Dinsdagavond vond in het forum van de Hogeschool Vives een infomoment plaats over het Kortrijkse detentiehuis, dat half oktober aangekondigd werd. Door de vele inschrijvingen kon de buurtvergadering niet doorgaan in het OC de Lange Munte, zoals eerst gepland. Op het overleg waren onder meer minister van Justitie Vincent Van Quickenborne, burgemeester Ruth Vandenberghe en directeur gevangeniswezen Rudy Van De Voorde aanwezig.
Het eerste van 15 detentiehuizen in België komt begin volgend jaar op de site van het leegstaande woonzorgcentrum Lichtendal in Kortrijk.
Een kleine tweehonderd man was afgezakt naar het buurtoverleg, waar de sfeer lichtelijk nerveus en gespannen was. Aan de ingang van het Forum in Vives verwelkomden locoburgemeester Ruth Vandenberghe (Team Burgemeester) en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne persoonlijk de buurtbewoners. Mondmaskers waren verplicht en werden voorzien door de stad.
Gelekte informatie
Even na achten opende burgemeester Vandenberghe het overleg. “Ik kan mij voorstellen dat u als buurtbewoner heel wat vragen hebt omtrent de komst van een detentiehuis. U weet dat de regering de strijd tegen de straffeloosheid wil opvoeren. Die regering vroeg de lokale besturen uit te kijken naar locaties. En Kortrijk kon zijn verantwoordelijkheid niet uit de weg gaan.”
Vandenberghe benadrukte wel de spijt dat het nieuws gelekt werd voordat de buurtbewoners konden geïnformeerd worden. Die ontboezeming werd meteen op hoongelach onthaald door de buurtbewoners.
Tafelschuimster
Daarna was het de beurt aan minister van Justitie Vincent Van Quickenborne die het concept ‘detentiehuis’ introduceerde met het voorbeeld van de tafelschuimster, die in Kortrijk twintig jaar huishield. “Dit zijn geen zware criminelen, maar kortgestraften (die een maximumstraf van drie jaar kregen, en niet in de gevangenis vertoeven maar in vrijheid leven, mét enkelband, red.). Zij zullen een opleiding volgen, werk proberen vinden, én nuttig zijn voor gemeenschap.”
Van Quickenborne kaartte ook de straffeloosheid in Vlaanderen aan. “Detentiehuizen zijn dé oplossing daarvoor. Dat de zwaarste gedetineerden, zoals Dutroux, levenslang de gevangenis in moeten, is logisch. Maar voor anderen faalt ons gevangeniswezen. De recidive is afschuwelijk groot.”
Slechts vijf jaar door ‘One Campus’
Maar waarom komt dat detentiehuis per se in Kortrijk? Daarop verwees Van Quickenborne naar de ambities van de stad. “Een centrumstad als Kortrijk moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Er komen vijftien detentiehuizen in België, minstens één per provincie. We hebben met de Regie der Gebouwen en de stad maanden gezocht om een plaats te vinden. Er waren twee vereisten: het moet kleinschalig én instapklaar zijn. De nieuwe wet ‘start’ per 1 december. Na het doorlopen van alle gerechtelijke procedures zullen er vanaf midden januari gedetineerden het detentiehuis bewonen. Het moest dus snel gebeuren.”
Lichtendael zal echter maar maximaal vijf jaar als locatie dienen voor het detentiehuis, gaf Van Quickenborne nog mee. “Daarna krijgen de Vives en de Kulak, dat wordt contractueel bepaald, de locatie in handen om hun ‘One Campus’ te creëren. Ondertussen wordt naar een andere locatie gezocht.”
Geen zedendelinquenten
Ook criminologen Els Deloof en Petra Colpaert, die het detentiehuis zullen leiden, kwamen even aan het woord. Zij stelden de buurt gerust. “Bewoners van het detentiehuis zullen gescreend worden, en ze zullen een grote motivatie moeten tonen om hun leven op de rails te krijgen. Mensen die zedenfeiten plegen, worden niet opgenomen. En bewoners die zich niet aan de leefregels van het detentiehuis houden, moeten terug naar de klassieke gevangenis. Zélfs als zij bijvoorbeeld later dan het afgesproken uur in het detentiehuis terugkeren.”
Mechelen als voortrekker
Ook Bart Somers (Open VLD), oud-minister van en burgemeester van Mechelen, waar sinds lang een transitiehuis staat én wiens stad zich verklaarde een detentiehuis te aanvaarden, kwam de evolutie in zijn stad toelichten. “Toen ik burgemeester werd, was er veel criminaliteit in Mechelen. Er is veel meer blauw op straat gezet, en heel wat veranderd. Maar na vijftien jaar dook er toch een probleem op: jeugdcriminaliteit. Sinds 2016 staat er in Mechelen een besloten jeugdinstelling. Ook toen waren er mensen niet gerust in. Maar het alternatief was dat dezelfde jongeren in onze wijken rond zouden lopen, want de jeugdrechters plaatsten hen niet in de gevangenis. En buiten de instelling zijn er nooit incidenten geweest.” Ook Somers kaartte het ‘NIMBY’-syndrome (‘Not In My Backyard-syndroom) aan. “Als Antwerpen, Gent, Leuven en Mechelen de koe bij de horens wil pakken, moet Kortrijk hetzelfde doen.”
Veerle Decocker, studiegebieddirecteur sociaal-agogisch werk bij Vives sloot de presentatie af. “Wij waren ook eerst verrast, en vroegen ons af, is dit goed voor onze rekrutering? En is dit goed voor de veiligheid van proffen en studenten? Maar mensen die ervaring hebben met de impact van zo’n tehuis stelden ons gerust. Alleen: snelheid kan een goed initiatief hypothekeren. Het meenemen van de buurt is heel belangrijk. Dit mag niet het laatste buurtoverleg zijn.”
Na de uiteenzetting van de sprekers mochten buurtbewoners vragen stellen. Zo werd gevraagd hoe men voorkomt dat het detentiehuis een drugskot wordt. “Wij zullen urinecontroles uitvoeren. Indien ze niet slagen, keren ze terug naar een klassieke gevangenis”, legde criminologe Els Deloof uit.
Ook de verantwoordelijke van Save, meneer Cambien, nam het woord. “Wij lieten een petitie rondgaan, over een straal van 1 kilometer. Bijna honderd procent in de buurt is tégen dit detentiehuis (applaus). Achthonderd mensen, die allemaal achter onze bezwaren stonden (applaus). Er is woede en boosheid. We zijn voor een voldongen feit geplaatst (applaus). Kortrijk spreekt? Daar blijft niets van over (applaus). Bovendien is de locatie is tótaal fout gekozen. Dit is een residentiële, groene en vredige wijk. Bovendien zijn er 33 opzichters, met 55 gedetineerden: dat zegt al veel.”
Volgens SAFE zijn er meerdere alternatieven mogelijk, zoals de vele kazernes die in Vlaanderen leegstaan. Ook de mogelijkheid van een referendum werd aangehaald.
Zeven op zeven
Het kritiek van SAFE werd door de criminologes gecounterd. “Er zal 24 op 24 en 7 op 7 begeleiding aanwezig zijn in het detentiehuis, dat als een gemeenschap zal draaien.” Ook burgemeester Vandenberghe pikte in. “Mensen die nu in de stad lopen, willen we opnemen in een detentiehuis. Ja, we hebben jullie te laat geïnformeerd. Dat budget is pas veertien dagen geleden vrijgemaakt. En dat participatie over debat gaat? Niet helemaal. Het gaat wél over overleg.”
Toen de burgemeester de ‘unfaire’ houding van de buurt aanhaalde, werd ze op gemor en awoegeroep onthaald. “Bij complexe vraagstukken moet het bestuur de knoop durven doorhakken. Dít is politieke moed. Wij vragen Lichtendael een kans te geven.”
Degradatie van woningprijzen?
Geo Verstichel, voorzitter van Kortrijk Vooruit, vond de presentatie een blauwe goednieuwsshow. Daarop reageerde Van Quickenborne furieus. “Ik begrijp de bezorgdheid van de buurt, zelfs mijn vrouw stelt zich vragen. Maar de belangrijkste is: zal zo’n detentiehuis beter werken dan een klassieke gevangenis? Ik kan u verzekeren: ja, dat zal het. Kijk maar naar het Scandinavisch model.”
Op de vraag of de woningprijzen op ’t Hoge nu zouden kelderen antwoordde Van Quickenborne dat dat niet het geval zou zijn. “Degradatie van de prijzen? Tien jaar geleden was er veel protest toen het crematorium er kwam. Ik wil mij niet wegsteken achter het feit dat ik toen geen burgemeester was, want ik heb dat toen verdedigd. Maar: in 2015 was de gemiddelde prijs 270.000 euro voor een woning. Nu zitten we boven de 400.000 euro. En de komende jaren zal de waarde van de woningen alleen maar stijgen. Dat detentiehuis zal er niets aan veranderen. Een kleine schok. Maar over vijf jaar ís dat detentiehuis weg. Ik ben hier niet toevallig aanwezig. Ik sta rotsvast achter dit project. Laat dat duidelijk zijn.”
Referendum
Helemaal op het einde van de bijeenkomst nam een oude bewoner van ’t Hoge het woord. “Wij hebben al genoeg geleden, onder meer met dat crematorium. Er zouden gevaren voor de gezondheid zijn. Ondanks alles kwam die er toch. Maar waarom kan die niet in het centrum?
“In de politiek moet je soms moeilijke dingen verdedigen”, zei Van Quickenborne nog. “Zo werd in 2013 beslist om het centrum autovrij te maken. Enkele jaren geleden deden we net hetzelfde met de Leieboorden. Als we toen een referendum hadden gehouden, was er niets van in huis gekomen. Nu is iedereen er trots op. Jullie zeggen ‘foert’ tegen ons. Maar wij staan er persoonlijk voor in dat dit verhaal goedkomt.”
Kritiek van CD&V
Twee weken geleden kondigden minister van Justitie Vincent Van Quickenborne en Kortrijks burgemeester Ruth Vandenberghe (Team Burgemeester) aan dat het eerste van 15 detentiehuizen op de site van het leegstaande woonzorgcentrum Lichtendal zou komen. Die bekendmaking kwam er nadat CD&V Kortrijk zich kritisch had uitgelaten over de gebrekkige communicatie omtrent het detentiehuis.
“We mogen als Kortrijkzaan kiezen welk kunstwerk er in onze stad zal komen, maar over fundamentele zaken als een gevangenis worden we niet gehoord of geïnformeerd”, klonk het toen.
Minister Van Quickenborne had halfweg september bekendgemaakt dat met een 15-tal detentiehuizen voor een ‘Scandinavische aanpak’ van het gevangeniswezen werd gekozen. Zo’n detentiehuis staat sinds twee jaar ook al in Mechelen, en is een transitiewoning waar gedetineerden in de laatste fase van hun straf door een team van coaches worden begeleid.
Cd&V, bij monde van bestuurslid Sien Vandevelde, uitte vooral kritiek op de locatie van het detentiehuis. Die zou, in de buurt van een studentenbuurt en een woonwijk, niet geschikt zijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
