Kunst in de kleerkast

Kunst en mode zijn al decennialang met elkaar verbonden, maar de laatste jaren is die wisselwerking nog intenser. Ontwerpers laten zich inspireren door kunstenaars of gaan zelf aan de slag als beeldend kunstenaar. Nog nooit was kunst zo cool.

De laatste seizoenen zien we heel wat samenwerkingen tussen modeontwerpers of modelabels en kunstenaars of zelfs musea. Het hoeven daarom niet altijd elitaire merken te zijn, ook de ketens hebben de weg naar de kunst gevonden. Voor hen is het een kwestie van imago. Dankzij een print van een kunstwerk wordt een doordeweekse sweater naar een hoger niveau getild. Op die manier wordt kunst ook heel toegankelijk voor een jong publiek.

Van Mondriaan tot Keith Haring

Kunst is een onuitputtelijke inspiratiebron voor modeontwerpers, nu eens subtiel, dan weer heel visueel, zoals de iconische Mondriaanjurk van Yves Saint Laurent uit 1965. Het was een rechte, eenvoudige jurk met opvallende kleurenblokken die zowel qua patroon als qua kleuren een interpretatie was van Mondriaans schilderij Compositie 3 . De jurk werd waanzinnig populair toen hij in 1965 op de cover van Vogue verscheen. Door de jaren heen hebben heel wat commerciële merken variaties op deze jurk gemaakt.

In de jaren tachtig duikt het werk van popart- en graffitikunstenaars geregeld op in de mode, zoals Keith Haring en Andy Warhol. Prints van Keith Haring gaven zowel in de collecties van Vivienne Westwood als in het goedkope segment present. Andy Warhol inspireerde dan weer Gianni Versace, die in 1991 Naomi Campbell de catwalk opstuurde in een avondjurk, bedrukt met Warhols portret van Marilyn Monroe. Een andere naam die de laatste seizoenen opgeld maakt, is Jean-Michel Basquiat. Zowel Uniqlo als het tassenlabel Herschel pakten vorig seizoen uit met zijn werk.

Luxehuizen gaan een stap verder dan louter een print ‘lenen’, en laten kunstenaars exclusieve creaties maken voor hun label, wat de bekendheid van de kunstenaar een boost kan geven. Zo maakte de Amerikaanse kunstenaar Steven Sprouse in 2001 in opdracht van Louis Vuitton een graffiti-interpretatie van het alom bekende LV-monogram. Een jaar later was het de beurt aan de Japanse kunstenaar Takashi Murakami, die een kleurrijke versie van het monogram ontwierp. De Belgische ontwerper Kris Van Assche creëerde onlangs voor het luxe mannenlabel Berluti een compacte zomercollectie in samenwerking met de Amerikaanse kunstenaar Brian Rochefort. Toen Kris Van Assche, zelf een kunstkenner en -verzamelaar, het werk ontdekte van deze jonge keramist, zag hij meteen een link met Berluti. “Ik hou van de manier waarop Brian Rochefort in kleurenlagen werkt en hierbij alle regels van de keramiekkunst aan zijn laars lapt. Die gelaagdheid in zijn werk loopt ook parallel met de manier waarop Berluti het leder laag na laag patineert. De samenwerking was een uitstekende match”, aldus Kris Van Assche.

Ook in de wereld van de juwelen duiken artistieke invloeden op, zij het subtieler. Zo brengt de Oostenrijkse juwelenfabrikant Frey Wille met de regelmaat van de klok collecties uit als eerbetoon aan een groot kunstenaar. Frey Wille, gespecialiseerd in kleurige, geëmailleerde juwelen, verwerkte onder meer fragmenten van schilderijen van Alphonse Mucha, Paul Gauguin, Friedensreich Hundertwasser, Claude Monet, Vincent van Gogh en Gustav Klimt in zijn juwelen. Voor de collectie ‘Ode aan Van Gogh” koos Frey Wille voor een detail uit het schilderij Amandelbloesem .

Musea en mode

Mode kan dus een modern communicatiemiddel zijn om kunst dichter bij het publiek te brengen en tegelijk de kas van de musea wat te spijzen.

Kunst tilt alledaagse kleding naar een hoger niveau

Zo zien we dat het Parijse Louvre diverse samenwerkingen aangaat met modelabels. Vorig jaar was er de samenwerking met de gehypete ontwerper Virgil Abloh. In de capsulecollectie van zijn streetwearlabel Off-White verwerkte Abloh een aantal fragmenten van werken van Leonardo Da Vinci. Ook Swatch werkt al enkele seizoenen samen met vermaarde musea, van het Rijksmuseum in Amsterdam tot het Louvre. Binnenkort volgt nog een samenwerking met het MOMA in New York. Ook de Japanse keten Uniqlo mag nu een vierjarige creatieve samenwerking met het Louvre aan een sponsorship koppelen.

Van ontwerper naar kunstenaar

Modeontwerpers bedrijven toegepaste kunst en soms maken ze de overstap naar pure kunst. Het biedt hen totale creatieve vrijheid, los van commerciële beperkingen of van het hoge tempo in de mode. Sommigen trekken zich na hun modecarrière terug als kunstenaar. Anderen combineren beide. Zoals Wouter Hoste, oud-student aan de Antwerpse Modeacademie en ontwerper van het Belgische mannenlabel Antwrp. Thema’s zoals futurisme komen zowel in zijn modeontwerpen als in zijn keramiek terug. Wouter Hoste is lang niet de enige. Dirk Van Saene, een van de Zes van Antwerpen, is eveneens een rasechte ontwerper-kunstenaar. Hij maakt al jaren schilderijen die hij gebruikt als motief op zijden jurken uit zijn collectie. Daarnaast maakt hij ook keramiek. Vorige maand opende zijn eerste solotentoonstelling van keramiek in de befaamde Sofie Van de Velde-kunstgalerie in Antwerpen. Zijn gestileerde, witte figuren worden er soms gecombineerd met stoffen.

Waar eindigt de mode en begint de kunst? Het is een vraag die je kan stellen bij de ontwerpen van Walter Van Beirendonck. Zijn defilés balanceren op de rand van een artistieke performance. Zijn creaties houden het midden tussen maatschappelijk relevante boodschappen, kunst en mode. Dankzij hun authentieke stijl en hun hoog artistiek gehalte zijn ze volkomen futureproof. Geen wonder dat zijn ontwerpen ook in kunstgalerieën en musea tentoongesteld worden.

Een andere beroemde ontwerper van de Antwerpse Modeacademie, Martin Margiela, heeft al jaren de modewereld achter zich gelaten en werkt sindsdien in de luwte aan kunstprojecten. Nu vond hij de tijd rijp om hiermee naar buiten te komen. De tentoonstelling zal lopen van 20 oktober 2021 tot 2 januari 2022 in de Fondation Lafayette Anticipations in Parijs. Het werk van Margiela omvat onder meer tekeningen, sculpturen en collages. Rode draad doorheen zijn kunst zijn vergeten plaatsen, gebeurtenissen, achtergelaten objecten, transformatie en onopvallende, zeg maar ‘onzichtbare’ mensen. Er zijn dus veel parallellen tussen zijn werk als avant-gardeontwerper en zijn kunst. Zijn verhaal is nog lang niet afgerond. (Lut Clincke)