Dreigt er een godsdienstoorlog in Menen? Volgens Lauwenaar Patrick Caenen wel. De kapelletjeskenner is niet te spreken over de manier waarop het stadsbestuur omgaat met het religieus erfgoed. Vooral het feit dat de Mariakapel op de hoek van de Wevelgemstraat en de Schonekeerstraat plots toch geen plaatsje zal krijgen in een vernieuwde Leie-omgeving is voor hem een brug te ver.
De huidige Leiebrug tussen Lauwe en Wevelgem moet binnen enkele jaren plaats ruimen voor een nieuwe en hogere brug. Door de ingrijpende omgevingswerken moet het vlak bijgelegen Mariakapelletje onherroepelijk plaats ruimen. Patrick Caenen (69), medewerker van de pastorale eenheid De Bron en voormalig secretaris van de kerkfabriek Sint-Bavo Lauwe, kent de historiek van zowat alle kapellen en kapelletjes in de streek. De man, die ook een kapelletjesroute in Lauwe uitstippelde, ging het behoud van de Leiekapel bepleiten bij de Vlaamse Waterweg. Hij bekwam de belofte dat de kapel met het beeld van Maria en kind Jezus geïntegreerd zou worden in de vernieuwde groene omgeving van de brug.
“Dit voorstel werd eveneens voorgelegd aan de stad Menen, de toekomstige beheerder van deze dorpstuin, en er werden geen bezwaren ontvangen hieromtrent”, zo klonk het begin maart 2022 nog veelbelovend in de brief van de Vlaamse Waterweg.
Culturele barbarie
Groot was dan ook Patricks verbazing toen enkele weken geleden een nieuwe brief van de Waterweg in zijn bus viel. Met daarin de melding dat de stad Menen, als toekomstige beheerder van het openbaar domein, de kapel geen nieuwe plaats wenst te geven. “De Vlaamse Waterweg nv zal het standpunt van de stad hierin volgen en het ontwerp overeenkomstig aanpassen”, zo klinkt het nu.
“Hiermee wordt het goedgekeurde behoud van waardevol en beschermd bouwkundig cultureel erfgoed door het huidige stadsbestuur in alle stilte naar de prullenmand verwezen”, is Patrick verontwaardigd.
Menen verwijdert zijn religieus erfgoed systematisch uit het stadsbeeld – Kapelkenner Patrick Caenen
Het huidige bakstenen kapelletje werd in 1981 opgetrokken ter vervanging van de O.L.V.-kapel, een processiekapel van 1875. Die verdween in 1980 bij aanpassingswerken aan de straat. “Voor er hier een brug over de Leie gelegd werd, moest je met de veerboot de oversteek maken naar Wevelgem. Bedevaarders op weg naar de abdij, de Koortskapel of de Heilige Doorn, konden hier nog even bezinnen bij de kapel, terwijl ze op de veerboot wachtten”, weet Patrick.
“Het kapelletje is cultureel erfgoed dat de identiteit van onze samenleving weerspiegelt en het verleden van Lauwe laat leven. Zeer veel Lauwenaren waren het idee om de kapel een nieuwe plek in de Leie-omgeving te geven erg genegen. De beslissing om dat niet te doen, is een staaltje van culturele barbarie. Men grijpt terug naar een oud beproefd recept uit de legislatuur van Gilbert Bossuyt, waarbij er niet langer kerststallen op openbare plaatsen mochten staan. Dit maakt deel uit van het systematisch verwijderen van religieus erfgoed uit het straatbeeld door het stadsbestuur!”
“In een vorige legislatuur was er al de heisa rond het Heilig Hartenbeeld in Lauwe. Ook in Menen moet de kapel aan de Leiebrug verdwijnen. Ander erfgoed zoals het Lauwbergkruis, een wegkapel met houten kruis, laat men zodanig sterk verkommeren dat een noodzakelijke afbraak onvermijdelijk zal zijn.”
Neutraliteit
“Is dit het einde van de godsdienstvrede in Menen?”, vraagt Patrick zich af. “Waar is de verdraagzaamheid en het respect voor waarden van anderen, wiens mening men niet deelt? Is dit het antwoord van de stad op de revival en de hernieuwde aandacht voor kapelletjes in Vlaanderen? Wanneer zal het religieus erfgoed in Menen eindelijk naar waarde geschat worden? Ik vraag me af of alle politici achter deze gang van zaken staan en of men hier tegen durft op te komen?”, aldus Patrick Caenen.
Schepen van Erfgoed en Kerkfabrieken Griet Vanryckegem (N-VA) blijft rustig onder de kritiek van de Lauwse kapelletjesbehoeder. “Op basis van een erfgoedvisie investeert het stadsbestuur in het waarderen en herstellen van historisch erkend erfgoed, ook indien dit religieus is. Maar ook hierin moeten prioriteiten worden gemaakt. In een stad met heel wat noden en uitdagingen moeten we in overleg met het centraal kerkbestuur keuzes maken”, zegt de schepen.
Een stad met heel wat noden en uitdagingen moeten we in overleg met het centraal kerkbestuur keuzes maken – Schepen van Erfgoed Griet Vanryckegem (N-VA)
“De kapel aan de Leiebrug in Lauwe, een privé-kapel die ook geen historische waarde heeft, wordt door Waterweg onteigend in functie van de nieuwe brug. Gezien wij de nieuwe publieke ruimte in samenwerking met de Vlaamse Waterweg inrichten en hierover een beginsel van neutraliteit nastreven, hebben wij beslist dat in die publieke ruimte geen nieuwe kapellen gebouwd kunnen worden. Maar we hebben voorgesteld dat het kerkbestuur voor deze kapel of voor het beeld een nieuwe passende locatie voorstelt.”
“Voor de kapel aan de Leiebrug in de Rijselstraat in Menen, redelijk recent gemetseld op openbaar domein, zijn we in overleg met het kerkbestuur Sint-Jozef overeengekomen om in de omgeving van de Leie een nieuwe stilteplek in te richten als link naar de oorspronkelijke kapel.”
Keuzes met oog voor budgetten
De schepen weerlegt ook de complottheorie dat de verdwijning van de Leiekapellen een onderdeel is van het systematisch verwijderen van religieus erfgoed. “Dat er door de Leiewerken in het openbaar domein veranderingen en herinrichtingen gebeuren is logisch. Maar hierin zit geen systematiek van ‘verwijderen’ in. Ik denk dat alle kerkbesturen kunnen bevestigen dat ik als schepen van kerkfabrieken in nauw overleg sta met hen en grote inspanningen doe om samen met hen over dit omvangrijke patrimonium op lange termijn na te denken.”
“Ik probeer ook oplossingsgericht en met oog voor budgetten keuzes te maken, want het gaat om publieke middelen. Maar de realiteit is nu eenmaal dat heel wat kerkelijke inrichtingen te weinig gebruikt worden in verhouding met de kosten.”
“Via herbestemmingen en door samen met de kerkbesturen na te denken, kunnen we voor de toekomst toch samen oplossingen vinden, die ten goede komen aan alle inwoners en aan de stad. Een mooi voorbeeld is de herbestemming van de historische Sint-Franciscuskerk, die in een aangepaste inrichting door verenigingen en de Academie gebruikt zal kunnen worden voor cultuur en optredens.”
De schepen licht ook nog even de situatie toe van het Lauwbergkruis in Lauwe en de recent verwijderde kruisen in Menen. “De restauratie van de Lauwbergkruiskapel werd in overleg met de kerkbesturen besproken en uitgesteld. In Menen worden de beschadigde kruisen het Daels Kruis (aangereden door een lijnbus) en het Slingerkruis (omvergewaaid na verwering) momenteel onderzocht. Eenmaal de cijfers en alle gegevens voorhanden zijn, zal dit binnenkort voorgesteld worden ter bespreking”, besluit schepen Griet Vanryckegem.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
