In oktober 1949 verdwijnt de O.304 Laermans mysterieus in de golven. Tien bemanningsleden blijven op zee. De Oostendse vissersgemeenschap rouwt eens te meer. Het drama laat ook driekwart eeuw later visser en kunstenaar Bart Jacobs niet los in zijn beeldend oeuvre. Zijn partner Marleen Claeys memoreert de scheepstragedie in een hedendaags audiovisueel verhaal.
Op 18 oktober 1949 verlaat de O.304 Laermans met zijn tienkoppige bemanning de Oostendse haven ter haringvisserij op de Doggerbank. Drie dagen hoopt de O.305 Fançois Musin, een zusterschip van dezelfde rederij en ook actief op die visgrond, vruchteloos op radiocontact. De Laermans wordt op 27 oktober nog gezien door een Nederlandse collega. Maar ook dan heerst radiostilte. Een paar dagen eerder woelt een storm met kracht 11 een paar zeemijnen op. Later oordeelt de onderzoeksraad voor de zeevaart dat een ontploffing in de machinekamer uitgesloten is, net als een aanvaring. Dat de O.304 op een mijn gelopen is, acht de raad het meest plausibel. Ook na 1945 is de Noordzee nog één groot mijnenveld. De tien bemanningsleden wacht een anoniem zeemansgraf en dompelt de stad onder in diep verdriet.
Luxe
Bart Jacobs: “Ik kom zelf uit de visserij. Als broekje ging ik in de vakanties al mee aan boord van de O.209 Anja-Annick, het vaartuig van mijn grootvader Emiel. De zee heeft me nooit meer losgelaten.”
Na zijn opleiding aan de Visserijschool John Bauwens doorploegt Bart ruim 20 jaar zowat alle visserijgronden van de Noordzee van het Skagerak tot de Ierse Zee aan boord van Oostendse en Zeebrugse boomkorvaartuigen van middenslag trawlers tot kustvisserij. Vandaag deelt hij graag als schipper nautische technieken zijn ervaring en verhalen met de leerlingen van het Maritiem Instituut Mercator, zowel in school als op de O.29 Broodwinner. Als lesgever ervaart hij voor het eerst de luxe van vrije tijd waarin hij zich artistiek kan uitleven. “Al van kleinsaf ben ik gefascineerd door de schoonheid en de vergankelijkheid van de zee, zeedieren, van alles wat vliegt en zwemt. Vooral met dit materiaal van schelpen, kapsels, skeletten… ga ik dan met monnikengeduld aan de slag om kunstwerken te creëren.”
Al erg lang blijft de ramp met de O.304 Bart beroeren en in 2017 verwerkt het artistieke koppel de mysterieuze verdwijning tot de (muziek)theaterproductie Overdue – over tijd – met gelegenheidsgezelschap ‘Black Frost’ met Bart Jacobs en Marleen Claeys, met Mieke Dobbels en Jochen Theys. Ze spelen tien keer voor uitverkochte zalen tijdens Theater aan Zee. En nu is er dan de gelijknamige audiotour. Marleen herwerkte tekst en muziek. “Ik vertel en zing er ook mijn eigen leven: dat van een vissersvrouw die het bang afwachten in zich draagt zolang haar man op zee is. Die verhaallijn anno 2021 loopt parallel met het verhaal van Florine, de vrouw van de schipper van de O.304 die in 1949 samen met zijn zoon op zee blijft.”
Muze
“De tragedie van de O.304 zou nooit opnieuw de actualiteit hebben gehaald zonder mijn muze Bart. Ons project werd opgepikt door de cultuurdienst van de stad”, klinkt het.
De wandeling start aan het restaurant Le Stuart en eindigt aan Immo Ter Streep. Volg, in het kielzog van de Oostendse visserij, de tour chronologisch en met een portie bijgeloof van punt 1 tot aan punt 12+1. Scan bij elke locatie de QR-code. Een papieren of digitale brochure met beschrijving van de te volgen route loodst je koersvast naar een verrassende ontknoping en is beschikbaar op alle locaties. Alle updates vind je via ‘OVERDUE audiotour’ op Facebook.
(Marc Loy)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
