Op ontdekkingsreis door het heelal vanuit je luie zetel in Zillebeke

Ook voor AstroLAB IRIS is de coronapandemie lastig. Hun normale werking lag nagenoeg stil en ze schakelden, onder andere voor scholen, over op digitale bezoeken. Naar aanleiding van de twintigste Erfgoeddag, met ‘Nacht’ als thema, werden er twee online activiteiten uitgedokterd, die iedereen van thuis uit kan beleven.

AstroLAB IRIS is een project- en volkssterrenwacht, dat met steun van de Vlaamse, provinciale en lokale overheid, ondertussen beschikt over een tros grote lenzenkijkers in een koepel en een reuzegrote telescoop onder een afschuifbaar dak. Dat horen we van Johan Vanbeselaere, een van de stichtende initiatiefnemers. “In ruil voor de gastvrijheid van de provincie in De Palingbeek was de sterrenwacht tot voor corona iedere zondagnamiddag gratis open om de wandelaars naar de zon te laten kijken. AstroLAB trok jaarlijks zoveel bezoekers en dat allemaal met vrijwilligers, dat er een aanvraag werd gedaan om volkssterrenwacht te worden, wat ook gehonoreerd werd in 2007.”

“In het begin was er een één betaalde medewerker maar later kwamen er ook mogelijkheden bij voor een tweede. Op dit moment wordt de sterrenwacht gedragen door twee vrijwilligers en drie parttime medewerk(st)ers. Dan laten we het bestuur nog buiten beschouwing van de vzw, dat uit vrijwilligers bestaat. Wat begon als een jong gek idee om zelf een grote telescoop te bouwen is uitgegroeid tot een heuse volkssterrenwacht. Dan spreken we nog niet over de projectsterrenwacht, waar gevorderde amateurs wetenschappelijke programma’s uitwerken en exoplaneten helpen ontdekken, het vreemde gedrag van sterren in de gaten houden, iedere nacht de hemel filmen om vallende sterren te registreren en diverse sensoren monitoren.”

Stripverhaal uit 1961

“De grootste publiekstrekker is natuurlijk de 3D-voorstelling waarmee AstroLAB IRIS je letterlijk meeneemt in het onmetelijke heelal en de sterren en planeten je rond de oren zoeven”, vertelt Johan enthousiast. “Voorlopig is er geen fysiek bezoek toegelaten en daarom dokterden we voor de jubileumeditie van Erfgoeddag twee digitale activiteiten uit. Natuurlijk kan niets optornen tegen zelf de koepel binnenkomen die opengaat en zelf door een telescoop kijken naar het kolkende zonsoppervlak, begeleid door een gepassioneerde amateurastronoom die je dan nog eens met geuren en kleuren kan uitleggen wat je ziet.”

“Voor de digitale versie vertrekken we vanuit een stripverhaal uit 1961 op ontdekkingsreis door het heelal, waarbij we een stand van zaken geven van de sterrenkunde en ruimtevaart toen en sprongetjes maken tot nu. Op deze digitale manier kun je op eigen tempo, zonder voorkennis, je in 1961 wanen toen alles nog mogelijk leek en we met grote verwondering keken naar de eerste satelliet Sputnik, de eerste kosmonaut Gagarin en de eerste televisiebeelden van de aardse wolkenpatronen. Zo besef je hoe we de laatste 60 jaar een ongelooflijke vooruitgang gemaakt hebben en we dat eigenlijk nu niet meer beseffen. In 1961 moest men het doen met een stripverhaal: het begin van popularisering van wetenschap. En dat beschouwen wij nu als onze kerntaak.”

Ook voor kinderen

Kinderen van jongsaf aan warm maken voor het heelal lukt ongetwijfeld met de doe-activiteit, die educatief medewerkster Stéphanie Himpe enthousiast voorstelt. “Het thema is ‘Dieren aan de nachthemel’ en de opdracht bestaat uit verschillende onderdelen. Er is een PowerPointpresentatie die in eenvoudige taal uitleg geeft over het ontstaan van sterrenbeelden en hoe je ze kan vinden aan de sterrenhemel. In één van de twee online-spelletjes moet je de dieren en lijntekening van sterrenbeelden herkennen.”

“Verder is er ook nog een knutselopdracht, waarbij ze thuis met wc-rolletjes een ministerrenbeeldprojector kunnen maken. Zo kunnen ze op hun kamer op het plafond of de muur de sterrenbeelden projecteren. Afsluiten doen we met een quiz over het heelal en de sterrenbeelden”, besluit Stephanie.

(DS)