxicologievereniging, dit wil zeggen onderzoek zonder proefdieren en sinds 2019 zit ik in het bestuur van de overkoepelende organisatie op Europees niveau. Ik vind een grote visibiliteit en een groot netwerk zeer belangrijk. Ook aan goede communicatie hecht ik veel belang. Het zou toch jammer zijn dat er bijvoorbeeld twee keer dezelfde onderzoeksdaden gebeuren omdat er een gebrek aan communicatie is!”

Een grote visibiliteit veronderstelt in dat geval dan ook veel reizen?

“Inderdaad, maar dat stoort mij niet. Ook in mijn vrije tijd ga ik graag op reis en neem ik vaak het vliegtuig. Voor mijn job is dat niet anders, enfin, ik heb het nu over pre-coronatijden.”

“Ik word gevraagd als spreker op congressen, ik bezoek veel laboratoria in het buitenland, bezoek mijn tweede onderzoeksteam in Brazilië, voor mij zijn dat kansen om andere onderzoekers te spreken, om te horen waarmee zij bezig zijn. Het laat mij ook toe om te begrijpen wat de verwachtingen of problemen van andere belanghebbenden zoals producenten van cosmetica, pesticiden of geneesmiddelen zijn.”

We kunnen zonder overdrijven zeggen dat je een wereldautoriteit bent in je vakgebied en dat wordt ook gehonoreerd door Vlaanderen?

“Van de Vlaamse overheid heeft ons team een toelage van maar liefst 300.000 euro per jaar ontvangen voor zeven jaar, en dit is hernieuwbaar tot aan het emeritaat of mijn pensioen. Deze zogenaamde Methusalem financiering is de hoogst mogelijke financiering die in Vlaanderen bestaat en we hebben die gekregen voor ons innovatief onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen voor de behandeling van leverziektes.”

“Dankzij deze structurele financiering op lange termijn zal ik mijn team aan de VUB kunnen uitbreiden en kunnen verschillende nieuwe onderzoekers tewerkgesteld geworden. De Methusalem financiering is echter vooral goed nieuws voor de grote populatie aan patiënten die lijden aan een leverziekte, die aan de basis ligt van de vijfde meest voorkomende doodsoorzaak wereldwijd.”

Maar ook Europa loopt hoog op met het team van professor Vinken?

“Vanaf mei sta ik in voor de coördinatie van een Europees onderzoeksproject dat op zoek gaat naar nieuwe methoden om de veiligheid van chemische stoffen te testen zonder daarbij gebruik te moeten maken van proefdieren. Voor dit project werd een Europese subsidie van ruim 17 miljoen euro voor vijf jaar ontvangen en zal ik een consortium leiden bestaande uit 18 Europese en Amerikaanse onderzoeksteams.”

Ben je een gelukkig mens?

“Absoluut. Niet alleen omdat we met ons team die subsidies hebben binnengehaald maar vooral omdat ik 100 procent besef dat ik als onderzoeker in mijn topjaren zit. En in de privésector of aan buitenlandse universiteiten zou ik inderdaad meer geld kunnen verdienen maar daar ben ik niet naar op zoek. In de privésector en zelfs aan sommige buitenlandse universiteiten ben je afhankelijk van een economisch model. Aan onze Belgische universiteiten verdienen we inderdaad niet het grote geld, ik lig daar niet wakker van. Hier aan de VUB geniet ik immers van de vrijheid op ieder vlak, vrijheid die mij zo dierbaar is.”