Maak je tuin winterklaar met onze tuinman Angelo Dorny

Ik heb de hele zomer lang veel tijd doorgebracht in mijn moestuin. Wieden, oogsten, planten en zaaien; ik heb het allemaal gedaan. Maar vanaf deze maand houdt het heel even op. De hele tuin is leeggeplukt en ik trek mezelf binnen terug, waar ik het afgelopen jaar evalueer en weer nieuwe energie opdoe om er volgend jaar opnieuw tegenaan te gaan. Maar voor je aan die rust toe bent, is het nog even alle hens aan dek. Opruimen en planten beschermen tegen nachtvorst behoren nu tot je takenpakket.

Vanaf november houdt het voor mij op in de moestuin. Ik heb een jaar lang het beste van mezelf gegeven en ik ben toe aan wat rust. Niet voor lang, maar net lang genoeg om weer zin te krijgen in het nieuwe seizoen. Ik oogst af en toe nog wat winterharde groenten zoals spruitkool, savooiekool, maar ook pastinaak en aardperen. De ijsberen van de moestuin, noem ik ze altijd. Hoe koud het ook wordt, ze houden stand. Maar wat doe je met de moestuin net voor de winter? Wat is de definitie van winterklaar maken? Voor mij is dat het opruimen van plantenresten en het bedekken van de bodem met een laagje mulch. Dat kan compost zijn, maar ook stro en bladeren. Ik doe dat al jaren en merk dat het de gezondheid van de bodem ten goede komt. Door letterlijk een winterjasje aan te brengen, houd je het bodemleven namelijk langer actief. Ik ben hoe dan ook een voorstander van ecologisch tuinieren. Je houdt met andere woorden rekening met wat Moeder Natuur te vertellen heeft.

Heel wat tuiniers maken hun moestuin winterklaar door het perceel om te spitten. Erg belastend voor de rug én voor de natuur. Het is simpelweg niet nodig. Opruimen en bedekken met een natuurlijke bodembedekker is voldoende, en wordt door de bodem in dank afgenomen. Bezit je een zware, natte kleigrond, dan kun je er in het voorjaar compost en rijnzand inwerken om de bodem weer luchtig te krijgen. Verandering komt er niet meteen, maar wie dat jaar na jaar toepast, zal de bodem zien veranderen. Ik probeer trouwens zo weinig mogelijk op het perceel te lopen. Pas in het voorjaar betreed ik de bodem opnieuw om hem los te woelen. Moraal van het verhaal: doe lekker waar je je zelf goed bij voelt, maar weet dat een intensieve bodembewerking niet nodig is en het bodemleven eronder lijdt.

“Voor de winter spit je je moestuin beter niet om”

Ken je de oerprei al?

Oerprei is een groente die voor verwarring kan zorgen. Bovengronds ziet de plant eruit als prei, ondergronds heeft ze meer weg van knoflook. Het is een winterharde plant waarvan je zowel het loof als de bolletjes in de keuken gebruikt. Groente van het jaar zal oerprei niet worden, maar een smakelijke toevoeging aan je gerechten des te meer. Vanaf september tot en met eind november kun je oerprei planten. Je stopt de kleine broedbolletjes in de grond, waarna vrijwel meteen loof tevoorschijn komt. Plant elke bol met een onderlinge afstand van om en bij de 15 centimeter en geef water indien nodig.

Naar binnen

Vanaf november is nachtvorst geen uitzondering meer. De winter komt eraan en dat wordt ook ‘s nachts duidelijk. Haal voor die tijd alle pompoenen en kalebassen naar binnen en zorg ervoor dat je inmiddels de zomerkolen hebt geoogst. Rode- en wittekool zijn matig winterhard en niet bestand tegen hevige vorst. Hoe langer je ze op het perceel laat staan, hoe meer kans op schade er is. Ook zoete aardappelen en onder andere knolcapucien moeten voor die tijd naar binnen. Het zijn dan wel kortedagplanten, ze ondervinden hevige schade na een paar nachten vorst.

In de serre

Ik zou schaamteloos liegen als ik zeg dat je nu nog heel veel uit de serre haalt. Alle zomergroenten hebben hun beste tijd wel gehad en de opvolgers zijn niet in staat om de oogstmand torenhoog te vullen. Toch zijn er een aantal bladgewassen die je nu plukt om aan salades en roerbakbereidingen toe te voegen. Krop-, snij- en pluksla zijn de bekendste, maar ook winterspinazie, winterpostelein, kervel en onder andere tatsoi zijn mogelijkheden. Je kunt ze nu niet meer zaaien, daar is de bodem te koud voor geworden. Maar wie eerder in het najaar heeft geplant, is nu erg blij met wat de oogst biedt.

Veelzijdige boerenkool

Boerenkool wordt ook wel eens krulkool genoemd. In Nederland al jaren veel geteeld, in Vlaanderen nu pas aan een opmars bezig. Boerenkool is een veelzijdige plant. Je kunt ze telen omwille van haar lekkere bladeren, die je zowel warm als koud kunt bereiden. Of je combineert ze met bloemen en andere eetbare planten of kruiden. De gekrulde bladeren zijn zeer decoratief en goed bestand tegen hevige koude. De bladkleur varieert van lichtgroen tot intens paars. Boerenkool is winterhard en daardoor de hele winter lang te oogsten.

Schoon gereedschap

Zodra al het werk in de tuin erop zit, is het aangeraden om je tuingereedschap schoon te maken en op te bergen gedurende de wintermaanden. Duur gereedschap laat je namelijk niet zomaar rondslingeren, want dat gaat straks helemaal roesten en onbruikbaar worden als je er geen zorg voor draagt. Maak het eerst grondig schoon met een staalborstel om het vuil eraf te krijgen en poets het dan met een ecologisch detergent.

Binnenshuis oogsten

Als het buiten stopt, kun je gelukkig wel nog binnenshuis aan de slag. Ook hier moet je geen gigaoogst verwachten, maar verse scheuten behoren wel tot de mogelijkheid. Je kunt kiemgroenten in bokalen kweken, maar je kunt ze ook in bakjes zaaien. Rode biet, snij- en pluksla, erwten, tuinbonen, postelein, prei en zelfs mosterdbladgroenten zorgen voor extra smaak tijdens koude winterdagen.

Vorst zorgt voor smaak

Feit of fabel: worden spruitjes zoeter nadat ze een paar nachten vorst over zich heen hebben gekregen? Ja! Spruiten, maar ook andere winterharde kolen worden smaakvoller als het een tijdje heeft gevroren. Dergelijke groenten bevatten veel zetmeel, dat door middel van vorst wordt omgezet in natuurlijke suikers. Die natuurlijke suikers zorgen er dus voor dat heel wat winterkolen zoeter smaken. Een vroeg kerstcadeautje van Moeder Natuur. Zomaar.