Dirk Verbeke is ‘Getuige van de Poolse Geschiedenis’

De Tieltse ere-stadssecretaris Dirk Verbeke heeft in zijn ‘tweede vaderland’ Polen een zoveelste erkenning gekregen voor de eer die hij de Eerste Poolse Panterdivisie, die Tielt en omstreken bevrijdde van de Tweede Wereldoorlog, al ruim 30 jaar betuigt. Hij mag zich nu officieel ‘Getuige van de Poolse Geschiedenis’ noemen.

Het Poolse Instituut voor Nationale Herdenking (IPN) reikte op 27 oktober in Warschau voor de zevende keer zes awards uit aan evenveel buitenlanders vanwege hun verdiensten en bijdragen voor de instandhouding en verspreiding van de Poolse geschiedenis. De prestigieuze award werd dit jaar toegekend aan vijf personen en een instelling uit Italië, Canada, de VS en België.

Met die nuance dat ons land er voor het eerst in de prijzen viel en meteen twee keer…

Dirk Verbeke: “Inderdaad, want met Gilles Lapers kreeg een collega uit Ukkel eenzelfde bekroning. Hij stelde archiefmateriaal ter beschikking voor mijn boek ‘Vergeten Helden’. Hij bezit ongeveer 5.000 foto’s van de septemberoorlog in Polen in 1939 tot de ontbinding van de Eerste Poolse Pantserdivisie in 1947 waarvan hij ook tal van uniformen bezit. Ik ben door mijn uitgebreide bibliotheek eerder een documentalist, een expobouwer en een auteur.”

Waar plaats je deze onderscheiding tussen alle andere die je de voorbije jaren te beurt vielen?

“De allermooiste is het feit dat ik door de Poolse president in een ridderorde werd verheven. Maar deze award is zonder twijfel mijn mooiste niet-officiële erkenning. Alleen al de locatie van de overhandiging – het Lazienkipaleis uit de late 17de eeuw en kasteel van de laatste Poolse koning in Warschau – vond ik al een heel grote eer. Door mijn drukke agenda kon ik nog geen 24 uur in Polen blijven en moest ik tijdens het buffet volgend op de uitreiking alweer huiswaarts, maar het was me zeker de reis waard. Verder ben ik nog altijd heel trots op mijn titel ‘Pool van het jaar 2019 in België’.”

Vorige maand kreeg je nog een onderscheiding in Warschau.

“Op 9 oktober ontving ik er inderdaad de medaille Pro Patria op een plechtigheid aan het Monument van de Eerste Poolse Pantserdivisie in Warschau. Toen verbleef ik een weekje in Polen. Ik had een aantal vergaderingen op de agenda, maar maakte toch ook even tijd om met mijn vrouw te gaan winkelen. (glimlacht) Wie Warschau niet kent, zou ervan schrikken hoe westers de stad aandoet en welke prachtige musea en parken je er vindt.”

Intussen ben je alweer met nieuwe projecten bezig, zoals de omvorming van een Duitse communicatiebunker tot Maczek-gedenkplaats in Roeselare.

“De Poolse ambassadeur in België vond dat er in onze contreien nog zo’n gedenkplek ontbrak voor de vele Polen die vanuit Frankrijk de bevrijdingsroute van de Eerste Poolse Pantserdivisie volgen richting Nederland om er in Breda ook het graf van generaal Maczek te bezoeken. De voormalige bunker wordt ingericht als een klein museum met foto’s en audiovisueel materiaal. De opening zal wellicht samenvallen met de herdenking van de bevrijding, eerste deel september volgend jaar.”

Je hebt naar verluidt ook plannen in eigen Tielt voor een tentoonstelling in Huis Mulle de Terschueren over generaal Maczek?

“Ja, want veel Tieltenaren kennen wel de naam van onze enige ereburger en weten in het beste geval dat hij de divisie aanvoerde die onze stad bevrijdde. Maar heel weinigen kennen zijn familiegeschiedenis en levensverhaal met onder meer een gehandicapte dochter en het feit dat hem na de oorlog het staatsburgerschap werd afgenomen en nooit meer naar Polen is teruggekeerd. Met pancarten met tekst en het nodige beeldmateriaal willen we daar van 31 maart 2022 – op de 130ste verjaardag van zijn geboorte – tot 8 mei – dag van het einde van de Tweede Wereldoorlog – verandering in brengen.”

Een klein zijsprongetje. Het openlijke conflict tussen Polen en de EU is dezer dagen niet uit de media weg te slaan. Hoe kijk jij daar naar?

“Ik verdedig hier hoegenaamd de Poolse staat niet en ben niet akkoord met hun zienswijze, maar ik begrijp wel hoe de visie van de huidige PiS-regering (Prawo i Sprawiedliwosc, Recht en Rechtvaardigheid, red.) tot stand is gekomen. Daarvoor moet je het land en bij uitbreiding Oost-Europa kénnen. Polen is een land met twee snelheden. Enerzijds heb je de grootsteden en het westen, die nauw aansluiten bij Duitsland, en Polen die gestudeerd hebben. Anderzijds is er de plattelandsbevolking in het oosten en het zuiden van het land, minder-opgeleiden die geen Facebook gebruiken en geen westerse tv kijken. Die plattelandsbewoners zijn uiterst katholiek en oerconservatief en zij vormen het kiespubliek van de PiS-regering. De Polen leefden 45 jaar onder Sovjet-dictatuur en willen hun onafhankelijkheid des te meer verdedigen. Ze zijn uiterst behoedzaam om niet onder het gezag van een Europese schoonmoeder te vallen.”

Je telt inmiddels bijna 80 Polenreizen. Wanneer is je volgende bezoek gepland?

“Begin december voor de officiële opening van de internationale tentoonstelling Gepantserde Vleugels in het Tankmuseum in Poznan, waar ze een definitief onderkomen vond, nadat ik ze als curator ook aanbod in Tielt en Roeselare. Twee dagen later geef ik aan de faculteit Nederlandistiek van de plaatselijke universiteit ook een lezing over mijn boek Vergeten Helden.”