Op een veiling bij Sotheby’s New York kocht de Openbare Bibliotheek Brugge op 11 oktober 2023 een boek uit de collectie van de Brugse bibliofiel Marcus Laurinus (1525-1581).
Schepen van Cultuur Nico Blontrock: “Marcus Laurinus woonde in het Hof van Watervliet en was de belangrijkste boekenverzamelaar in het 16de-eeuwse Brugge. Zijn bibliotheek stond open voor zijn vrienden zoals Marcus Gerards, Hubertus Goltzius en Abraham Ortelius. Vandaag zijn wereldwijd slechts een 37-tal banden uit zijn bibliotheek bekend. Ze worden bewaard in onder andere New York, Londen en Parijs. Dankzij deze aankoop komt een zeldzaam boek van de belangrijkste boekverzamelaar uit de 16de eeuw weer naar zijn thuisstad.”
Het gaat om Livre de la generation de lhomme van Hippocrates, gedrukt in Parijs in 1559. Deze Franse uitgave werd op vraag van Marcus Laurinus ingebonden, waarschijnlijk door een Vlaams, mogelijk Brugs, atelier. De band vermeldt op de voorzijde de titel van het werk, Laurinus’ leuze ‘Virtus in arduo’ en een verwijzing naar de eigenaar: M. Laurini et ami[c]orum MDLIX (van Marcus Laurinus en vrienden 1559). Op de achterzijde staat Laurinus’ wapenschild.
Hof van Watervliet
Marcus Laurinus, heer van Watervliet, was de grootste bibliofiel in Brugge in de 16de eeuw. Hij incarneert als het ware de renaissance in Brugge en was een spilfiguur in het humanistisch milieu. Hij verzamelde niet alleen boeken, maar ook Griekse en Romeinse munten. In die context financierde hij Hubertus Goltzius om studiereizen rond numismatiek te maken naar Italië, Frankrijk en Zwitserland. Later zal hij Goltzius’ drukkersatelier in Brugge financieren, waar humanistische werken en uiterst verzorgde, geïllustreerde werken over muntkunde en geschiedenis van de oudheid gedrukt werden.
Goltzius werkte ook in opdracht van Laurinus’ projecten. De interesse in muntkunde en de oudheid deelde Laurinus verder met Abraham Ortelius (die hem aan Goltzius had voorgesteld) en Marcus Gerards. Allen stonden met elkaar in contact. In humanistische traditie stelde Laurinus zijn bibliotheek open voor zijn vrienden, zoals ook de boekband vermeldt (‘et amicorum’). Zij konden daarvoor terecht in het Hof van Watervliet, in de Oude Burg, Laurinus’ residentie in het hart van Brugge.
Inbinden van boeken
In zijn referentiewerk Gothic & Renaissance bookbindigs plaatst Ernst P. Goldschmidt Marcus Laurinus in het rijtje van de drie beroemdste 16de-eeuwse bibliofielen, die elk veel zorg besteedden aan het inbinden van hun boeken. De belangrijkste was de Fransman Jean Grolier. Uit zijn bibliotheek zijn een 400-tal banden bewaard gebleven, ingebonden bij meestal Parijse ateliers. Laurinus stond in contact met Grolier en liet een deel van zijn bibliotheek inbinden in ateliers die ook Grolier frequenteerde. Op het einde van zijn leven raakte de bibliotheek van Laurinus echter volledig verspreid.
Vandaag zijn wereldwijd slechts een 37-tal banden uit zijn bibliotheek bekend. Ze zijn aanwezig in grote collecties als de Bibliothèque nationale de France (Parijs), de British Library (Londen) en de Pierpont Morgan Library (New York). Het aangekochte exemplaar komt uit de Amerikaanse privéverzameling van T. Kimbal Brooker, die een verfijnde en gerichte collectie Renaissance-boek(band)en bij elkaar bracht.
Zeldzaam boek
Deze aanwinst is een zeer belangrijke aanvulling voor de Openbare Bibliotheek Brugge: een zeldzaam boek van de belangrijkste boekverzamelaar uit de 16de eeuw komt hiermee weer naar zijn thuisstad. Het verrijkt in grote mate de collectie waarin o.a. de werken van Laurinus’ drukker Goltzius, Gerards kaart van Brugge en zijn Fabulen der dieren reeds aanwezig zijn, naast de werken van humanisten als Juan Luis Vives of de ‘vader van de Vlaamse geschiedschrijving’ Jacob de Meyere.
Het boek maakt nu deel uit van de erfgoedcollectie van de Openbare Bibliotheek Brugge, waar het in de beste omstandigheden wordt bewaard, ter beschikking wordt gesteld voor onderzoek en wordt geïntegreerd in de uitgebreide publiekswerking van de bibliotheek. In 2024 zal het deel uitmaken van een tentoonstelling en/of onderwerp zijn van een lezing.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier