De mensen van het Yper Museum en het bouwteam van de restauratie van het belfort hebben woensdag 1 december 2021 omgedoopt tot Onze-Lieve-Margriet-Hemelvaart. Precies een jaar nadat de draak van de belforttoren werd gehaald in het kader van een grondige restauratie, is ze er weer opgezet, mét een speciale boodschap in haar buik.
De restauratie van het belfort verloopt goed: de torenspits is hersteld, de arkeltorens herbouwd, sommige belfortbeeldjes zijn vervangen door kattenkopjes en de bouwstenen zijn via een speciaal procedé proper ‘gestoomd’. Ook de windvaan, belfortdraak Margriet én adoptiefdochter van het Yper Museum, is door restauratiebedrijf Metafose mooi opgeblonken. Het Yper Museum vroeg aan dit bedrijf uit Edegem om een lokale urban legend te checken: zit er al dan niet een boodschap in de buik van de draak? “Spijtig genoeg zat er niets in de buik van Margriet”, zegt Derek Biront van Metafose. “We zijn met een kleine camera helemaal tot in de diepste krochten van het beest neergedaald en hebben niets gevonden.”
Tweet van Margriet
Het Yper Museum vatte meteen het plan op om wel iets mee te sturen voor de toekomst. “De ‘Tweet van Margriet’ is een tijdscapsule voor de Ieperlingen van de toekomst”, zegt burgemeester Emmily Talpe. “Negentien Ieperlingen deden een voorstel, een jury weerhield drie inzendingen. De Ieperse bevolking kreeg uiteindelijk het laatste woord. Maar liefst 962 mensen stemden via de website van de stad en het museum, via sociale media of tijdens de Open Werfdagen begin oktober. De tweet van lokaal heemkundige Ivan Vanherpe haalde het.
Ieperling daar,
Op de schubben van mijn lijf
Voel je de eelt van de tijd,
Klauwen en krassen
Verhalen van vechten en pijn.
In mijn blik lees je
herstel en hoop,
veerkracht van generaties,
heropbouw, pijn, kracht,
trotse tentakels van strijd.
Op 4 oktober werd deze boodschap in de buik van Margriet gestopt bij de restaurateur die Margriet grondig metalografisch onderzocht en restaureerde. Ook de adelaars van het belfort nam hij grondig onder handen. “Margriet is uit koper gemaakt”, legt Derek Biront uit. “Hoofdzakelijk uit rood koper, dat is de zuiverste vorm. Een reeks herstellingen zijn uitgevoerd in geel koper of messing. Ze is eigenlijk een lappendeken. We gaan ervan uit dat de plekken waar er veel herstellingen waren de oudste stukken zijn, vermoedelijk uit de 17de eeuw. Op basis van de metaalsoort de leeftijd bepalen van de draak, is echter heel moeilijk. Bij organische materialen, zoals hout, kan je via koolstofdatering onderzoeken hoe oud een stuk is. Bij metalen werkt dat niet. Metaal kan je amper dateren. Ik moet vooral goed kijken naar fysieke getuigenissen zoals inscripties van voormalige restaurateurs of onzuiverheden in het metaal. We vonden op de staart van Margriet bijvoorbeeld de datum 1877 terug. Deze werd er door M. Amand Dethoor op geplaatst toen hij de draak herstelde. Zo weten we zeker dat een deel van de draak de Eerste Wereldoorlog overleefde, zoals de toenmalige kranten vertellen.”
Gedecapeerd
De restaurateur is ook op zoek gegaan naar referentiemateriaal bij andere windvanen. Maar er zijn geen honderden belfortdraken in Vlaanderen, wat die zoektocht niet heel vruchtbaar maakte. “Ook in archieven graven naar de geschiedenis van zo’n metalen kunstwerk. Of we krijgen input van historici, zoals in Ieper van dr. Hannelore Franck die verbonden is aan het Yper Museum. Die historische informatie leggen we dan samen met de zichtbare ingrepen op de draak. En zo bouwen we een coherent verhaal op”, aldus nog Derek Biront.
In het atelier van Metafose werd Margriet zorgvuldig gedecapeerd. Het bladgoud is laag per laag en met veel geduld afgepeld met een afbijtmiddel. Dat goud is niet waardevol en is ook niet te recupereren. Decaperen maakt dat de restaurateur kan zien waar er structurele restauratie nodig is.
Spil verroest en gescheurd
“Bij een restauratie veranderen we het kunstwerk in principe niet”, legt Derek Biront uit. “We brengen ze terug naar haar oorspronkelijke staat. Behalve als er onzorgvuldige aanpassingen zijn gebeurd in het recente verleden. Margriet heeft relatief weinig herstellingen nodig en is niet in erbarmelijke staat naar beneden gekomen. De centrale ijzeren as of spil, waarmee de draak via de buik aan de torenspits is vastgemaakt, is echter compleet verroest en gescheurd. Het was tijd dat ze naar beneden kwam of ze donderde effectief van haar staak. Ik maakte een nieuwe spil in brons. Ook de klauwen waren opengebarsten. Waar wij nieuwe solderingen in koper aanbrengen, graveren we ook het huidige jaartal. Zo kan men in de toekomst traceren wat we precies hebben gerestaureerd en wanneer.”
“Grote nieuwe stukken metaal in Margriet vervangen en assembleren was niet nodig. De metalen adelaars van het belfort waren in veel slechtere staat en daar hebben we wel grote stukken van de lijven nieuw moeten maken. Na twee lagen beschermende verf, belegden we Margriet en de adelaars opnieuw volledig met bladgoud”, besluit de restaurateur.
Yper Museum neemt afscheid van Margriet
“Voor het Yper Museum was het een waar genoegen om Margriet een jaar te mogen huisvesten en te soigneren”, zegt Sandrin Coorevits, directeur van Yper Museum. “Het museum bouwde een participatieproject uit rond de draag met een kinderboek, tentoonstelling, etalagewedstrijd, wetenschappelijke artikelenreeks, de Draakacademie met leerlingen van dé Academie, de liefdesverklaring van de Draak van Gent en als kers op de taart: de Tweet van Margriet.”
Champagnedoop
Burgemeester Emmily Talpe pakt op Onze-Lieve-Margriet-Hemelvaart nog uit met enkele weetjes over Margriet. “Het is een exacte kopie van de draak die al over onze stad waakte sinds de 14de eeuw en ze is supersterk. Ze heeft de grote brand van het belfort en de lakenhallen tijdens de Eerste Wereldoorlog overleefd. De staart is nog vooroorlogs. In 1933 werd de draak voorgesteld op de handelsbeurs en toen werd ze gedoopt met een fris pintje”, aldus Talpe, die nu met een champagnedoop Margriet weer naar boven stuurde.
Lees verder onder de foto.
Voor het bouwteam was het ook een speciale dag. “Het is net een jaar geleden dat Margriet neergedaald is. Dat ze nu terug naar haar plekje verhuist, betekent dat we een heel speciaal jaar achter de rug hebben”, zegt Mieke Goegebuer van JUXTA architectuur. “ We zijn enorm fier op gans het team dat ze zo snel voortgedaan om de planning die vooropgesteld was te halen. De weersomstandigheden zijn momenteel niet ideaal. Gisteren was er hier 35 man aan het werk op de toren om alles in gereedheid te brengen.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
