Op verschillende locaties langs de IJzer bleef de brandweer de hele nacht pompen en de opgeworpen dammen bewaken. Die inzet loont. Opgeworpen dammen met zandzakjes kunnen de watermassa in bedwang houden. In Roesbrugge en Stavele begint het water stilaan te zakken. Stroomafwaarts in Fintele stijgt het water nog lichtjes, maar ook daar is de situatie onder controle.
Een wolkbreuk was niet nodig voor een uitzonderlijke watermassa, die bepaalde Westhoekdorpjes langs de IJzer deels deed onderlopen. Zelfs beproefde wallen, keermuren en andere obstakels waren voor het eerst in jaren niet bestand tegen het hoge waterpeil. Na de afkondiging van de gemeentelijke fase van het noodplan werden honderden extra zandzakjes gebracht uit Brugge en Brasschaat om tijdelijke dammen op te werpen tegen deze ‘trage zondvloed’.“Het onverwachte is toch gebeurd”, sprak Poperings burgemeester Christof Dejaegher (CD&V) maandag bij de brug over de IJzer in Roesbrugge. Het kolkende water uit Frankrijk beukt tot tegen de onderkant van de brug. Pompen van de brandweer hielden het peil in de nabije ondergelopen Bergenstraat zo veel mogelijk onder de dorpels en zandzakjes van de woningen. In enkele leefruimtes sijpelde water binnen.
Dat pompen in combinatie met de opgeworpen dammen bracht afgelopen nacht soelaas. Het water is aan het zakken. Nu al 30 cm om precies te zijn. Er kon zelfs al één pomp uitgeschakeld worden. De brandweer houdt de situatie verder onder controle met twee pompen met groot debiet. Ook in Stavele hielden de opgeworpen dammen met zandzakken stand. Ook daar is het waterniveau traagjes aan het zakken. Enkel in Fintele (Lo-Reninge), verder stroomafwaarts, werd nog een stijging vastgesteld, maar met een dam en dompelpompen is de situatie er ook verder beheersbaar.
Piek
Een opluchting, want het zag er maandag even anders uit. “We zagen de velden rond ons dorp afgelopen zondag onderlopen. Toeristen vinden dat spectaculair, maar wij zijn dat hier gewoon”, vertelt zelfstandig drukker Martin Schoonaert (61) uit Roesbrugge. Hij woont bij zijn zaak op de kade aan de IJzer, die in de nacht van zondag op maandag begon over te lopen. “Toen ik rond 23 uur ging slapen, zag ik dat het water al halfweg op de kade stond. Een slecht teken. Ik bekeek meteen de actuele waterstanden van de rivier, die ik via een metertje aan de nabije brug kan volgen op mijn computer. De stijgende curve werd een piek met een stijging van meer dan 3 cm per kwartier. Ik begon te rekenen en kon de slaap niet meer vatten. Om 1.30 uur werd het kritiek aan de vensters van de kelder van de drukkerij. Ik belde het noodnummer en de brandweer was hier snel met zandzakjes en een pomp om het water, dat tegen 3 uur de kelder binnen gutste, weg te pompen.”
Martin ging ook een kijkje nemen bij zijn ouders wat verderop aan de Bergenstraat, het verlengde van de hoofdstraat door het dorp. “Want de straat liep onder. We verhoogden preventief elektrische toestellen, zoals de koelkast en diepvries, op palletten. Ook kostbare zaken in de kelder van mijn drukkerij hadden we vooraf al verhoogd. Hierdoor konden we bij ons en onze ouders grote schade voorkomen. Het water kwam tot een hoogte van ongeveer 15 cm in de kelder, maar met mijn pomp en extra pompen van de brandweer konden we een verdere stijging tegenhouden en schade voorkomen.”
Tientallen huizen langs de Bergenstraat werden zo veel mogelijk beschermd met zandzakjes, terwijl de brandweer met hogedebietpompen het overtollige water probeerde weg te krijgen. Ondanks alle inspanningen, moesten sommige inwoners toch ingesijpeld water vanuit hun leefruimtes naar buiten trekken. In het ouderlijk huis van Martin hielp de hele familie mee, en tegen de middag was de klus geklaard.
Evaluatie
Bij de familiale drukkerij Schoonaert, waarvan Martin nu deel uitmaakt van de derde generatie, weten ze als geen ander hoe uitzonderlijk deze overstroming was na eeuwen van regelmatige overlast. Op 20 november 1991 stond er ongeveer 40 cm in de straat, staat te lezen in een historische editie van hun tijdschrift De IJzerbode. “Dat is al 30 jaar geleden. Na die laatste overstroming werden wallen opgeworpen om deze laaggelegen straat en tientallen woningen tussen de IJzer en de Dode IJzer te beschermen. De wal aan de kant van Frankrijk bleek net hoog genoeg, maar de andere niet. Het waterpeil was dan ook buitengewoon: 6,10 meter, 20 cm boven het alarmpeil en meer dan 3 meter boven het normale peil. Nu moet de evaluatie gemaakt worden. Moet die wal hoger? Functioneerden de terugslagkleppen van de riolering naar behoren?”
De mens is klein ten opzichte van de natuur, spijtig, maar het is nu eenmaal zo
Enkele uren na de overstroming in Roesbrugge liep ook een deel van Stavele onder doordat de IJzer stroomafwaarts verder uit zijn oevers trad. Om de bedreigde woningen te beschermen werd een lange dam gebouwd met honderden zandzakjes, die maandagavond na de afkondiging van de gemeentelijke fase van het noodplan in Alveringem zelfs door de civiele bescherming vanuit Brasschaat aangevoerd werden.
Landbouwerszoon Dries Maes (36) hielp de zakjes met een verreiker door de zompige velden van Stavele tot bij de tijdelijke dam. “We helpen waar we kunnen. Het water mag geen 5 cm meer stijgen, anders moeten we evacueren. Het is alle hens aan dek, dit hebben we nog nooit meegemaakt.”
“Dat het zo erg zou worden, had niemand gedacht”, verklaarde Alveringems burgemeester Gerard Liefooghe (Gemeentebelangen) maandagnamiddag bij de opgeworpen dam in Stavele. “Een slechte samenloop van omstandigheden: een aanhoudende en aanzienlijke regenval in de voorbije dagen, na een relatief natte periode die de bodem verzadigde én zware regenval in Frans-Vlaanderen”, aldus Dejaegher.
Trage zondvloed
Ook het overtollig water uit Frankrijk moet door ons land richting Noordzee. “Een trage zondvloed”, beschrijft Liefooghe. “Al dat water moet door Roesbrugge en Stavele.”
Maandag stopte het met regenen, maar de komende dagen wordt weer neerslag voorspeld. “Samen met de Vlaamse Milieumaatschappij deden we berekeningen en voorspellingen. De dammen die we nu plaatsten zouden de verwachte watermassa de komende uren en dagen moeten kunnen opvangen”, aldus Kristof Louagie, woordvoerder van Brandweer Westhoek.
Kan zo’n ‘trage zondvloed’ in de toekomst opgevangen worden? “Dit is een van de grootste open ruimtegebieden in Vlaanderen. Verhardingsproblematieken zijn hier niet meteen aan de orde, tenzij heel lokaal”, stelt Dejaegher. “De mens is klein ten opzichte van de natuur. Dat is spijtig, maar is nu eenmaal zo. Misschien helpt een goede onderhoudsbeurt van de IJzer, een typische laaglandrivier die onderhevig is aan erosie.”
“Wij hebben afgelopen zomer nog de gouverneur aangesproken, omdat Stavele kwetsbaar blijft, zelfs na een verhoging achter de huizen tot 5,60 meter. Er werd een studiebureau aangesteld voor een nieuwe verhoging, maar de regen heeft ons ingehaald”, aldus Liefooghe.
Brandweer Westhoek moest sinds zondagochtend al meer dan honderd keer uitrukken voor wateroverlast. In Ieper werd het zondagavond ook even kritiek voor de Posthoornwijk, maar daar kon de brandweer het opkomend water voorlopig tegenhouden met een dam van meer dan vijfhonderd zandzakjes. (TP)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
