In de Westhoek maakt de bietenlantaarn een comeback voor de intrede van de Sint. De voederbieten die de kinderen versieren, trekt de 77-jarige Noël Coene met de hand uit het veld, zoals vroeger. “Er is niks mooier dan kinderen gelukkig maken”, zegt de gepensioneerde landbouwer, die al jaren ‘overleeft’ zonder maag.
“De zon komt uit en de bieten zijn droog, perfect.” Noël Coene geniet bij het betreden van een bietenveld in Vleteren. Met de hand rooit de 77-jarige landbouwer op rust elk jaar grote voederbieten voor een nobel doel.
In Ieper worden deze bieten straks uitgehold en versierd tot bietenlantaarns door en voor kinderen, om Sint-Maarten te verwelkomen. Noël deed het ook in zijn kindertijd, maar zag de oude traditie uitdoven.
“Mijn eigen kinderen hebben het helaas niet meer meegemaakt.” Het Ieperse Yper Museum klopte in 2018 aan bij Noël om de bietenlantaarn nieuw leven in te blazen. “Mijn dochter werkt in het museum en trok mee aan de kar”, vertelt hij. “Met succes: ze vragen elk jaar meer bieten.”
Enorm werk
“Vroeger was een voederbiet noodzakelijk voor de dierenvoeding. Groot of klein, elke boerderij had bieten. Het was een teelt zonder risico: als je bieten zaaide, zou je bieten oogsten, elk jaar. Het was wel een enorm werk: bieten werden toen nog allemaal met de hand getrokken en opgeladen. We begonnen de tweede week van oktober en tegen Sint-Maarten waren ze thuis. Pijnlijke rug of niet: we bleven bjiètn trekn, een maand lang.”
“Om lantaarns te maken, mochten we van vader zoveel bieten vermooschn als we wilden: we hadden er toch een hele hoop liggen. Eerst deden we de kop af en de staart (wortel, red.). Met een mes haalden we de grootste brokken uit. Daarna schraapten we tot de schil slechts twee millimeter dik was.”
“Als we erdoor zaten, gaven we de mislukte lantaarns aan de koeien. Zo simpel was dat. We spendeerden vele uren om ze mooi te versieren met alle mogelijke afbeeldingen, die te maken hadden met de Sint. Met borstelstokken konden we de lantaarns boven onze hoofden houden.”
“Zo waren ze nog beter te zien in de tocht voor Sint en Piet. Goed of slecht weer, we waren er voor de komst van de heilige man. Het was een hoogdag, voorafgegaan door weken van feest en gezang.”
Groeiende veestapel
“Mijn vader kwam hier boeren in 1939 met vijf koeien. Hij had er een dertiental toen ik overnam in 1976. Ik stopte met bijna 45 koeien en mijn zoon heeft er al meer dan 100. Het was niet meer te doen om de groeiende veestapel te voederen met handgeoogste bieten.”
“Daardoor verdween de voederbiet een poos, maar intussen is ze terug omdat ze machinaal gerooid kan worden.” De Sint-bieten blijft Nöel met de hand uit het veld trekken, zoals vroeger. “De rassen zijn wel veranderd, waardoor de bieten nu harder zijn en moeilijker uit te hollen.”
Boormachines
Het uithollen is een klus voor de Ieperse Papascouts, die de bieten woensdag onder handen neemt met boormachines en andere werktuigen in de Fenixzaal in Ieper. Donderdag en vrijdag gaan scholen er de holle bieten versieren. In het weekend is het de beurt aan ouders met kinderen en voor het eerst doen ook jeugdbewegingen mee.
“Voor de Sint rooien we best rode bieten”, stelt Noël. “Als je een kaars in een witte biet zou steken, zal dat geen mooie lantaarn zijn. Vorig jaar en twee jaar terug ging ik kijken naar de intrede van de Sint in Ieper, waar ik de bietenlantaarns zag oplichten. Schjone. Er is niks mooier dan kinderen gelukkig maken, dat hoeft niet altijd met grote dingen.”
Maagkanker
Noël wil nog lang zoveel mogelijk kinderen gelukkig maken. “Als mijn gezondheid het toelaat. Bijna 20 jaar geleden kreeg ik de diagnose van maagkanker. In het slechtste geval heb je nog zes maand, aldus de dokter. Ton flappern joen oren wi. Een buur had hetzelfde en was er na enkele maanden niet meer.”
“Mijn maag werd weggenomen en mijn slokdarm is aan de dunne darm gezet. Zo leef ik al achttien jaar. Het gaat, maar ik weeg twintig kilo minder: van een korte geblokte tot een magere haring. Meneer Coene, oe ist, vraagt de dokter bij elke nieuw bezoek. Ik ga het weten binnen een kwartier, antwoord ik dan (lacht). We oedn an’t gès.”
(TP)
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
