Binnenkort schittert er een nieuw schilderij in het Groeningemuseum. Musea Brugge heeft een iconisch werk van de Brugse schilder Frans Pourbus I aangekocht voor 159.000 euro. ‘Dronkenschap van Noach’ is een belangrijke aanvulling voor de Brugse collectie én een unieke getuige van een bewogen periode uit de geschiedenis van de Lage Landen.
Musea Brugge kon het 16e-eeuws schilderij met het tot de verbeelding sprekende thema via Christie’s Londen van een privéverzamelaar aankopen. Het is het eerste werk van de getalenteerde Brugse schilder Frans Pourbus I in de collectie van Musea Brugge en vult zo een belangrijke lacune in.
Frans Pourbus I
Frans Pourbus I (1545-1581) is de zoon van meester-schilder Pieter Pourbus en Anna Blondeel, dochter van schilder Lancelot Blondeel. Schilderen werd hem dus met de paplepel ingegeven. Pourbus leerde het vak van zijn vader in Brugge en voltooide zijn opleiding bij de gerenommeerde Antwerpse meester Frans Floris.
“Dit schilderij van Frans Pourbus I legt een belangrijke verbinding tussen de Brugse en Antwerpse meesters uit onze collectie”, vertelt schepen van Cultuur Nico Blontrock. “‘Dronkenschap van Noach’ staat op een kantelpunt in Pourbus’ oeuvre en toont een duidelijke invloed van zowel Pieter Pourbus als Frans Floris. Het schilderij is dan ook een waardevolle aanvulling voor onze collectie 16e-eeuwse kunst uit de Nederlanden.”
Bewogen periode
Het werk is daarnaast ook van groot historisch belang. Het schilderij, dat te dateren is rond 1564-1569, is namelijk een unieke getuige van een zeer bewogen periode uit de geschiedenis van de Lage Landen: de Reformatie. Die leidde tot een hervorming van de katholieke kerk en, in 1566, tot de Beeldenstorm.
Gereformeerde gelovigen, onder wie de lutheranen, konden voor het eerst openlijk hun geloof belijden. Die periode was echter van korte duur. De katholieke Spaanse bezetter sloeg de religieuze opstand hardhandig neer.
Dronkenschap
Het is in die periode dat Frans Pourbus I ‘Dronkenschap van Noach’ schildert, in opdracht van een lutherse burger. “Pourbus’ schilderij geeft ons een bijzondere inkijk in de geloofsbeleving van lutheranen tijdens de gespannen sociaal-religieuze context van de 16e eeuw”, vertelt Anne van Oosterwijk, directeur Musea Brugge.
“Het verhaal van de dronkenschap van Noach speelt zich af ná de Zondvloed. De zonden van de wereld zijn schoongewassen en Noach gaat een nieuw, rechtstreeks verbond aan met God. Ook de lutheranen zochten een nieuwe, directe relatie met God zonder tussenkomst van geestelijken. De lutherse opdrachtgever moet zich gesterkt hebben gevoeld in de boodschap van dit werk.”
Vierde gebod
De lutheranen hechtten bovendien veel belang aan de tien geboden als morele leidraad voor een goed leven. De ‘Dronkenschap van Noach’ verwijst naar het vierde gebod: ‘Eert uw vader en moeder’. Van Oosterwijk: “Voor de opdrachtgever diende dit schilderij als anti-voorbeeld van dat gebod. Na de Zondvloed bewerken Noach en zijn familie de aarde als landbouwers. Noach wordt de eerste wijnbouwer, maar kent het effect van alcohol nog niet.”
“Hij drinkt te veel, doet zijn kleren uit en valt in slaap. Op Pourbus’ werk zien we hoe zijn jongste zoon Cham hem ontdekt en uitlacht. Zijn oudste zonen kijken weg en proberen hun vader te bedekken met een blauwe mantel. Wanneer Noach wakker wordt, is hij razend op Cham. Hij vervloekt Chams vierde zoon Kanaän en al zijn nakomelingen.”
‘Dronkenschap van Noach’ wordt eerst gerestaureerd en is daarna te zien in het Groeningemuseum.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
