Is er een huisartsentekort in West-Vlaanderen? Ja en neen. Volgens een exclusief onderzoek van deze krant telt onze provincie meer dan 9 huisartsen per 10.000 inwoners, voldoende dus volgens het vastgelegde quotum. Maar er zijn grote regionale verschillen. Vooral aan de kust en in de Westhoek is er een nijpend tekort. “De situatie kan in enkele maanden veranderen door een huisarts die plots stopt, of een huisarts in opleiding die beslist om te blijven.”
Hoe groot het tekort aan huisartsen in onze provincie precies is, weet niemand. Tot enkele jaren geleden hield het Agentschap Zorg en Gezondheid van de Vlaamse overheid cijfers bij, maar daar zijn ze van afgestapt. “Op den duur hadden we geen correcte data meer. Er spelen te veel factoren mee om een correct beeld te kunnen schetsen”, zegt woordvoerder Joris Moonen.
Huisartsenvereniging Domus Medica en de universiteit van Gent doen wel een poging. Zij willen met een grootschalig onderzoek het tekort in kaart brengen. “Eerst en vooral moeten we kijken hoeveel huisartsen er actief zijn per regio. Maar je hebt ook de werklast per arts: hoeveel uren per week werken ze en hoeveel patiënten behandelen ze dan? De vraag of de artsen ondersteuning krijgen van verpleegkundigen of administratief personeel speelt ook een grote rol. Want zo kunnen ze taken doorgeven, waardoor ze meer tijd hebben voor patiënten”, legt dokter Roel Van Giel, voorzitter van Domus Medica, uit.
Westhoek en kust
In afwachting van dat onderzoek, deed deze krant zelf een rondvraag bij de tien West-Vlaamse huisartsenkringen. Negen ervan bezorgden ons cijfers, voor de regio Brugge baseerden we ons op data van de website mediwacht.be. Daaruit blijkt dat West-Vlaanderen 1.168 actieve huisartsen telt. Dat zijn 9,73 dokters per 10.000 inwoners, iets hoger dan het quotum van 9 per 10.000 inwoners. Ligt het getal in je gemeente lager dan 9, dan is er wellicht een tekort aan huisartsen. Dat is volgens ons onderzoek het geval in 33 West-Vlaamse gemeenten, iets meer dan de helft dus.
Vooral aan de kust en in de Westhoek kleurt onze kaart rood. Dat zijn net de regio’s die kampen met vergrijzing, en waar het tekort dus extra voelbaar is. “Een oudere bevolking wordt meer geconfronteerd met chronische ziektes en heeft vaker een arts nodig”, zegt dokter Hans Vandenweghe van huisartsenkring Middenkust. “Daarnaast verblijven er aan de kust ook veel toeristen in onze hotels en campings. Dat moet je ook meerekenen om een waarheidsgetrouw beeld van het tekort te geven.”
(lees verder onder de kaart)
In 2019 was 30 procent van de kustbewoners ouder dan 65 jaar. Dat zal er de komende jaren niet beter op worden, dus zal de nood aan huisartsen ook toenemen. “Het is moeilijk om nieuwe artsen te overtuigen zich daar te vestigen, want zij voelen zich iets meer aangetrokken tot stedelijk gebied. In Oudenburg bijvoorbeeld was er tot vorig jaar een serieus tekort. Maar er is een grote groep bijgekomen, waardoor het probleem niet meer zo acuut is”, zegt dokter Luc Willaert van huisartsenkring Houtland.
Taalprobleem
Stedelijke gebieden worden dan weer geconfronteerd met andere problematieken, zoals taalbarrières. “Een consultatie met iemand die niet goed Nederlands spreekt, kost de huisarts extra tijd. Want je moet zeker zijn dat de patiënt alles begrijpt en dat je geen symptomen verkeerd interpreteert”, zegt dokter Van Giel.
“In Zuid-West-Vlaanderen zijn er 315 huisartsen actief, waarvan de helft ouder is dan 50 jaar. Cijfermatig gezien hebben we geen tekort. Maar een groot deel van onze huisartsen gaf aan dat ze het afgelopen jaar een volledige of gedeeltelijke patiëntenstop hebben ingevoerd, wat toch wel toont dat er versterking nodig is. In Menen is het sowieso al krap en net daar zien we vaak Franstalige patiënten, waardoor de consultaties langer duren”, legt kringcoördinator Stefanie Desmet uit.
Pensioenleeftijd
Vandaag staat West-Vlaanderen er cijfermatig gezien goed voor, maar er zijn nog veel oudere artsen aan het werk. “We zitten vooral met de vraag wat de toekomst zal brengen. In de kring Houtland zijn er heel wat artsen ouder dan 60 jaar. Als zij in de komende jaren kort na elkaar uitvallen, kan dat grote gevolgen hebben”, zegt dokter Willaert. De problematiek van het tekort is dus erg lokaal en kan in enkele maanden veranderen.
“Huisartsen kunnen al op hun zestigste met pensioen gaan of evengoed doorwerken tot pakweg hun tachtigste. Ze moeten ook niet verplicht hogerop aankondigen wanneer ze met pensioen gaan”, zegt Stefanie Desmet. “Soms komt de uitval onverwacht, waardoor je kortstondig met een probleem zit”, vult dokter Inge Dieryckx van huisartsenkring Brugge en omgeving aan. “Een huisarts kan zelf ook ziek worden en van de ene dag op de andere uitvallen. Als er dan bij naburige collega’s al een patiëntenstop is, is dat een probleem.”
groepspraktijken
We moeten dus rekenen op de nieuwe generatie huisartsen, maar die waakt strenger over de balans tussen werk en vrije tijd. “Wanneer een oudere huisarts stopt, komt er in een keer een 1.500-tal patiënten in de kou te staan. De oudere generatie vond het normaal om 60 à 70 uur per week te werken en altijd bereikbaar te zijn. Die ingesteldheid is veranderd”, klinkt het bij de Belgische Vereniging van Artsensyndicaat (BVAS). “Wanneer een oudere arts stopt, heb je dus vaak twee nieuwe nodig om dezelfde werklast te dragen. Het maatschappijbeeld is ge-ëvolueerd. Nu bestaat een gezin vooral uit tweeverdieners, die beiden tijd maken voor het gezin”, zegt Luc Willaert.
De groepspraktijken, een fenomeen dat je nu bijna overal ziet, helpen artsen bij het houden van die balans. “Zo kunnen verschillende artsen het werk verdelen in bijvoorbeeld shiften, wat hun levenskwaliteit alleen maar ten goede komt. Het zorgt ook voor een aangename werkcultuur met mogelijkheden tot feedback. En bepaalde taken zoals administratie kunnen ook verdeeld worden.”
Meer kennis nodig
Naast het gegeven van het tekort speelt volgens de artsen ook de mentaliteit van de bevolking een rol. “Patiënten doen door een gebrek aan gezondheidskennis vaker een beroep op huisartsen dan vroeger”, weet dokter Vandenweghe. “Bovendien leven we in een instant-maatschappij, waarbij alles hier en nu moet gebeuren. Dat maakt het moeilijk om het verschil te zien tussen dringende en niet-dringende hulp. De wachtposten waar mensen de klok rond terecht kunnen, zijn ook erg belastend voor huisartsen. We hebben nood aan een goede medische basiskennis bij iedereen en meer geduld en begrip van de patiënten.”
Wekenlange zoektocht naar nieuwe huisarts
Gustaaf De Jonghe (78) en Lucienne Geryl (76) uit Bredene moesten in oktober onverwacht op zoek naar een nieuwe huisarts. Hun eigen dokter viel na jarenlang werken op zijn 91ste ziek uit. Na een wekenlange zoektocht vond het bejaarde bejaarde echtpaar een arts in een andere gemeente. “Niet ideaal op onze leeftijd, maar gelukkig kunnen we nog met de auto rijden.”
De 91-jarige huisarts van Gustaaf De Jonghe en zijn vrouw Lucienne werd in oktober ziek en besloot om het werk neer te leggen. “De dokter heeft jarenlang voor ons gezorgd, maar hij kan niet blijven doorgaan. Begin oktober heeft hij ons nog geholpen met het griepvaccin, maar toen liet hij weten dat we best een nieuwe huisarts zochten. Enkele jaren geleden heb ik kanker gehad. Dat is gelukkig goed afgelopen, maar we weten hoe belangrijk het is om zorg dichtbij te hebben”, vertelt Gustaaf.
Gustaaf en Lucienne zijn niet de enigen. Op sociale media vinden we verschillende oproepen terug van mensen in regio Bredene en Oostende die op zoek zijn naar een huisarts. Zoals deze: “Dringend gevraagd: wij wonen al 20 jaar aan zee en nu besloot onze dokter het kalmer aan te doen. Daarom zijn we op zoek naar een huisarts in centrum Oostende. Ik ben reumapatiënt en kan echt niet op een wachtlijst geplaatst worden.”
Geen plaats
Zo startte in oktober ook de zoektocht voor Gustaaf en Lucienne, waarbij ze vele deuren in het gezicht kregen. “Zeven jaar geleden hadden we al contact opgenomen met een andere huisarts in Bredene. Die had toen geen plaats voor ons en ook nu werden we geweigerd. Bij nog een andere artsenpraktijk kregen we te horen dat ze de komende jaren uitbreiden, maar ze konden ons niet garanderen dat ze binnenkort plaats zullen hebben.”
Na vele pogingen in Bredene stak Gustaaf de gemeentegrens over naar Oostende. “We werden warm ontvangen, tot ze hoorden dat we in Bredene woonden. We kregen toen te horen dat we op eigen grondgebied moeten zoeken. Op een bepaald moment zeiden ze ons zelfs: We hebben geen plaats meer. Als het erg dringend is, moet je maar naar de spoeddienst gaan. We hebben jarenlang gewerkt voor de stad Oostende. We wonen amper op drie kilometer en toch zijn we daar, nu we oud zijn, niet welkom. Een schande is het!”
Oplossing verderop
Ten einde raad schreef het echtpaar een brief naar burgemeester van Bredene Steve Vandenberghe (Vooruit) en Vlaams minister van Welzijn en Volksgezondheid Hilde Crevits (CD&V). “Vandenberghe liet weten dat er op korte termijn geen oplossing is.” Uiteindelijk, na veel zoekwerk, konden Gustaaf en Lucienne terecht bij een arts in buurgemeente De Haan. “Op onze leeftijd is het allemaal niet zo simpel meer. Die hele zoektocht vergde veel energie. We kunnen gelukkig nog rijden met de auto en in nood springen onze kinderen af en toe bij. Zo lukt het ons nog om wat verderop te gaan.” (CJ)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
