Deze maand nog komt het achtste jaarboek van Erfgoedkring8460 uit. Dat inspireert ook de lokale jeugd om op onderzoek te gaan naar het verleden. Zo kruipt ook Zandvoordenaar Fré Vanhooren in de pen. Hij tracht het levensverhaal neer te schrijven van Constantinus Franciscus Devisscher, een sluismeester die exact 170 jaar geleden, op 15 december, werd geboren. Hij was 21 jaar sluismeester in Plassendale.
Fré Vanhooren is 22 jaar en werd geboren in Brugge, maar woont tot nu in Zandvoorde. “Mijn familie kwam 125 jaar gelden in Zandvoorde wonen, door de aanwezigheid van de industrie. Zo was mijn betovergrootvader fabrieksarbeider en herbergier, mijn overgrootvader werd na een arbeidsongeval kleermaker bij SEO, de Oostendse coöperatieve.” Oorspronkelijk kwamen zijn voorouders uit Westkerke, dus leek het Fré, gepassioneerd door geschiedenis en erfgoed, een evidentie om lid te worden van Erfgoedkring 8460.
Hart voor erfgoed
De passie voor erfgoed kreeg Fré Vanhooren met de paplepel mee. Als zesjarige kreeg hij van zijn groottantes een eiken kistje met wat munten en religieuze memorabilia. Dat is volgens de student het begin geweest van de interesse in de wereld rondom hem. Ook langs moederszijde maakt het verleden een belangrijk deel uit van het dagelijkse leven. Als zoon van een visser en dochter van Britse katoenfabrikanten gaven zo alle grootouders hem een stukje erfgoed mee.
“En net dat is de essentie van erfgoed. Het vormt het DNA van onze samenleving: wat we uit het verleden hebben geërfd, waaraan we waarde hechten en betekenis geven en wat we willen doorgeven aan de volgende generaties”, aldus Fré Vanhooren. “Dat vind ik terug in brieven en het monsterboek uit de jaren 1940 van mijn overgrootvader en visser Josef Roosens, het receptenboek van mijn Britse overgrootmoeder Joan Hartley en het huwelijksboekje uit 1895 van mijn betovergrootouders. Opmerkelijk: telkens opnieuw staat liefde centraal.”
Na zijn middelbare school ging Fré in Brussel toerisme- en recreatiemanagement studeren, een opleiding die hij vorig jaar succesvol afsloot. “Momenteel ben ik bezig met de educatieve bachelor aan de Brugse hogeschool Vives. Ik leg me toe op Frans en geschiedenis en hoop de opleiding dit jaar af te werken”, vertelt Fré over zijn opleidingen. “Ook in het dorpsleven ben ik geëngageerd: onder meer als vrijwilliger bij diverse Oostendse stadsdiensten, trainer en bestuurslid bij de Zwaantjes Rollerclub, bestuurslid bij Save Children of Hope en lid van Heemkring Santforde. Daar ben ik het enige niet-gepensioneerde lid”, lacht de jongeman.
Zijn bijzondere keuze motiveert hij als volgt: “Als je jong bent, ga je op zoek naar wie je bent en waar je heen wilt. Tijdens die zoektocht bots je met regelmaat op heel wat vragen. Voor wie zich verdiept in de geschiedenis, is het vaak een stuk eenvoudiger om die grote vragen te plaatsen en te relativeren, denk ik zelf. Dat is ook een les die ik momenteel op stages, en later in de klas wil meegeven aan mijn leerlingen: geschiedenis en erfgoed zijn nuttig!”
Oudenburg nabij
En die geschiedenis vindt Fré ook in Oudenburg. “Neem nu het beschermde sluizencomplex Plassendale, dat een scharnier vormt in het landschap, met haar kanalen naar de historische steden Brugge en Nieuwpoort. Als ik me na een lange dag uitgeput voel, neem ik op de autosnelweg vaak de afrit Oudenburg, om even aan de sluizen te kunnen ontspannen. Het voormalige fort ligt op de grens van Oostende en Oudenburg, en is tegenwoordig een oase voor zachte recreatie in het hinterland. Plassendale vormt de grens tussen de oost- en westkust, maar evenzeer tussen de kust en de polders. Wie er passeert, komt in de groene omgeving helemaal tot rust.”
“Verhalen
van Marcel Degryse hebben mij ontroerd”
“Het gehucht heeft een heel rijke geschiedenis. Hoewel al heel wat inkt gevloeid heeft over dat verleden, is het laatste woord er nog niet over geschreven”, weet Fré Vanhooren, zelf al geruime tijd bezig met het voorbereiden van de biografie van Constantinus Devisscher. “Het proces, wat vrij intens is, duurt nu al een jaar. Toch is dit slechts een peulschil van de volledige geschiedenis van het plaatsje. Gelukkig kan ik in deze zoektocht rekenen op heel wat deskundigen die me steunen en tips geven. Naast de vele leden van de erfgoedkring horen in dit lijstje ook historici, archivarissen en auteurs zoals Erwin Mahieu en Viviane Huyghebaert.”
“Constantinus Devisscher is een naam die het gros van de lezers waarschijnlijk niet bekend in de oren zal klinken. Toch is zijn biografie van belang. Hij was namelijk sluismeester op het sas van Plassendale tussen 1898 en 1919. Dat wil zeggen dat hij de Groote Oorlog heeft meegemaakt als actief sluismeester. Bij zijn dood in 1940 vermeldt het bidprentje: ‘Hij was werkzaam, en bezorgd, en fier op zijn werk.’ Dat ook zijn voorouders zich professioneel met water bezighielden, speelt daarin vermoedelijk een rol. Zijn grootvader Albertus was duynwagter. Zijn vader Felix was toezichter van de Blinker en Stinker, twee kanalen die de afwatering in de Zwinstreek moesten verbeteren.”
“Het was echter toen sluismeester-op-rust Marcel Degryse op de beeldbuis kwam, dat ik besloot me 200 procent te smijten om het verhaal van sluismeester Devisscher neer te schrijven. Ik heb Marcel gebeld en kon bij hem terecht. Ik heb een hele namiddag op het puntje van mijn stoel zitten luisteren naar de verhalen van de gepensioneerde sluismeester. Ik besefte ook dat het moeilijk zou worden om in woorden te vatten hoe het leven van sluismeester Devisscher er aan toe ging, maar de verhalen van Marcel ontroerden me dusdanig, dat ik het een morele plicht vond om de sluismeesters de nodige erkenning te geven.”
Over Devisscher
“Aan de hand van archiefstukken onderneem ik een poging om in deze biografie de sociale, economische en culturele aspecten van het leven van Constantinus Devisscher te reconstrueren. Het is helaas vaak een puzzel om de juiste archiefstukken te bekomen. De stukken die ons iets over zijn leven vertellen, vind je overal. Ook de pandemie maakt het niet altijd even eenvoudig om opzoekingen te verrichten. Toch ontdek ik elke dag nieuwe zaken”, vertelt Fré Vanhooren, blij en tevreden dat hij met het verhaal naar buiten kan komen, en mensen warm kan maken voor erfgoed.
De biografie zal nog niet meteen in de nieuwste editie van het jaarboek te lezen zijn. Fré wil er namelijk zeker van zijn dat hij een degelijk werk presenteert. “In de erfgoedkring zitten heel wat auteurs met een vlotte pen. Ze leveren hoogstaand werk, en om daar aan te tippen moet nog wat onderzoek gebeuren”, legt hij uit. Toch kwam al uit verschillende hoeken interesse om iets met de opzoekingen te doen. “Een tekst, een presentatie of een fietstocht, er is veel mogelijk. Hoe dat afloopt, zien we later dan wel weer. En 2024 wordt een bijzonder jaar, want dan is het exact 400 jaar geleden dat de eerste sluismeester van Plassendale werd genoemd door de Staten van Vlaanderen.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
