De Vlaamse auteur Jan Vantoortelboom, opgegroeid in Elverdinge, maar uitgeweken naar Zeeuws-Vlaanderen, heeft met zijn roman ‘Mauk’ de Boekenbon Literatuurprijs 2023 gewonnen. Dat heeft juryvoorzitter Ingrid van Engelshoven donderdagavond bekendgemaakt vanuit de Grote of Sint-Jacobskerk in Den Haag.
Vantoortelboom was samen met Saskia De Coster (met de roman Net Echt) een van de twee Vlaamse genomineerden voor de Boekenbon Literatuurprijs. Ook de Nederlanders Tiemen Hiemstra (W), Roxane van Iperen (Dat beloof ik) en Richard Osinga (Munt) stonden op de shortlist.
Tirannieke vader
Mauk is Vantoortelbooms zesde roman. Met zijn eerste boek De Verzonken Jongen won hij een tiental jaar geleden de Bronzen Uil. De auteur beschrijft in Mauk het verhaal van een man die als kind getraumatiseerd is en zich dankzij zijn verbeelding kan standhouden tegen zijn tirannieke vader. Met de hulp van zijn denkbeeldige broer Henri slaagt hij erin zichzelf te beschermen door te vluchten naar het utopische Wilde Westen.
Mauk is oud en ziek en blikt vanop zijn sterfbed terug op zijn leven, dat niet al te gelukkig was. “Nu ik hier lig te sterven, heb ik het voorrecht te besluiten dat ik dit alles, dit wat men zo voldaan het leven noemt, had overgeslagen, als ik daartoe de kans had gekregen”, luidt de eerste zin van deze roman.
Fantasiewereld
Hij overloopt zijn leven in een reeks gedachten, herinneringen maar ook fantasieën. Want hij heeft die fantasiewereld en zijn verbeelding nodig gehad om zich staande te houden tijdens zijn traumatische jeugd. Als hij 12 is, sterft zijn moeder op een dramatische manier. Zij was de enige persoon die hem kon beschermen tegen zijn dominante en gewelddadige vader.
Gelukkig is er nog Henri, de broer die hij altijd wilde hebben en die het tegenovergestelde is van hij: dapper en zelfverzekerd. Henri beschermt hem tegen het geweld van zijn vader.
Poëtische en beeldende taal
Zijn herinneringen en fantasieën lopen door elkaar heen in korte, gebalde hoofdstukken in een poëtische en beeldende taal. Ze beslaan verschillende perioden van zijn leven: van de angstige momenten in de werkkamer van zijn vader tijdens zijn jeugd, over de periode waarin hij het vervallen huis van zijn nonkel Konrad opknapte tot het heden waarin hij op zijn ziektebed verzorgd wordt door Jenny, de dochter van zijn vroegere geheime liefde Carla.
Dan zijn er nog de momenten in het Wilde Westen, waar hij heen vlucht en waar Henri geregeld opduikt. Het zijn de momenten waarin zijn fantasie en de realiteit in elkaar vervlochten geraken. Maar ook zijn moeder en vader zijn aanwezig in zijn Wilde Westen.
Cowboys en indianen
Hij deelt de fascinatie voor cowboys en indianen dan ook met zijn vader, net zoals ze allebei een voorliefde hebben voor de boeken van Karl May. Steeds vaker duikt Mauk het Wilde Westen in en raakt hij de voeling met de realiteit steeds meer kwijt.
Mauk is geen hapklare roman. Je moet als lezer de weg zoeken tussen de realiteit en verbeelding, als een koortsdroom. Het is aan de lezer zelf om met de aangereikte puzzelstukjes het dramatische levensverhaal bijeen te leggen.
“Mauk bevat geen woord te veel en tóch word je gegrepen door de rijkdom van de taal”, zegt juryvoorzitter van Engelshoven over de bekroonde roman. “De jury heeft gekozen voor het boek dat een ode is aan de kracht van literatuur, geschreven in een loepzuivere stijl en prachtig gecomponeerd.”
50.000 euro
De Boekenbon Literatuurprijs is de opvolger van de AKO Literatuurprijs, die in 1987 voor het eerst werd uitgereikt en die het beste Nederlandstalige literaire boek van het jaar bekroont. Vorig jaar ging de onderscheiding naar Anjet Daanje, voor haar boek Het lied van ooievaar en dromedaris.
De bekroonde auteur wint een bedrag van 50.000 euro. (Belga/PST)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier