Alle 68.000 tegels en dakpannen van het Concertgebouw in Brugge moeten vervangen worden. Na 21 jaar vertoont de gevel serieuze tekenen van vroegtijdige slijtage. Het Concertgebouw wil van de nood een deugd maken: met de steun van Brugge en Vlaanderen een nieuwe gevelbekleding die zonne-energie opwekt, bouwen. De kostprijs wordt geraamd op 10 miljoen euro.
“Al in mei 2023 werden de eerste tekenen van slijtage zichtbaar, toen een tegel langs de westgevel wat los kwam te zitten en begon over te hellen”, vertelt Katrien Van Eeckhoutte, algemeen directeur van het Concertgebouw. “Gelukkig is er geen enkele tegel naar beneden gevallen. We hebben meteen de brandweer erbij gehaald om zeker te zijn dat er geen gevaar was voor voorbijgangers of voor mensen die aan de bushalte vlakbij ons gebouw staan te wachten op hun bus. Uit veiligheidsoverwegingen hebben we een aantal tegels laten wegnemen.”
Ontmanteling
“Bij het weghalen van die geveltegels zagen de mensen van de firma, die de klus klaarde, dat het onderliggende houten raamwerk, waaraan die tegels vastgehecht zijn, er niet zo goed uitzag. Ze was verweerd, dat noopte ons tot een diepgaander onderzoek. Met speciale kranen en hoogtewerkers werden steekproefgewijs alle gevels en daken geïnspecteerd. De conclusie luidt dat de volledige terracotta schil van het Concertgebouw moet ontmanteld worden. Het gaat om 68.000 tegels!”
“Aan de westgevel dringt zich een snelle ontmanteling van de dakpannen op”
“De meeste problemen doen zich voor aan de westgevel, die het meest onderhevig is aan wind- en regeninslag. Daar dringt zich een snelle ontmanteling op. Vanaf 4 oktober beginnen we eraan. Of dat normaal is na 21 jaar? Ik vind dat inderdaad niet normaal! Maar architecten en aannemers kunnen slechts tien jaar lang ter verantwoording worden geroepen en aansprakelijk gesteld worden voor mankementen. Juridisch is geen verhaal meer mogelijk. En de Noord-Franse fabriek die de terracotta tegels gebakken heeft, is inmiddels opgedoekt”, zucht de directeur van het Concertgebouw.
Westgevel
Voor de ontmanteling van de westgevel, een klus die drie maanden zal duren, heeft het Concertgebouw na lang onderhandelen een overeenkomst met de stad Brugge en Vlaanderen. Beide overheden zullen elk de helft van de 1,5 miljoen euro kosten dragen. De reden? De Stad Brugge is eigenaar van de grond en dus ook van het gebouw, na afloop van het recht van opstal na vijftig jaar, dat is in 2049. Vlaanderen heeft het Concertgebouw erkend als één van de zeven Vlaamse kunstinstellingen, het enige in West-Vlaanderen.
De stellingen worden op 4 oktober langs de westgevel opgesteld en worden voorzien van een wit doek. Eens alle gevelstenen weg zijn, komt er vanaf januari een doek met een tekening die de gevel nabootst. De ontmanteling van de westgevel is slechts één stap in een meerjarenplan. De stellingen zullen meerdere jaren blijven staan, in afwachting van een alternatieve bouwschil. Bovendien zullen de andere gevels in fasen aangepakt worden.
“Hoe dan ook, deze restauratie heeft geen enkele invloed op onze artistieke werking, noch op de organisatie van congressen en b2b meetings. Op jaarbasis zijn er hier 1500 activiteiten, die zullen allemaal kunnen plaatsvinden. Alle in- en uitgangen blijven toegankelijk. We onderhandelen met De Lijn om de bushalte tijdelijk te verplaatsen tijdens de werken”, aldus de directrice van het Concertgebouw.
Opportuniteit
Katrien Van Eeckhoutte wil van de nood een deugd maken: “Of liever, om het met woorden van Winston Churchill te zeggen: never let a good crisis go to waste. In elke crisis zit er een opportuniteit. We willen onderzoeken om de dakpannen te vervangen door tegels waarin fotovoltaïsche cellen verwerkt zijn. Op die manier kunnen onze gevels zonne-energie opwekken!”
“Het is een grote uitdaging, het project kan een schoolvoorbeeld worden van een duurzaam, iconisch gebouw met erfgoedwaarde. Als het bij ons lukt, kan het daarna bijvoorbeeld op het Brugse Belfort maar ook in andere steden op historische gebouwen toegepast worden.”
“Ons innovatief project kan een voorbeeld worden voor Vlaanderen”
“We zouden via dit innovatief project niet alleen onze kennis, maar ook onze energie kunnen delen met de buurt. Dit project kadert niet alleen binnen de klimaatambities van de Stad Brugge en van Vlaanderen, maar ook binnen het opzet van de Vlaamse regering om met het Concertgebouw Vlaanderen op de internationale kaart te zetten. Het Concertgebouw en Brugge worden op die manier ook een living lab, een hefboom voor Vlaamse innovatie.”
“Concreet hebben we samen met de stad Brugge het studiebureau Ingenium de opdracht gegeven om een marktverkenning te doen en een haalbaarheidsstudie te maken. Firma’s uit binnen- en buitenland zijn aangeschreven, om te polsen naar de technische haalbaarheid van het project.”
Zonnecellen
“Voorzichtig geraamd zou het plaatsen van nieuwe tegels met zonnecellen – een BIPV-gebouwschil (Building Integrated Photovoltaics) – 10 miljoen euro kosten. We krijgen de steun van beide overheden, gezien onze vzw Concertgebouw niet de eigenaar is van het gebouw. Zowel burgemeester Dirk De fauw als Vlaams minister-president Jan Jambon staan achter dit project en willen de krachten bundelen. Er wordt een stuurgroep opgericht om het project in goede banen te leiden en extra partners te zoeken.”
“Ook VLAIO, het aanspreekpunt voor ondernemers, wil hieraan meewerken. We ambiëren trouwens om zoveel mogelijk energie op te wekken én te verkopen. Die grote investering kan dus verspreid over vele jaren terugverdiend worden”, aldus Katrien Van Eeckhoutte.
Is dat wel realistisch in tijden dat de Vlaamse overheid bespaart om haar begrotingstekort terug te dringen en dat Brugge het stadsfestival Moods! schrapte en de renovatie van de Biekorf uitstelde, omdat alle beschikbare centen naar tentoonstellingshal BRUSK gaan?
Icoongebouw
Katrien Van Eeckhoutte: “Drie Vlaamse ministers van verschillende domeinen én het Brugs stadsbestuur hebben al hun steun aan het onderzoek toegezegd. Overigens overstijgt dit project het domein ‘cultuur’. Het gaat om innovatie, klimaatambities én de restauratie van een ‘icoongebouw met de hoogste erfgoedwaarde’! We zijn erkend als een Flanders Heritage Venue.”
Vrijdagavond werden alvast de Brugse gemeenteraadsleden in het Concertgebouw uitgenodigd om kennis te maken met deze crisis én de ambitieuze plannen….
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
