Meer en meer landbouwers zitten in de problemen. Financieel, maar nog veel vaker mentaal. Hulporganisatie Boeren op een Kruispunt zag het aantal meldingen in onze provincie op twee jaar tijd met maar liefst 77 (!) procent toenemen. Nooit eerder was de nood in de stallen zo groot. Al helemaal omdat er nog ontzettend veel boerenmiserie verstopt zit.
Spuug het der ut. Met die woorden opende de Ieperse melkveehouder Philip Fleurbaey (51) eind september zijn brief op sociale media. Een noodkreet, in de eerste plaats gericht aan zijn collega-boeren. Dat ze zich in brieven aan de minister moeten laten horen. Dat ze moeten zeggen, roepen en schreeuwen dat het niet langer haalbaar is. Dat hun heden én hun toekomst onder druk staat. Niet alleen financieel, maar in de meeste gevallen vooral mentaal.
“Een zelfdoding van een collega was voor mij de druppel”, zegt Philip, dik vier maanden na zijn briefactie, wandelend tussen zijn koeien. “Die man? Zo’n sterke beer, met zo’n mooi verhaal? Dat kon niet, dat mocht niet. Ik voelde toen dat ik iets moést doen. Vanuit de basis. Ik wilde niet toekijken hoe al die gedreven boeren stoppen of nog dieper wegzakken.”
Meer en meer hulpvragen
Al jaren is de nood het grootst onder West-Vlaamse boeren. Vier op de tien hulpvragen bij hulporganisatie Boeren op een Kruispunt komen uit onze provincie, maar vooral de snelle stijging van de stapel dossiers baart zorgen. Op twee jaar tijd nam het aantal aanmeldingen in Vlaanderen toe van 148 naar 232.
Voor onze provincie alleen gaat het om een stijging van 52 nieuwe dossiers in 2019 naar maar liefst 92 aanmeldingen vorig jaar. Bijna 77 procent meer dus. Ook LIV, het Landelijk Infopunt voor Vrouwen, zag het aantal hulpvragen uit West-Vlaanderen fors toenemen: van 43 in 2019 tot 73 in 2021. Sinds eind januari bundelen beide organisaties hun krachten.
“We wisten dat er een stijging zat aan te komen, maar dat die zo groot zou zijn, hadden ook wij niet verwacht”, legt Els Verté, directeur van Boeren op een Kruispunt, uit. “Er waren maanden waar we tot 30 nieuwe aanmeldingen kregen. Dat zijn zorgwekkende cijfers. Bovendien zien we dat de stijgende trend zich ook in de eerste weken van 2022 doorzet. Zeker uit de varkenssector komen er weer heel veel nieuwe meldingen. Er was even een tikkeltje hoop, maar die lijkt nu opnieuw te vervliegen.”
Vooral de nood aan psychologische begeleiding is groot, zo geeft Els Verté aan. “Vorig jaar zijn onze psychologen meer dan dubbel zo vaak op pad geweest als ooit tevoren”, zegt ze. “De persoonlijke mentale problemen en de issues binnen de relatie of het gezin komen het vaakst voor. Veel hangt uiteraard samen met de financiële situatie. Het kan goed zijn dat het fout zit tussen man en vrouw net omdat er schulden zijn. Vandaar dat wij bewust heel breed werken.”
Lichtpuntje?
“Ik schrik totaal niet van die cijfers”, zucht Philip. “Integendeel zelfs. Je voelt dat aan alles en iedereen. Aan gesprekken met collega’s, aan mailtjes, brieven en telefoontjes die we kregen en krijgen. De verhalen zijn schrijnend, jong. (even stiller) Er lijkt geen lichtpuntje meer te zijn. Ik schrik ervan dat ik het op die manier zeg, maar het is wel zo. Hier en daar voel je zelfs gelatenheid: het gaat slecht, het zal niet beteren en we moeten ermee leren leven. Erg, hé?”
Hij wil geen pessimist zijn, zegt hij. Maar hij moet realistisch zijn. “De landbouw zit in een crisis. Een crisis die maar blijft duren. Vanuit alle hoeken komt er druk op wat wij doen, van overal worden we aangevallen. Plus: er is die enorme onzekerheid over wat er komt. Die vergunningsstop en het stikstofdossier, de energieprijzen die de pan uit rijzen, de vragen rond bemesting, nieuwe contracten met afnemers moeten afsluiten om de grote investeringen te kunnen blijven volgen... En iedereen doet gewoon voort, in die typische West-Vlaamse mentaliteit. Zwiegt en doe voort.”
Verstopt
Positief is wel dat er meer boeren de weg naar hulp vinden, dat de stap gezet wordt. “Toegeven dat het moeilijk gaat, is geen schande”, benadrukt Els Verté. “Het is zelfs een vorm van sterkte. Of de kenmerkende trots van boeren in de weg staat? Ze moeten absoluut trots zijn op wat ze doen. Maar het kan belemmerend werken, ja.”
“Trots is een heel mooi woord en een heel mooie eigenschap van een boer”, zegt Philip. “Maar die trots wordt misbruikt, door het systeem. Ik ben ervan overtuigd dat er nog heel veel zorgen verstopt blijven. De groep die je niet ziet, is veel groter dan de groep die zich laat helpen. Hulp krijgen is niet de grootste stap, hulp vragen wel. Veel boeren zien dat als een persoonlijk falen. Terwijl de problemen alleen maar groter dreigen te worden als het blijft aanslepen. Daarom, nog een keer en luider dan ooit: spuug het der ut. Er is toekomst als boer, ook al zie je die misschien niet altijd zelf meer.”
Meer middelen voor mentaal welzijn bij boeren
Boeren op een Kruispunt heeft vandaag tien mensen vast in dienst en kan een beroep doen op twaalf externe psychologen. Net genoeg om de hulpvragen en dossiers op dit moment de baas te kunnen. “Maar als de stijging zich doorzet - wat wij trouwens ook verwachten - dan wordt het moeilijk”, zegt directeur Els Verté. “Onze mensen zijn heel gemotiveerd en hebben het hart op de juiste plaats, maar we zullen nood hebben aan bijkomende krachten en middelen.”
Vlaams minister van Landbouw Hilde Crevits (CD&V) beloofde eind januari, in een antwoord op een parlementaire vraag van Stefaan Sintobin (Vlaams Belang), meer middelen voor het mentaal welzijn van boeren. “Vorig jaar hebben we de subsidies aan Boeren op een Kruispunt al verhoogd om tegemoet te komen aan de stijgende aanvragen. Om de goede werking te behouden, doen we dat in 2022 opnieuw en komt er 100.000 euro bovenop de basismiddelen”, aldus de minister.
Altijd ‘t zelfde. Kwille maar alleen zeggen begrip, begrip. Tistèt geen begrip, hé! ‘t Is geen begrip, ‘t komt daarop neer. En al die schone klapkes en schone lachen, ‘t helpt niet. ‘t Helpt niet! Er is geen begrip. En als ik het zo niet zeg, geloof je mij niet, versta je mij niet en ben je met de glimlach weer na je bureau.
Matthias Spriet, groenteboer uit Wingene, ging donderdag verbaal in de clinch met de bazen van diepvriesgroentenbedrijf Ardo. Wij zochten hem op nadat een videofragment van zijn noodkreet uit Het Journaal van VRT NWS viraal ging.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
