Ga belagers in je tuin te lijf

Het is inmiddels september in moestuinland. Ik schrik er elke keer weer van hoe snel de seizoenen elkaar opvolgen. Eind deze maand is het alweer officieel herfst en voor we het goed en wel beseffen vieren we kerst en nieuw rond de kerstboom. Maar zover is het dus nog niet. Door de warme en droge zomer zijn er nog altijd tomaten te oogsten en vanaf nu zijn ook de kooltjes aan de beurt. Maar hoe zit dat met de gevreesde tomatenplaag en helpt insectengaas echt tegen belagers?

Elk jaar opnieuw is het bang afwachten of de aardappelen en tomaten in onze moestuinen gebukt zullen gaan onder de zogenaamde aardappelplaag. Die plaag, een schimmel eigenlijk, zorgt ervoor dat je hele teelt in een klap verwoest wordt en je de oogst wel kunt vergeten. Ik herinner het mij nog alsof het gisteren was, toen ik als kleine jongen elk jaar zo’n 230 tomatenvariëteiten in de serre en in de openlucht had groeien.

“Met wat simpele trucjes kreeg ik de aardappelplaag min of meer onder controle”

In de serre kon ik de schimmel vrij goed onder controle houden, maar in de openlucht was dat natuurlijk wel een ander verhaal. Je bent dan volledig afhankelijk van het weer en aan één natte week heb je al genoeg om de schimmel te zien ontwikkelen. De buren vertelden altijd dat ik er een neus voor had. Ik wist op de een of andere manier wanneer het zou gaan gebeuren. Vermits ik nooit chemische troep heb gebruikt, waren ook mijn planten onderhevig aan wat Moeder Natuur met hen van plan was. Ik volgde nauwkeurig het weerbericht en wist dat de ideale omstandigheden voor de schimmel nooit echt veraf waren. Veel regen en hoge temperaturen zijn een feest voor phytophthora, maar dat wist je wellicht al.

Ik ontwikkelde na verloop van tijd wel een aantal simpele trucjes waarmee ik de aardappelplaag toch min of meer onder controle kon krijgen. Zo koos ik buiten altijd voor vroege variëteiten. Het klinkt een voor de hand liggende beslissing, maar wie vroeg oogst is meestal ook de schimmel te slim af. De plaag komt in de meeste gevallen pas voor vanaf augustus. Alles wat voor die tijd geoogst wordt is pure winst, dacht ik bij mezelf. Ik gaf de tomatenplanten ook altijd wat meer plaats om te groeien, en ik plantte ze op een plek waar het af en toe flink kon waaien. Dat zorgde ervoor dat het gewas snel opdroogde na een bui en het water niet op de bladeren bleef stilstaan. Ik begon ook vroeger met het toepassen van bladpluk, om een goede luchtcirculatie tussen de planten te creëren. Opgepast: doe dat alleen tijdens droge periodes, elk wondje is een mogelijke toegangspoort voor schimmels. Dagelijks je planten controleren en observeren is overigens wel noodzakelijk bij een teelt in de openlucht. Zeker wanneer het nat is en de schimmel zich makkelijker manifesteert. Hoe vroeger je de aantasting opmerkt, hoe groter de kans dat je de schimmel onder controle houdt. Of hoop op een zomer zoals we dit jaar hebben gehad: daar worden de tomaten extra blij van.

Gebruik insectengaas

De voorbije jaren heb ik heel wat gelezen over de kool- en wortelvlieg. Heel wat onzin ook helaas. Lapmiddeltjes die het probleem nooit echt aanpakken of bestrijdingsmiddelen die nooit echt biologisch en ecologisch zijn. Het enige wat wel echt goed werkt is een insectengaas over je planten aanbrengen. De vliegen of vlinders kunnen bijgevolg geen eitjes afzetten op je planten en daardoor kun je de schade aanzienlijk beperken. Opa, pépé zoals wij hem noemden, had vroeger hele rijen van dat insectengaas in de moestuin staan. Ik vond, en vind dat trouwens nog altijd, niet meteen de mooiste feature in de tuin, maar het werkt wel degelijk om je planten gezond te houden. Opa deed er alles aan om zijn kolen en wortelen te vrijwaren van dat ongedierte. Je zou hem soms bezig gezien moeten hebben. Meters insectengaas en buren die er af en toe mee durfden te spotten. Maar wie had aan het eind van de zomer lekkere kooltjes en zomerzoete wortelen? Juist ja, pépé.

(Angelo Dorny)

Wat met onrijpe tomaten?

Vanaf september schijnt de zon minder intens. Dat zorgt ervoor dat vruchtgewassen zoals tomaten minder snel rijp worden of helemaal niet meer de kleur krijgen die ze moeten hebben. Alle onrijpe vruchten zul je dan moeten plukken en binnenshuis proberen na te rijpen. Je legt de tomaten dan in een bakje naast elkaar. Zet ze op kamertemperatuur, wikkel ze in krantenpapier of leg ze simpelweg op een zonnige vensterbank in je keuken.

Plant nu al bloembollen

September en oktober zijn ideale maanden om voorjaarsbloeiende bloembollen te planten. Meestal doe je dat met narcissen, tulpen en onder andere blauwe druifjes in de bloemborder, maar geef ze voor een keer ook een plekje in de moestuin. Daar worden bijtjes, hommels en de gewassen in je tuin alleen maar blijer van. Plant de bollen in groepjes en het liefst op een bed met vaste groenten, daar kunnen ze zonder hinder voort blijven groeien na de bloei.

Meeldauw bij vochtiger weer

Een veel voorkomend probleem vanaf september: meeldauw. Meeldauw is een witte, pluizige schimmel die zich voornamelijk op de bovenkant van je bladeren vestigt wanneer het vochtiger wordt. Vooral vruchtgewassen lijken er last van te hebben. Al valt die aantasting gelukkig goed mee. Je planten zullen er niet meteen door sterven en net omdat de schimmel zich zo laat op het seizoen manifesteert, is er geen gevaar voor andere gewassen.

Spoel de bodem van je serre

Na het leegmaken van de serre, later deze maand, is het belangrijk om de staat van de bodem goed te analyseren. Omdat die bodem meestal erg droog is (een serre is en blijft een droge omgeving) kun je hem aan het eind van de zomer beter goed spoelen. Daardoor worden achtergebleven zouten – ontstaan door bijvoorbeeld meststoffen – weggespoeld. Zet de hele serre flink onder water zodat het langzaamaan kan doorsijpelen in de bodem. Dat spoelen hoef je overigens niet meteen te doen, je kunt er ook mee wachten tot de wintermaanden. Sneeuw schep je dan op en leg je in de serre, die smelt en spoelt meteen door. Zeker wanneer je nog van plan bent te zaaien na de zomerteelten is het goed om meteen te spoelen. Dan ondervinden je nieuwe zaaisels er geen problemen van.

De laatste zaai- en plantronde

Omdat de bodem in september en vaak ook nog in oktober lekker warm is, kun je de hele maand nog zaaien en planten. Maak daarvan gebruik, want daarna houdt het op voor een aantal maanden. Nadat alle zomergewassen gerooid zijn, kun je met een aantal bladgewassen aan de slag, of zelfs radijsjes nog een kans geven. Zaai ze in rijtjes, of zet ze in groepjes in de moestuin of binnen in de serre.

Wat met onrijpe tomaten?

Vanaf september schijnt de zon minder intens. Dat zorgt ervoor dat vruchtgewassen zoals tomaten minder snel rijp worden of helemaal niet meer de kleur krijgen die ze moeten hebben. Alle onrijpe vruchten zul je dan moeten plukken en binnenshuis proberen na te rijpen. Je legt de tomaten dan in een bakje naast elkaar. Zet ze op kamertemperatuur, wikkel ze in krantenpapier of leg ze simpelweg op een zonnige vensterbank in je keuken.

Plant nu al bloembollen

September en oktober zijn ideale maanden om voorjaarsbloeiende bloembollen te planten. Meestal doe je dat met narcissen, tulpen en onder andere blauwe druifjes in de bloemborder, maar geef ze voor een keer ook een plekje in de moestuin. Daar worden bijtjes, hommels en de gewassen in je tuin alleen maar blijer van. Plant de bollen in groepjes en het liefst op een bed met vaste groenten, daar kunnen ze zonder hinder voort blijven groeien na de bloei.

Meeldauw bij vochtiger weer

Een veel voorkomend probleem vanaf september: meeldauw. Meeldauw is een witte, pluizige schimmel die zich voornamelijk op de bovenkant van je bladeren vestigt wanneer het vochtiger wordt. Vooral vruchtgewassen lijken er last van te hebben. Al valt die aantasting gelukkig goed mee. Je planten zullen er niet meteen door sterven en net omdat de schimmel zich zo laat op het seizoen manifesteert, is er geen gevaar voor andere gewassen.