“In de buurt van uw woning heeft de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) recent een verkennend bodemonderzoek laten uitvoeren naar de aanwezigheid van zogeheten perfluorverbindingen of ‘PFAS’.” Het is het begin van een brief die de bewoners van onder andere de Zuidstraat in Harelbeke deze week binnenkregen. Ook inwoners van de Burgemeester Lanneaustraat, Beeklaan en het Koning Leopold III-plein geven aan de brief ontvangen te hebben of er via anderen van op de hoogte gebracht te zijn.
Tijs Naert (Groen), Harelbeeks schepen van Mileu, duidt dit verkennend bodemonderzoek van OVAM: “Er is een perimeter genomen van 500 meter rond de oude Lanofabriek in de Zuidstraat voor een verkennend bodemonderzoek door OVAM. Het gaat dus voor alle duidelijkheid nog niet over een gefinaliseerd onderzoek. Dat komt pas in een latere fase. Er is een verhoogd concentratie PFAS aangetroffen in het grondwater, maar er is geen verontreiniging van de bodem in de vaste grond. Wij hebben nu een aantal no regret-maatregelen genomen ter bescherming van onze burgers.”
De schepen geeft aan dat het niet duidelijk is wat mogelijke gezondheidsrisico’s zijn. De genoemde no regret-maatregelen worden genomen uit voorzorg. “Deze no regret-maatregelen gelden in afwachting van meer gegevens over de reële PFAS-grondwaterverontreiniging na verder onderzoek en metingen waarvoor in Vlaanderen de OVAM de nodige opdrachten zal geven,” staat te lezen in de brief.
Geen koffie, thee of ijsblokjes
Het risico op gezondheidsimplicaties wordt dus met andere woorden liever niet genomen, vandaar de maatregelen. In de brief wordt zo onder andere sterk aangeraden om het putwater in de buurt niet te gebruiken als drinkwater, ook niet om thee, koffie of ijsblokjes van te maken of zelfs om te koken. Het grondwater wordt bovendien best niet gebruikt om een moestuin water te geven of om een zwembad te vullen.
Tot 2018 stonden de oude bedrijfsgebouwen van de tapijtenproducent Lano op de site tussen de Zuidstraat en de Beeklaan. Het bedrijf verhuisde naar de Venetiëlaan 33 in Stasegem. De oude site bedroeg een oppervlakte van zo’n 33.681 m². In de plaats kwamen er 24 alleenstaande woningen, 41 groepswoningen, 30 assistentieflats en 39 gewone flats en een park van 7.000 vierkante meter. De eerste bewoners van deze nieuwe wijk kwamen er in 2020. Het zijn de bewoners van deze buurt die aan het begin van de week de brief binnenkregen.
Brand in 1985
Een koppel in de Burgemeester Lanneaustraat geeft aan dat ze zich alleszins geen zorgen maken: “We gebruiken sowieso geen grondwater, want we hebben nooit een waterput gestoken. We herinneren ons alleszins dat er hier ooit een brand was waarbij de brandweer PFAS gebruikt zou hebben. De stof is op die manier tot in het grondwater gesijpeld. Wij maken ons echter geen zorgen, want we wonen op het stuk waar vroeger de parking van het bedrijf was. Hier is dus zeker niet met PFAS-stoffen geblust. We wonen hier al even en toen we de akte van ons huis tekenden, stond erop vermeld dat er PFAS zit in het grondwater.”
Ook schepen van Milieu Tijs Naert geeft een fabrieksbrand in 1985 als reden voor het bodemonderzoek. De woordvoerder van OVAM, de instantie die het onderzoek voert, geeft dezelfde verklaring: “De site in Harelbeke behoort tot een dossier van risicolocaties na branden waarbij PFAS gebruikt is. De meeste plaatsen daarvan zijn brandweerkazernes of oefenterreinen van de brandweer. Op dit moment gaat het voor alle duidelijkheid om een verkennend bodemonderzoek. We willen nu te weten komen hoe hoog de PFAS-concentratie is en waar die allemaal te vinden is.”
“Daarna kan er een beschrijvend onderzoek komen waarbij de ware omvang van de verontreiniging in kaart wordt gebracht. Eens de omvang van de verontreiniging in kaart is gebracht, gaat de bodemdeskundige na of deze verontreiniging moet gesaneerd worden. Aangezien de eigenaar vrijstelling heeft gekregen zal de OVAM dit onderzoek ambtshalve uitvoeren en dus de kosten van het onderzoek dragen. Er is momenteel nog geen planning opgemaakt voor dit dossier. Dat zal nog moeten worden bepaald op basis van de prioriteit per dossier en beschikbaar budget en personeel.”
Slechte communicatie
De burgers in het gebied dat behoort tot de perimeter, geven alleszins aan zich geen extreme zorgen te maken. Inwoners van het nieuwe appartementencomplex in de Zuidstraat geven wel aan dat ze door het verontrustende bericht wel eens hun bloed zouden laten controleren: “Wij zijn al wat ouder en zijn liever zeker. Ik kan me ook voorstellen dat als je hier sinds kort met jonge kinderen woont, je zou beginnen na te denken om te verhuizen. De communicatie kan ook beter: de brand is heel lang geleden en de eerste gebouwen van deze nieuwe wijk zijn zo’n vijf jaar geleden gezet. Dan konden ze toch al veel langer de bodem gecontroleerd hebben en ons verwittigd hebben?”
Een inwoner van de Beeklaan vindt het nieuws bovendien weinig verrassend: “Ik woon hier zo’n zeven jaar met mijn vriendin. Ik verschiet niet van die brief. Als je gaat wonen waar er vroeger een fabriek was, dan moet je ook geen moestuintje starten in je tuin. Ik ga mij geen illusies maken. Kijk, het is niet leuk, maar we gaan nu ook geen actie ondernemen of iets dergelijks.” De partner vult aan: “We hebben één jaar wel eens een moestuintje geprobeerd, maar hebben de groentjes uiteindelijk nooit opgegeten uit voorzorg. Net daarom snap ik ook deze no regret-maatregelen, maar we maken ons geen zorgen. Het is wel pas de eerste keer dat we hierover geïnformeerd worden, dus de communicatie kon zeker beter.”
Ook aan koppel aan het Koning Leopold III-plein geeft aan dat het de eerste keer is dat ze door het stadsbestuur geïnformeerd worden over de kwestie: “Het is altijd wat verschieten als je zo’n brief krijgt, maar we maken ons geen zorgen. We laten elk jaar ons bloed trekken en ze hebben er nog niets in gevonden. We gebruiken geen grondwater en kennen eigenlijk niemand in deze buurt die grondwater gebruikt. Ik heb zelf trouwens 46 jaar bij Lano gewerkt en zou het vreemd vinden als het bedrijf de grond verontreinigd zou hebben. Het lijkt me dus ook het meest logisch dat de gevonden PFAS van een brand komt.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
