Voorakkoorden bij lokale verkiezingen worden onmogelijk

Wie na de gemeenteraadsverkiezingen een coalitie wil vormen, zal verplicht worden om een modelakte te gebruiken voor de voordracht van burgemeester en schepen. Deze modelakte wordt pas vrijgegeven op de dag van de verkiezingen. Dat heeft de Vlaamse regering vandaag beslist op voorstel van minister Somers. “Reeds getekende akten van voordracht in de aanloop van de verkiezingen zijn niet meer geldig, enkel de modelakte heeft nog juridische waarde. Het zal dus niet meer mogelijk zijn om bindende voorakkoorden te sluiten. Veel democratischer.”

Ten opzichte van de Vlaamse en de federale regeringsonderhandelingen kan het contrast met de lokale bestuursonderhandelingen vaak niet groter zijn. Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers: “We hebben het al vaak gezien. Partijen die maandenlang tegen elkaar campagne voeren, soms op het scherpst van de snee, maar die elkaar dan “plots” vinden op de dag van de lokale gemeenteraadsverkiezingen. Met een heel uitgewerkt bestuursakkoord en een volledige verdeling van de mandaten. Nog voor de kiezer zich heeft uitgesproken, ligt de coalitie al vast. Soms met een informele en mondelinge afspraak tussen partijen, maar heel vaak ook met een formeel ondertekende voordrachtsakte. Zelfs als één van de coalitiepartners zich wil bedenken op basis van de verkiezingsuitslag is men juridisch gebonden aan het voorakkoord. In de toekomst maken we dit onmogelijk.”

Vanaf 2024 zal men verplicht zijn om een modelakte te gebruiken voor de voordracht van burgemeester en schepenen. Deze modelakte zal pas worden vrijgegeven op de dag van de verkiezingen. Een bewuste keuze van bevoegd minister Somers: “Voordrachtsakten die op voorhand ondertekend zijn om partijen aan elkaar te binden, zullen niet meer juridisch geldig zijn. Enkel de modelakte die pas op verkiezingsdag wordt vrijgegeven, heeft juridische waarde. We geven de mensen meer macht en impact. De verkiezingsuitslag en niet het voorakkoord zal bepalen wie in de coalitie zetelt, en zo hoort het.”

14 dagen initiatiefrecht

Eerder werd al goedgekeurd dat de grootste lijst na de verkiezingen 14 dagen exclusief initiatiefrecht krijgt om een coalitie te vormen. Ook deze regel zal het veel moeilijker maken voor partijen om op voorhand afspraken te maken achter de schermen.

Bart Somers: “In het verleden kon het voorkomen dat verschillende kleine lijsten op de dag van de verkiezingen al besloten om samen een coalitie te vormen. Opnieuw weinig democratisch, want de winnaar van de verkiezingen werd op die manier onmiddellijk buitenspel gezet. In de toekomst krijgt de grootste lijst minstens 14 dagen de tijd om partners te vinden. Zeker in combinatie met de modelakte die het onmogelijk maakt om partijen juridisch aan elkaar te binden, vergroot dit de kansen van de grootste lijst. Deze hervormingen zorgen ervoor dat de kiezer meer dan ooit bepaalt hoe de toekomst van zijn stad of gemeente eruit ziet.”