De Vlaamse regering heeft dinsdagnacht een akkoord bereikt over het stikstofdossier en de bouwshift, de twee heikele dossiers die al een hele tijd op de regeringstafel lagen. Dat heeft Vlaams minister-president Jan Jambon woensdag aangekondigd via twitter. Jambon zou woensdagnammiddag in de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement meer tekst en uitleg geven over het akkoord.
Geen kerstakkoord maar een krokusakkoord dus. De regering-Jambon werkte de voorbije weken grotendeels in de luwte aan een akkoord over twee complexe dossiers, met name het stikstofdossier en de bouwshift, ook bekend als de betonstop.
Veeteelt verantwoordelijk
Het stikstofdossier bezorgt de Vlaamse regering al veel langer kopzorgen. Verschillende stikstofarresten, te beginnen met het arrest over een kippenstal in Kortessem in februari 2021, hebben duidelijk gemaakt dat Vlaanderen dringend op de proppen moet komen met een sluitend stikstofkader. “Het stikstofbad is vol”, zei minister van Leefmilieu Zuhal Demir daarover.
Ook Europa heeft Vlaanderen al vaker op de vingers getikt over de stikstofneerslag. Die wordt grotendeels veroorzaakt door de boeren, met name de veeteelt die verantwoordelijk is voor veel ammoniak, een stikstofverbinding.
Compensatie?
De vraag is onder meer hoe groot de impact zal zijn op de landbouw, of er een afbouw komt van de veestapel, hoeveel zwaar vervuilende bedrijven de deuren moeten sluiten en op welke manier landbouwbedrijven zullen begeleid en gecompenseerd worden.
Het is afwachten hoe ‘warm’ de sanering voor de betrokken bedrijven zal zijn. Andere belangrijke vragen zijn die naar de kostprijs en de juridische onderbouw. Zowel minister Demir als minister van Landbouw Hilde Crevits hamerden herhaaldelijk op het belang van een juridisch sluitende regeling. Bedoeling is ook dat het finale pakket voldoende moet zijn om natuurgebieden in Vlaanderen voldoende te beschermen.
Bouwshift
Vooral onder druk van de Open VLD werd een ander gevoelig aanslepend dossier, dat van de bouwshift, ook bekend als de betonstop, aan het stikstofdossier gekoppeld. Vlaanderen heeft al langer de ambitie om het ruimtebeslag of de inname van open ruimte tegen 2040 tot 0 te herleiden. Nu verdwijnt er dagelijks nog ongeveer 5 hectare aan open ruimte. De vraag daar is vooral hoe eigenaars van gronden zullen vergoed worden voor het waardeverlies van hun grond. De kostprijs voor de hele operatie varieert volgens onderzoekers van 2,3 tot 31,5 miljard euro, afhankelijk van het gevolgde scenario.
De Vlaamse meerderheidspartijen Open VLD, CD&V en de N-VA maakten in 2020 de afspraak om lokale besturen aan het roer van de bouwshift te zetten. Alle woonuitbreidingsgebieden, gronden die gemeenten kunnen aansnijden bij een tekort aan bouwgrond, werden onder een stolp geplaatst. Alleen de gemeenteraad kan beslissen of hij die grond laat aansnijden of omzet naar natuur- en landbouwgebied, waarop definitief niet kan worden gebouwd.
Bos en landbouwgebied
Als dat gebeurt, moet het waardeverlies – verrekend tegen de volledige marktwaarde – uit de gemeentekas betaald worden. Omdat de regering daarvoor geen financiering uittrok, vreesden experts dat 20 jaar geen grond zou worden omgezet. De factuur zou de Vlaamse regering pas in 2040 voorgeschoteld krijgen.
Enkele weken geleden lanceerde viceminister-president Bart Somers (Open VLD) daarom het voorstel om alvast middelen vrij te maken om lokale besturen te helpen 12.700 hectaren woonuitbreidingsgebied te herbestemmen tot bos of landbouwgebied. De Vlaamse overheid zou twee derde of een derde van de planschade (tegen de volledige marktwaarde) vergoeden, de rest is voor rekening van de gemeente, op voorwaarde dat ze andere reservegrond tot 2040 niet omzet in bouwgrond. Somers stelde voor om jaarlijks 150 miljoen euro uit te trekken voor het fonds, waarmee in het beste geval 900 hectare open ruimte per jaar gevrijwaard kan worden.
Of en in hoeverre die voorstellen het gehaald hebben in het finale akkoord, is nog niet duidelijk. De topministers van de Vlaamse regering hebben de hele nacht tot ongeveer 5u30 vergaderd en hebben een akkoord bereikt. Dat akkoord zou woensdag in de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement worden toegelicht door de minister-president.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier