Tentoonstelling met werken van romantische schilder: Eugeen is terug in Wevelgem

Afgelopen vrijdag werd in de Bib in het Park een bijzondere tentoonstelling geopend: ‘Retrospectieve Eugeen Vansteenkiste (1896-1963)’. Nog tot zaterdag 18 november kan je er de schilderijen bewonderen van de kunstenaar die opgroeide in Wevelgem en de laatste dertig jaar van zijn leven in Ieper woonde.

Voor de meeste aanwezigen op de openingsdag van de tentoonstelling was Eugeen Vansteenkiste een grote onbekende, dat is niet anders bij het gros van de Wevelgemnaren. “De naam Vansteenkiste doet natuurlijk wel een belletje rinkelen”, zegt schepen Geert Breughe. “Heemkring Wibilinga zette in 2019 een heel jaar lang Constant Vansteenkiste in de kijker. Constant hertekende de vlasindustrie met tal van uitvindingen, wat ook rijkdom naar de regio bracht. Maar niemand – ook ik niet – kent zijn zoon Eugeen.”

Vrouwelijk ideaalbeeld

Dus was het hoog tijd om ook hem de eer te betonen die hij verdient. Dat deed het Davidsfonds drie jaar geleden met een lezing over de wellicht meest romantische schilder die dit land ooit gekend heeft. “Na afloop van die lezing praatte ik wat na met Gisela, de dochter van Eugeen”, vertelt Dirk Dekyvere, voorzitter van het Davidsfonds. “Toen al groeide het idee om in Wevelgem een tentoonstelling te organiseren met zijn kunstwerken. We zijn heel tevreden met het resultaat, Eugeen zelf zou er ook trots op geweest zijn. Ten eerste omdat de tentoonstelling in de gemeente plaatsvindt waar hij werd geboren en ook opgroeide. Op 18-jarige leeftijd verhuisde hij met zijn vader naar Duitsland. Ten tweede omdat het in een bibliotheek is, want Eugeen was een liefhebber van filosofie en dichtkunst. Tot slot was hij ook een grote vriend van de natuur, dat merk je in al zijn werken. Het park had hem dus ook zeker kunnen bekoren.”

“Op een dag zag hij zijn denkbeeldig model in het echt: ze werd mijn moeder” – Gisela Vansteenkiste

“Mijn vader was een romantisch kunstenaar, met invloeden van bekende namen zoals Caspar David Friedrich en Sandro Botticelli en de Duitse dichter Novalis,” vertelt dochter Gisela. “Hij zocht en schilderde het vrouwelijk ideaal en gaf het een plaats in een woud, in de natuur of op een paard. Dat hij zou gaan schilderen was overigens geen evidentie. Zijn vader had hem liever industriële of handelstudies laten volgen. Constant dacht wetenschappelijk, maar Eugeen dacht artistiek. In zijn werken kwam vaak dezelfde vrouw voor, een ideaalbeeld zoals hij ze in zijn fantasie zag. Het waren zijn vrienden die er hem op een dag op wezen: kijk die vrouw daar, dat is precies de vrouw die op jouw werken voorkomt. Zo ontmoette hij zijn denkbeeldig model in werkelijkheid: ze werd zijn vrouw en mijn moeder, Dorothea.”

Parcifal

Gevraagd naar wat zo’n schilderij waard is, blijft ook Gisela in het ongewisse. “De kunsthistorische waarde is moeilijk te schatten. Er steekt heel wat artistieke kennis in, vader schilderde in verschillende lagen. Een bezoeker zal in eerste instantie de werken bekijken. Die zitten vol kleur, symboliek en details. Vervolgens is het speuren naar wat de schilder bedoeld heeft. De werken zijn in ieder geval uniek, de kaders maken ook integraal deel uit van de werken.”

Vele van de tentoongestelde schilderijen komen uit privéverzamelingen, vaak uit de buurt van Ieper waar hij schilderijen maakte op bestelling. Een van die werken is Parcifal. Oktaaf Boie bestelde het ooit bij Eugeen, nu hangt het nog steeds in de woonkamer van zijn jongste zoon Michael Boie, die alle details van het schilderij kent en er uitgebreid over kan vertellen. “Het werk is opgebouwd uit horizontale lijnen die het leven voorstellen, verticale die naar het transcendente wijzen en een slingerbeweging die de tocht ernaartoe symboliseert. Bovenaan zien we de Heilige Graal en de Graalsburcht die in veel van zijn werken voorkomt. Het toont ook Parcifal op zoek naar de Heilige Graal. Het kader is in de vorm van een eikel, die dan weer het leven symboliseert.”