Vanaf 12 maart kun je in het In Flanders Fields Museum naar de tijdelijke tentoonstelling ‘Voor de Beschaving. De Eerste Wereldoorlog in het Midden-Oosten 1914-1923’. Dankzij een mix van personenverhalen, iconische objecten, indrukwekkende foto’s, een fascinerende scenografie en multimedia leer je er hoe die periode nog steeds een grote impact heeft op de regio.
Behalve in Europa brak in 1914 ook in het Midden-Oosten de oorlog uit. Die regio werd grotendeels gedomineerd door het Osmaanse Rijk, die de zijde van Duitsland koos en in 1918 dus tot het verliezende kamp behoorde. Het Osmaanse Rijk viel uiteen en de grenzen werden hertekend volgens de belangen van westerse grootmachten. “Het ongenoegen daarover dreef verschillende lokale gemeenschappen tot conflicten waarvan sommige vandaag blijven smeulen en opflakkeren”, zegt curator en wetenschappelijk medewerker Pieter Trogh. “Denk bijvoorbeeld aan de Israëlisch-Palestijnse kwestie, de problemen tussen Turkije en Armenië, of het lot van de Koerden. We willen de complexiteit ontrafelen tot behapbare verhalen die de bezoeker een basisinzicht verschaffen van wat zich daar allemaal heeft afgespeeld, en wat de impact van de Eerste Wereldoorlog op het Midden-Oosten is geweest.”
Lawrence of Arabia
Via een audiogids loodst radiomaakster Layla El-Dekmak (bekend van o.a. Radio 1-podcasts Dubbelbloed en Lijf) de bezoekers doorheen het parcours en laat hen kennismaken met verschillende thema’s, historische personages en hedendaagse experten. De expo behandelt het uitbreken van de oorlog in het Midden-Oosten, het verloop en de afwikkeling ervan, maar daarnaast ook verschillende thema’s zoals de poging om een ‘jihad’ te creëren, Gallipoli, de Arabische Revolte en Lawrence of Arabia, de Armeense genocide, de geopolitiek achter de schermen…”
Paul Vandepeereboom
Er worden ook verschillende connecties met de oorlog in de Westhoek blootgelegd. Zo maken we kennis met Paul Vandenpeereboom, een telg van de bekende Ieperse familie die voor de oorlog verschillende reizen maakte naar het Midden-Oosten en zijn avonturen neerschreef in een dagboek. Een andere link tussen Ieper en het Midden-Oosten is fotograaf Frank Hurley die na zijn werk in Ieper naar Palestina reisde en zijn stijl doortrok.
Lees verder onder de foto.
“Zoals steeds zorgen we voor een goede mix van sterke personenverhalen, iconische objecten, indrukwekkende foto’s, een fascinerende scenografie en multimedia. In de tentoonstelling zitten vijf films, de basis van het verhaal, en een 25-tal audiopunten waarin bepaalde thema’s wat dieper worden uitgewerkt of waarin personenverhalen aan bod komen”, vervolgt Pieter Trogh.
Voor de beschaving?
De tentoonstelling schuwt gevoelige onderwerpen zoals de Armeense genocide niet. Ook de Westerse betrokkenheid in het Midden-Oosten wordt kritisch bekeken. “De titel ‘Voor de beschaving’ draagt meerdere ladingen, en reflecteert ook enige ironie, of zelfs cynisme. Het idee komt van de zogenaamde ‘Overwinningsmedaille 1914-1918’ die miljoenen veteranen uit de geallieerde legers na 1918 hebben gekregen. Op de achterzijde van die medaille staat de inscriptie ‘De Groote Oorlog tot de Beschaving’, ‘La Grande Guerre pour la Civilisation’ of ‘The Great War for Civilisation’. Wie het verloop van de Eerste Wereldoorlog en zijn kwalijke afwikkeling aan deze leuze meet, kan zich afvragen: Welke beschaving? Wiens beschaving? Westerse grootmachten, met name Frankrijk en vooral Groot-Brittannië, beriepen zich in het Midden-Oosten te strijden voor ‘de bevrijding van de volkeren die zolang onderdrukt waren’, en ‘om beschaving te brengen’ in een regio die volgens hen achtergesteld was. Dat was niet alleen arrogant, maar ook een doorzichtige verhulling van hun platte koloniale ambities in de regio. De manier waarop Groot-Brittannië en Frankrijk het Midden-Oosten na WO1 hebben opgedeeld, heeft voor ontzettend veel problemen en conflicten gezorgd die tot op vandaag geweld doen opflakkeren. Dus hoezo, ‘Voor de Beschaving’?”
Nasleep nog steeds voelbaar
De tentoonstelling is uniek in de zin dat er al heel lang geen tentoonstelling meer gebouwd werd rond het thema. “Met dit thema overstijgt het museum, de geografische grenzen van de Eerste Wereldoorlog aan het Westelijk Front”, zegt schepen van Musea Dimitry Soenen (N-VA). “Want het is uitdrukkelijk de taak van het In Flanders Fields Museum om de impact van de Eerste Wereldoorlog én zijn nasleep onder de aandacht te brengen. En die nasleep is vandaag de dag nog het meest voelbaar in het Midden-Oosten. In een Coda op de tentoonstelling wordt de vraag naar de hedendaagse impact van de Eerste Wereldoorlog op het Midden-Oosten ook letterlijk gesteld aan een groep experten en getuigen van vandaag.”
Conferentie in Ieper
De tentoonstelling kadert binnen een groter project rond ‘De Eerste Wereldoorlog in het Midden-Oosten’. “In juni volgt een publicatie over deze thematiek, van 15 tot 17 september organiseren we een meerdaagse internationale conferentie in Ieper, onze educatieve ploeg ontwikkelt een pedagogisch pakket, er komt wellicht ook een rondrit in de Ieper Salient in het spoor van de connecties tussen de Westhoek en het Midden-Oosten, en op het einde van de tentoonstelling denken we eraan om een ‘Lawrence’-event te organiseren”, geeft Pieter Trogh nog mee.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier