Wim Bruynooghe vertaalt Lucky Luke-album naar Kortrijks dialect: “We zijn wetenschappelijk te werk gegaan”

Wim Bruynooghe uit Kortrijk is geobsedeerd door de verhalen van Lucky Luke. Thuis heeft hij een grote verzameling aan merchandising en in het kader van de retrospectieve tentoonstelling die hij organiseert ter ere van het 100-jarig bestaan van Morris, de geestelijke vader van Lucky Luke uit Kortrijk, vertaalde hij het album Dr. Doxey’s elixer naar het Kortrijks dialect uit de buurt Overleie.

Noem een voorwerp – je kan het zo gek nog niet bedenken – en Wim Bruynooghe (74) zal het thuis liggen hebben in Lucky Luke-thema. “In de jaren 70, toen de reeks heel populair was, heeft echt haast elke firma proberen te kapitaliseren op de Lucky Luke-stripreeks door er merchandising van te maken”, verklaart de Kortrijkzaan. “Ik herinner me dat er van een bepaald figuurtje acht verschillende versies van acht verschillende firma’s bestonden. Het was enorm. Coca-Cola, Renault… noem maar op. Ze hebben allemaal Lucky Luke verwerkt in hun producten.”

Opgroeien in Overleie

Bruynooghe werd geboren in de Kortrijkse wijk Overleie, waar Morris, de geestelijke vader van Lucky Luke, ook opgroeide. “Maurice (De Bevere, beter bekend onder zijn pseudoniem Morris, red.) z’n ouderlijk huis bevond zich op zo’n 300 meter van het mijne. We hebben elkaar echter niet leren kennen in die periode. Dat was pas veel later, toen ik al een fervente stripverzamelaar was.”

Doordat Wim opgroeide als oudste zoon in een kroostrijk gezin waren zijn strips thuis vaak al kapot gelezen toen hij ze later weer in handen kreeg. “Op mijn twintigste was ik zo een beetje À la recherche du temps perdu (naar de bekende romancyclys van Marcel Proust, waarin de eigen identiteit en het vergaan der tijd centraal staan, red.) en begon ik strips die ik kende uit mijn kindertijd te verzamelen. Dat begon bij het kopen van oude albums op rommelmarkten, maar geleidelijk aan kwam er een grote verzameling van, onder andere, Lucky Luke merchandising.”

De strips over de ‘man die sneller schiet dan zijn eigen schaduw’ zijn de favoriete reeks geworden van Bruynooghe. “Dat komt natuurlijk voor een deel doordat Morris van Kortrijk was, maar het zijn ook gewoon heel plezante strips om te lezen”, zegt de Kortrijkzaan. Hij was dan ook de geschikte persoon om mee te werken aan een expo over het honderdjarig bestaan van Morris. “Ik ging aankloppen bij het stadsbestuur voor een subsidie rond een project voor het honderdjarig bestaan van Morris. Het stadsbestuur was enthousiast en zo kwam de expo dus tot stand.”

Troefkaart

“Kortrijk en Morris zijn eigenlijk onafscheidelijk en het is een troefkaart die moet worden uitgespeeld. Op de expo stal ik ongeveer een vijfde van mijn verzameling uit. Er zitten vooral affiches en posters bij die we uithangen in de gotische zaal van het stadhuis. Daarnaast zullen er ook kasten staan die ik zal vullen met leuke artikelen. Ik moet wel zorgen dat het allemaal esthetisch geschikt blijft en zal dus keuzes moeten maken bij wat ik wel en niet uitstal.”

Naast de merchandising voorzag Wim ook een Kortrijkse, of eerder Overleise, vertaling van het album Dr. Doxey’s elixer onder de naam Dokteur Doxey’s zwarte flaske in het kader van deze retrospectieve tentoonstelling. “Ik had in 1997 contact met Morris tijdens een tentoonstelling over zijn werk. Ik vertelde hem toen al dat ik werk wou maken van een Overleise (naar het volgens Wim authentiekste dialect van Kortrijk, dat gesproken wordt in de buurt Overleie waar zowel Bruynooghe en Morris opgegroeid zijn, red.) vertaling van een werk. Toen zei Morris me dat het financieel niet haalbaar zou zijn. Ze hadden recentelijk een Luxemburgse vertaling gemaakt die niet aansloeg.”

“Morris zei me in 1997 nog dat een Kortrijkse vertaling financieel niet haalbaar zou zijn.”

“Ik borg het idee op, maar het zat wel nog steeds in mijn achterhoofd. Ik vroeg de verschillende uitgeverijen en erfgenamen van Morris of ik een Kortrijkse versie van het verhaal Dr. Doxey’s elixer kon maken, mét beperkte oplage, en ik was dan ook heel blij toen ik daarvoor groen licht kreeg. Ik baseerde me op de Franse pocketversie van het verhaal dat ooit was uitgekomen en vertaalde het, in samenwerking met iemand die een licentiaat in de Germaanse talen heeft. Het moeilijke met dit dialect is dat het geen orthografische regels heeft. De veranderingen zijn trouwens vooral op vlak van uitspraak. Er zal altijd discussie zijn over hoe bepaalde woorden geschreven moeten worden, maar we zijn alleszins wetenschappelijk te werk gegaan.”

De Kortrijkse graficus Johnny Bekaert ging professioneel aan de slag met het originele werk bij het aanpassen van de tekst. “Daarvoor paste hij letter per letter handmatig de font aan. Ik ben heel blij met de samenwerking”, concludeert de vertaler.