Espace Censuré Protégé: nieuwe presentatieplek voor actuele beeldende kunst in Brugge

Conceptueel kunstenaar Jan Verhaeghe heeft op zijn huisgevel in de Leopold II-laan 46 in Brugge een nieuwe presentatieplek voor actuele beeldende kunst gecreëerd. Het artistiek project in drie stappen kreeg de naam ‘Espace Censuré Protégé’. De eerste kunstenaar die op die plek iets realiseert is Kortrijkzaan Jonas Vansteenkiste. Het afkleven en dus censureren van alle ramen verwijst zowel naar WO II als naar de lockdown tijdens de corona pandemie.

In deze installatie in de publieke en particuliere ruimte zijn alle ramen van de woning van conceptueel beeldend kunstenaar Jan Verhaeghe in de Leopold II-laan 46 in Brugge met glasvlies afgekleefd. Een verwijzing naar censuur, zoals ook te merken is aan de naam van zijn project. In 2020 deed hij aan drie bomen tegenover zijn huis de tijdelijke artistiek/politieke ingreep ‘VIVE LA RÉPUBLIQUE (CONGOLAISE)‘ naar aanleiding van zestig jaar onafhankelijkheid van Congo. De naam van de Leopold II-laan werd toen tijdelijk door de buurtbewoners veranderd in Patrice Lumumbalaan, de vermoorde Congolese premier…

Lockdown

“Op uitnodiging van beeldend kunstenaar/curator Jonas Vansteenkiste participeerde ik eerder een kunstproject voor de (semi) openbare ruimte: ‘Behind the Glass’”, vertelt Jan Verhaeghe. “Op 13 maart 2020 werd in ons land een lockdown afgekondigd waardoor de bevolking verplicht werd om zo veel mogelijk thuis te blijven. Wandelingen bleven toegestaan en dat vlug ontstond het idee om ‘op berentocht te gaan’. Beren zoeken die de bewoners achter het raam van hun woning plaatsten.

“Als artistiek antwoord hierop lanceerde Jonas het idee om kunst achter je raam te plaatsen. Ik plaatste geen kunstwerk op de kijkhoogte van de toevallige passant maar kleefde alle ramen aan de straatkant af met lichtdoorlatend maar verhullend glasvlies. Op het raam van de eerste verdieping – ik woon in een sous-sol woning – kleefde ik een zwart ESPACE CENSURÉ-logo met copyrightteken.

Gecensureerde plek

“Mijn volledige woning werd een gecensureerde plek, een afgeschermde plaats wat helemaal overeenkwam met de algehele afscherming die de bevolking werd opgelegd. Van buiten uit is dit nauwelijks zichtbaar en toch zo goed herkenbaar door het logo, maar vanbinnen wordt dit des te meer te ervaren. Vooral tijdens de eerste dagen na het afkleven van de ramen ervaarde ik m’n leefruimte helemaal anders.”

“De verwijzing naar het afkleven van de ramen tijdens WO II, al was dat dan op een andere manier, wilde ik in elk geval ook maken. Want nogal wat maatregelen en gevolgen daarvan leken zich te herhalen: een uitgangsverbod, enkel noodzakelijke verplaatsingen, hamsterende bevolking, woekerprijzen, … Ik was benieuwd hoelang dit totaalproject met m’n woning zou kunnen, zou moeten functioneren …”

Eerbetoon

“De Franse benaming van dit project is een eerbetoon aan mijn overgrootvader die ik enkel ken uit de verhalen van wijlen m’n moeder”, vervolgt Jan Verhaeghe. “Toen ze aan ‘het regentaat’ studeerde, ging ze over de middag steeds eten bij haar grootouders in de Kleine Herbergstraat in het hartje van Brugge. Daar zag ze hoe haar grootvader na de maaltijd steevast in dit Frans verklarend woordenboek enkele woorden las in z’n schommelstoel.”

“Hij wilde aan zichzelf werken door de kennis die hij kon vergaren uit dit boek. Het stond toen ook nog mooi om een woordje Frans te kennen. Z’n vrouw was ook hoedenmaakster en wellicht had ze klanten die liever in het Frans aangesproken werden. Tot op een welbepaalde middag toen ze het boek uit z’n handen hoorden vallen. Hij zat dood in z’n schommelstoel en was geen veertig jaar oud geworden.”

Vlaggenmast

“Niet alleen dit verhaal van de overgrootvader, meubelmaker, maar vooral ook het woord ‘conception’ is voor mij als conceptuele kunstenaar een waar geschenk. Het is voor elke kunstenaar, die iets op de glazen deur achter laat, meteen de juiste context om een nieuw werk te presenteren.”

“Niet alleen de voordeur, mogelijks ook het raam ernaast, kan hiervoor functioneren. We gaan van start met de glazen deur en de vlaggenmast waar kunstenaars een bijkomend medium krijgen om hun artistieke ei te kunnen leggen. Elke uitgenodigde kunstenaar kan niet alleen de voordeur gebruiken als drager voor z’n artistieke boodschap maar ook een vlag. Aan de sobere, witte vlaggenmast mag de kunstenaar een kunstvlag presenteren. Ooit hing er trouwens een lange vlag van zes meter lengte aan deze gevel”, aldus Jan Verhaeghe.

Het opzet is om vier keer met werk van een andere kunstenaar uit te pakken. De eerste kunstenaar die ‘a volonté’ mag uitpakken aan de Espace Censuré is Jonas Vansteenkiste uit Kortrijk. Zijn werken worden gedefinieerd door ruimtes. Hij gebruikt verschillende media, namelijk installaties, video, sculptuur, foto’s en tekeningen. Hij verwijst en gebruikt – zowel fysiek als psychologisch – architecturale elementen. Hij bouwt ruimtes op, of creëert situaties die het beste omschreven kunnen worden als ‘mentale ruimtes’.”

Bruise

Voor dit project hernam hij z’n project ‘Bruise’: een reeks ingrepen op en in de architectuur. Deze ingrepen hebben de vorm van behangpapier of transparante stoffen, gordijnen. Telkens gaan ze een relatie aan met de architecturale of huiselijke ruimte. de ingreep gaat een dialoog aan met de plek maar is ook een reactie op het architecturale ontwerp. er ontstaat een frictie.

Hoewel de vorm varieert, is het motief steeds hetzelfde. Een ontwerp van paarse, roze blauwe tinten die van dichtbij doen denken aan de colorfield schilderijen. Hoe meer afstand je neemt, hoe meer het beeld zich ontvouwt en dat een beeld van de huid zich aan ons ontvouwt. Het basisbeeld dat Vansteenkiste gebruikt voor deze ingrepen zijn uitvergrote fysieke blauwe plekken die de eerste (menselijke) huid verbinden met de tweede (architectonische) huid waarop het is aangebracht”, aldus Jan Verhaeghe.