Gerichte controles aan wal moeten vermijden dat vissers onder invloed van drugs de zee opgaan. Met hun plan willen procureur Pascal Week en commissaris Leo Savels van de Scheepvaartpolitie een ramp voor onze kust voorkomen. “Met drugs in je lijf de drukke Noordzee opvaren, is waanzin.”
Uit het meest recente verslag van het FOSO, de Federale instantie voor Onderzoek van Scheepvaartongevallen, blijkt dat er tussen oktober 2020 en september 2021 maar liefst 180 scheepvaartongevallen waren voor onze kust. Het leeuwendeel daarvan – 62 – had te maken met de zeevisserij. Vaak gaat het om kleinere incidenten, al lieten er in die periode ook vier vissers het leven.
Waaraan die ongevallen te wijten zijn, is niet altijd even duidelijk maar het is een publiek geheim dat in de zeevisserij – net zoals in andere sectoren waar uren aan een stuk hard gewerkt wordt – soms al eens drugs gebruikt worden. Om dat probleem in kaart te brengen én aan te pakken, slaan procureur Pascal Week van het parket van West-Vlaanderen en commissaris Leo Savels van de scheepvaartpolitie de handen in elkaar. “Ik wil vermijden dat er ooit een echte ramp gebeurt die te wijten is aan drugs of alcohol”, zegt procureur Week.
Hoe groot is dat probleem van drugs in de visserij?
Pascal Week: “Eigenlijk weten we dat niet exact. Het is een harde stiel waar vaak uren aan een stuk gewerkt wordt. Uit info die we krijgen vanuit de visserijschool en Previs (de preventiedienst van het Zeevissersfonds, red.) weten we dat er soms cocaïne en speed gebruikt worden aan boord van visserijschepen. Dat zijn oppeppende middelen die ervoor zorgen dat je kan blijven gaan. Maar je wordt ook te zelfzeker en neemt dus enorme risico’s.”
Leo Savels: “Wij doen dagelijks controles, niet alleen in de visserij maar ook in de pleziervaart en op de grote zeeschepen.”
Hoe willen jullie het probleem in de visserij concreet aanpakken?
Pascal Week: “We willen ingrijpen nog voor de drugs aan boord gaan, dus met controles aan wal op basis van de drugswet. Elke haven aan de kust is een Schengen-haven. Elk bemanningslid van een schip moet zich vooraf melden via een digitaal loket. De politie weet dus wie er aan boord zal gaan en kan checken of die mensen al gekend zijn voor drugsfeiten. Die mensen kunnen we dan gericht gaan controleren. Ik heb de oefening al eens gemaakt voor het arrondissement Veurne. Vijftien van de veertig geregistreerde zeevissers bleken gekend te zijn, wat een aanzienlijk percentage is.”
Leo Savels: “We willen dit over de hele kustlijn doen, in alle havens. Ik ben in 1991 begonnen bij de gerechtelijke politie in Brussel. Een gram coke kostte toen tussen 2.000 en 2.500 Belgische frank. Nu, dertig jaar later, is dat nog altijd 50 of 60 euro. Dezelfde prijs, terwijl het leven wel duurder geworden is. Drugs zijn nu overal, ook in de visserij.”
Hoe gevaarlijk is het om gedrogeerd de zee op te varen?
Leo Savels: “Vergelijk het met een dronken chauffeur die in volle spits de Brusselse ring oprijdt: het is vragen om problemen. De gevolgen kunnen, net als in het wegverkeer, enorm zijn. Een aanvaring bijvoorbeeld kan meteen verschillende mensenlevens kosten of een enorme milieuvervuiling met zich meebrengen. Met drugs de zee opgaan, is waanzin.”
Pascal Week: “Wat veel vissers niet beseffen – en daarom willen we hen met deze aanpak ook beschermen – is dat een arbeidsongevallenverzekeraar niet zal tussenkomen als blijkt dat ze onder invloed waren toen er een incident gebeurde. Een vinger kwijt, een ledemaat gebroken, het is snel gebeurd op een vissersschip. En de kosten kunnen hoog zijn. Vaak beseffen vissers niet dat zij zullen moeten opdraaien voor de rekening als blijkt dat er drugs in hun bloed teruggevonden wordt.”
Ook de rederijen dragen een verantwoordelijkheid.
Pascal Week: “Dat is zo. In onze nieuwe aanpak is het zo dat een bemanningslid dat betrapt wordt op drugsbezit niet aan boord zal kunnen gaan. Dan is de bemanning niet voltallig en kan het schip niet vertrekken. De reders zullen dus economische schade hebben en we hopen dan ook dat zij in de toekomst zelf zullen zorgen dat hun schepen drugsvrij zijn. Het is in ieders belang.”
Leo Savels: “Er is al een mentaliteitswijziging bezig, dat merken wij in de dagelijkse praktijk. De schipper is verantwoordelijk voor de veiligheid van zijn bemanning. Die pikken geen druggebruik meer. De omerta in het gesloten wereldje van de visserij is op dat vlak aan het wegebben. De rederijen zijn vragende partij voor dit systeem. Zij stellen een schip van enkele miljoenen euro’s ter beschikking aan de schipper en zijn bemanning. Dan wil je niet dat er accidenten gebeuren.”
App voor veiligheid
Ook bij Previs, voluit Preventie van Arbeidsongevallen aan boord van Visserijschepen, is de problematiek bekend. “Ik heb niet de indruk dat dit nu meteen het meest prangende probleem is maar we moeten niet onder stoelen of banken steken dat er vissers zijn die problemen hebben”, zegt preventiecoördinator Leo Louwagie.
Previs ontwikkelde een app voor de smartphone met de klemtoon op veiligheid. Eén van de instructiekaarten in die app gaat specifiek over middelenmisbruik. “We geven de gebruikers over hoe ze bijvoorbeeld moeten omgaan met een situatie waarin ze een bemanningslid betrappen op druggebruik”, legt Leo Louwagie uit.
Hij treedt ook op als vertrouwenspersoon in de sector. “Ik heb niet meteen de indruk dat het druggebruik verergerd is. Drugs zijn een probleem in de héle maatschappij en dus ook bij ons. Ik denk dat het gebruik net verminderd is. De werkomstandigheden zijn veel verbeterd, het werk is veel minder lastig dan vroeger en dus is het logisch dat er ook minder drugs gebruikt worden”, klinkt het.
Kop in het zand
Eenzelfde geluid is te horen bij Geert De Groote, voorzitter van de rederscentrale. “Er zijn werk- en rusttijden, net zoals in de transportsector. Drugs nemen om te blijven voortwerken, dat is dus niet meer aan de orde”, zegt hij. “Maar we mogen onze kop niet in het zand steken. Er zijn al controles geweest en ook ik heb op mijn schip al eens een controle laten uitvoeren, puur uit interesse. Tegen drugpreventie kan je niet zijn maar ik denk niet dat de visserij nu dé sector bij uitstek is waar drugs gebruikt worden. Dat zal bij de havenarbeiders, in de horeca of zelfs in de politiek zeker niet minder een probleem zijn”, besluit hij.
Van Quickenborne werkt aan nieuwe wet
Minister van de Noordzee Vincent Van Quickenborne (Open VLD) werkt aan nieuwe wetgeving om het probleem aan te pakken. “De wetgeving hieromtrent is verouderd. Daarom werken we momenteel samen met de sector aan nieuwe regelgeving. We voeren aangepaste sancties in, naar analogie met het wegverkeer. Zo zullen ook bloedanalyses mogelijk zijn en kan het vaarbevoegdheidsbewijs voor bepaalde tijd ingetrokken worden. En we zorgen ervoor dat er beter opgetreden kan worden tegen misbruiken op schepen uit buitenlandse havens die in onze Noordzee komen vissen. Die wetgeving willen we deze zomer af hebben. Vissers werken zich dag en nacht uit de naad om ons bord te vullen met duurzame vis, we moeten ervoor zorgen dat ze gezond en zonder kleerscheuren terug naar huis kunnen keren.”, zegt hij. (LK)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
