Geschiedenis van Jan Huyghes boek ‘De IJzervloed’ herhaalt zich na 30 jaar: “Is winterdijk toekomstbestendig?”

Toen Jan Huyghe (67) uit Koksijde in de pen kroop voor zijn nieuwe geesteskind ‘De IJzervloed’, kon hij niet vermoeden hoe de realiteit in 2023 en de gebeurtenissen in 1993 in zijn streekroman letterlijk en figuurlijk in elkaar zouden vloeien.

De geschiedenis herhaalt zich is een aloud cliché, maar een waarheid als een koe. Dat wordt nog maar eens bevestigd als je de recente overstromingen in de IJzervallei van november vorig jaar terugkatapulteert naar het verhaal van De IJzervloed, dat zich afspeelt in de kerstnacht van 1993. Dat jaar waren er zelfs dodelijke slachtoffers te betreuren, want niet alleen de IJzervallei (met vooral de Blankaartbroeken) en de Maasstreek in ons land, maar ook Noord-Frankrijk, Nederland en Duitsland werden getroffen door de grote watersnood. Zoals altijd documenteerde de auteur en voormalig journalist zich grondig en pluisde hij massa’s historische kranten uit voor zijn verhaal. Het boek begint met de wording en vorming van de IJzervallei zo’n 700 jaar geleden, maar zoomt daarna in op de Blankaartbroeken.

Toeval

“Ik vond heel wat artikels over de beangstigende overstromingen in de 19de eeuw, waarbij het water reikte tot aan de pannendaken van de meestal lage huizen in die tijd”, vertelt Jan. “Op 30 december 1993 stond het waterpeil aan het sas van Fintele 1,74 m boven het normale peil. Die toestand duurde drie weken.”

Het ironische toeval wil dat De IJzervloed de kerstnacht schetst van de jonge boer Roel van Vijfhuizen in Woumen, de vierde generatie broekratten van vader op zoon. Maar eigenlijk is de fictieve dynastie in het boek gebaseerd op de familie Leeman, waarvan Geert Leeman (62), nog altijd op dezelfde locatie woont zoals beschreven in het boek. Zijn overgrootvader Aloïs begon in 1907 als boer-jachtwachter van barones Melania van de Blankaart.

“Bij de laatste overstroming zaten we op 20 cm van de rand”

Ook anno 2023 liepen bij Geert weiden en akkers onder water en moest het vee worden geëvacueerd. In het boek vertelt Jan op een beklijvende manier hoe boer Roel en zijn gezinsleden de strijd aangingen tegen het oprukkende water, hoe ze het vee evacueerden en in het pikdonker met een vrachtwagen tussen paaltjes, water en grachten manoeuvreerden op de overstroomde weg. “Het waren helden, die die nacht hun lijf en materiaal riskeerden om de veestapels te redden”, besluit Jan. Samen met Jan blikt Geert terug: “Na 1993 legde de overheid wel een aarden wal, een winterdijk, aan. Maar 30 jaar later stellen we ons de vraag of dit voor de toekomst voldoende zal blijken. Bij de laatste overstroming was het bang afwachten of de winterdijk wel stand zou houden. We zaten op 20 cm van de rand …”