Waarom onze bedrijven beter voorbereid waren op de brexit dan hun Britse collega’s

De brexit is nu bijna 2,5 jaar een realiteit. De negatieve impact ervan op de West-Vlaamse economie is kleiner dan verwacht, stelt Voka-Kamer van Koophandel West-Vlaanderen vast. De uitvoer bleef stabiel, de invoer herstelde zich na een terugval. Echter, bijkomende Britse regels en formaliteiten brengen nieuwe uitdagingen met zich mee.

Sinds 1 januari 2021 is het Verenigd Koninkrijk uit de Europese eenheidsmarkt getreden, wat aan beide kanten van het Kanaal nieuwe administratieve verplichtingen en douanecontroles met zich meebracht. Het VK is voor West-Vlaanderen een belangrijke handelspartner – de vierde grootste voor Vlaanderen – vanwege de nabijheid en historische banden, dus de angst voor zware gevolgen zat er vóór de brexit goed in. Het uitblijven van een handelsakkoord zou vooral West-Vlaanderen hard treffen: maar liefst 11.000 jobs waren in gevaar, waarvan 5.500 in de haven van Zeebrugge. “Die nam dan ook geen risico’s en maakte zich met de nodige voorbereidingen en investeringen (onder meer met het digitale communicatieplatform RX/SeaPort, red.) zo brexitproof mogelijk”, zegt Leonid Guz, adviseur Internationaal Ondernemen van Voka West-Vlaanderen.

Mede dankzij die goede voorbereiding én de op de valreep in december 2020 gesloten Trade and Cooperation Agreement werd een harde brexit vermeden. Na ruim twee jaar brexit maakt Voka West-Vlaanderen een stand van zaken op.

Beter voorbereid

Voka West-Vlaanderen stelt grote verschillen vast in aanpak tussen ondernemers aan deze en gene zijde van het Kanaal: de Vlaamse ondernemingen waren beter voorbereid op de brexit dan hun Britse tegenhangers. Leonid Guz: “Uit onze rondvraag bleek dat iets minder van de helft van de ondernemingen die zakendoen met het VK hun contracten met Britse afnemers hadden herbekeken, nieuwe clausules hadden toegevoegd en leveringsafspraken heronderhandelden om hun eigen positie beter in te dekken. Een kwart van de ondernemingen had zijn personeel getraind en afspraken gemaakt met logistieke partners. Post-brexit vertaalde zich dit in een nieuwe handelsaanpak. Een aantal Vlaamse ondernemingen nam het heft in eigen handen en ontzorgde ook de Britse partners van de nieuwe douaneformaliteiten.”

Hierdoor bleef de West-Vlaamse export van voornamelijk voeding technisch textiel en machines vrij stabiel.

“We zien brexit niet als een probleem, maar als een opportuniteit”

De Britten daarentegen kregen te maken met nieuwe uitvoerprocedures, een tekort aan douanepersoneel, een gebrek aan logistieke infrastructuur en dus oplopende transportkosten. Invoer uit het VK vooral grondstoffen, kunststoffen, farmaceutische producten en transportmateriaal kende aanvankelijk een terugval, om halverwege 2021 na een Brits leerproces en een inhaalbeweging weer aan te trekken. Daardoor zijn grote ontslagrondes bij ons uitgebleven. “Integendeel, omdat er meer nood was aan administratieve en douanekennis zijn er in onze bedrijven net meer jobs gecreëerd.”

Uitdagingen

Toch heeft de brexit ook een negatieve impact, vooral op de kosten van Vlaamse bedrijven. Al uit een Voka-rondvraag in 2021 bleek dat twee derde van de Vlaamse ondernemingen door bijkomende administratieve en douaneformaliteiten te maken kreeg met prijsstijgingen van gemiddeld 5 procent, bovenop de prijsstijgingen veroorzaakt door corona en de grondstoffentekorten. “Zonder handelsakkoord zou de impact door extra invoerbelastingen veel groter zijn geweest en hadden ook de consumenten de prijsstijging van de ingevoerde goederen gevoeld.”

Bovendien zijn nog niet alle brexitprocessen al in voege, dus er vallen nog meer uitdagingen te verwachten. “Sinds begin april hanteren de Britten een nieuw Border Target Operating Model, dat enerzijds meer duidelijkheid en structuur moet bieden, maar anderzijds nieuwe verplichtingen en goederencontroles aankondigt. Zo worden vanaf oktober ‘sanitaire’ producten zoals vlees en voeding onderworpen aan bijkomende controles. Op dit moment worden Europese goederen nog als geschikt voor de Britse markt beschouwd, maar vanaf dan moeten invoerders een gezondheidscertificaat voorleggen, waardoor onvolledige of foute certificaten allicht invoerproblemen veroorzaken. Naast bijkomende formaliteiten zullen de Britten ook eigen productnormeringsregels opleggen zoals voor machines of materialen. De handel zal er alleen maar complexer op worden. Brexit blijft een continue oefening van aanpassen en bijsturen.”

Flexibel

Omdat de West-Vlaamse ondernemingen de belangrijke Britse markt niet willen missen en al bij de invoering van de brexit bewezen voorbereid te zijn, heeft Voka West-Vlaanderen er vertrouwen in dat ze flexibel genoeg zijn zich ook voor deze uitdaging tijdig klaar te stomen. “We zien brexit dan ook niet als een probleem, maar als een opportuniteit, een springplank om internationale ambities te realiseren. Immers, post-brexit werd handeldrijven met het VK voor ondernemingen uit de EU beschouwd als zaken doen met de rest van de wereld. Een bedrijf dat zich hierop voorbereidt en de formaliteiten onder de knie heeft, ondersteund door Voka West-Vlaanderen met een brexit-helpdesk, is meteen ook klaar voor handel met de rest van de wereld.” (Koen Driessens/foto Maxime Petit)